Chodzi o petycję, którą adwokatura skierowała do Senatu ponad rok temu, o czym pisało Prawo.pl. Chodziło o podjęcie inicjatywy ustawodawczej dotyczącej zmiany zasad orzekania o zwrocie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez adwokata w postępowaniach cywilnych i karnych. Autorem petycji oraz załączonego do niej projektu ustawy Przemysław Rosati, obecnie prezes NRA.
Decyzja zapadła na posiedzeniu komisji 15 lutego 2022 r. Naczelną Radę Adwokacką reprezentowała adw. Dorota Kulińska, dyrektor Instytutu Legislacji i Prac Parlamentarnych NRA. Jak poinformowała Adwokatura, decyzja o podjęciu prac nad senackim projektem nowelizacji kpk i kpc zapadła po dyskusji stosunkiem głosów 12 „ za” do 4 „ wstrzymujących się”, bez głosów przeciwnych. - Pomimo negatywnej opinii Ministerstwa Sprawiedliwości i jego zdecydowanej opozycji wobec propozycji Naczelnej Rady Adwokackiej - wskazano.
Czytaj:
Wraca sprawa stawek adwokackich - petycja do ministra sprawiedliwości>>Adwokaci wypisują się z urzędówek, bo stawki są za niskie >>
Wynagrodzenie za pomoc prawną na bieżąco
Celem jest zmiana przepisów poprzez uszczegółowienie i ujednolicenie zasad orzekania o zwrocie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez adwokata w postępowaniach cywilnych i karnych. Zgodnie z projektem adwokat ustanowiony z urzędu mógłby otrzymywać należne wynagrodzenia za już udzieloną pomoc prawną (na bieżąco) bez konieczności, często wieloletniego, oczekiwania na wynagrodzenie za czynności procesowe wykonane w toku postępowań sądowych – karnych i cywilnych.
Zobacz procedurę w LEX: Przyznanie wynagrodzenia za nieopłaconą pomoc prawną udzieloną z urzędu >
- Czynnik determinujący wpłatę wynagrodzenia, jakim jest prawomocność orzeczenia, jest zależny od długości trwania postępowania, a w konsekwencji adwokaci de facto kredytują koszty udzielanej z urzędu pomocy prawnej. Celem petycji jest więc jednolite uregulowanie w odniesieniu do procedury cywilnej i karnej, że zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu sąd przyznaje w oddzielnym postanowieniu, które wydaje po wydaniu orzeczenia kończącego sprawę w instancji, co skutkuje uprawomocnieniem się tego orzeczenia i możliwością jego realizacji, niezależnie od dalszego biegu sprawy. Wypłata wynagrodzenia nie byłaby w takiej sytuacji uzależniona od prawomocnego zakończenia postępowania, a jedynie od zakończenia sprawy w danej instancji. W konsekwencji pełnomocnik (obrońca) ustanowiony z urzędu otrzymałby należne wynagrodzenie za udzieloną pomoc prawną, w oderwaniu od dalszego biegu postępowania i prawomocności orzeczenia kończącego sprawę - mówił kierując petycję do Senatu Rosati.
Zobacz procedurę w LEX: Koszty zastępstwa procesowego świadczonego z urzędu >
Jeśli chodzi o postępowanie karne, proponowane jest rozwiązanie ściśle łączące się z zasadą bieżącego rozliczania wynagrodzenia za wykonaną pomoc prawną - według zasady, że na wniosek pełnomocnika (obrońcy) ustanowionego z urzędu w przedmiocie zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu sąd rozstrzyga także na każdym etapie postępowania, zasądzając zwrot kosztów do wysokości kosztów aktualnie należnych.
Zobacz procedury w LEX:
- Wyznaczenie obrońcy z urzędu (obrona ubogiego podejrzanego) w postępowaniu przygotowawczym >
- Wyznaczenie obrońcy z urzędu (obrona ubogiego oskarżonego) w postępowaniu sądowym >
Adwokaci chcą też w postępowaniu cywilnym wprowadzić dodatkowo zasadę jednolitego traktowania pełnomocników procesowych świadczących pomoc prawną z urzędu w zakresie rozliczania kosztów tej pomocy. Ma to zmierzać do usunięcia - jak wskazuje mecenas Rosati - istniejącej luki w przepisach, poprzez uściślenie zasad i terminu rozliczenia wynagrodzenia należnego pełnomocnikowi ustanowionemu z urzędu w przypadku cofnięcia lub zwolnienia przez sąd ustanowionego z urzędu adwokata lub radcy prawnego, a także wygaśnięcia ustanowienia adwokata lub radcy prawnego wskutek śmierci strony, która korzystała z pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Sąd na wniosek pełnomocnika rozstrzygałby o zwrocie kosztów w ciągu 14 dni, od dnia jego złożenia.
Czytaj w LEX: Obowiązkowy udział fachowych pełnomocników w postępowaniu w sprawach własności intelektualnej >
Zobacz procedurę w LEX: Ustanowienie dla strony adwokata lub radcy prawnego >
Sprawy kosztów ciągną się latami
Prawnicy podkreślają, że sytuacje w których pełnomocnik lub obrońca świadczący pomoc prawną z urzędu oczekuje na ustalenie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej kilka, a nawet kilkanaście lat, nie należą do rzadkości. Wiąże się to choćby z nieprawomocnym rozstrzygnięciem sprawy w określonej instancji. Same postępowania też bywa, że toczą się wiele lat.
Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Zwrot wydatków ponoszonych przez pełnomocnika z urzędu oraz przez stronę >
- To wynika z szeregu okoliczności, często niezależnych od pełnomocnika lub obrońcy ustanowionego z urzędu. Można tu wskazać przewlekłość postępowania, konieczność ponownego rozpoznania sprawy po jej uchyleniu w następstwie rozpoznania środka zaskarżenia, jak też długotrwałość postępowania będąca wynikiem skomplikowanego postępowania dowodowego lub przekształceń podmiotowych wskutek śmierci strony, względnie zawieszenia postępowania przez organ procesowy. Ponadto dowolność i rozbieżność praktyki powoduje, że pełnomocnik (obrońca) ustanowiony z urzędu oczekuje na należne mu wynagrodzenie za już udzieloną pomoc prawną, bez jakiegokolwiek instrumentu prawnego pozwalającego na ich otrzymanie - wyjaśniał wówczas Rosati.
Zobacz procedurę w LEX: Koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez pełnomocnika z urzędu jako źródło przychodu >
I przypominał, że w toku rozpoznawania spraw przed sądem pojawiają się też inne niż pełnomocnik (obrońca) ustanowiony z urzędu podmioty, które otrzymują wynagrodzenie tymczasowo wypłacane z sum Skarbu Państwa, za wykonane na rzecz organu procesowego, czynności.
- Są to biegli, tłumacze czy specjaliści, a w wymiarze szerszym także ławnicy, którym wynagrodzenie wypłacane jest na bieżąco i nie jest uzależnione od prawomocnego zakończenia postępowania, a nawet od nieprawomocnego rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w instancji – zaznaczał.
Czytaj w LEX: Wynagrodzenia ławników i biegłych sądowych >
Czytaj: TK tym razem zajmie się stawkami adwokackimi>>
Za "koszty" niech odpowiada Skarb Państwa
W petycji i załączonym do niej projekcie ustawy proponuje się także rozwiązanie, w świetle którego koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w każdym przypadku ponosi Skarb Państwa. Projekt zakłada m.in., że w sprawie, w której kosztami procesu został obciążony przeciwnik procesowy strony korzystającej z pomocy prawnej udzielonej przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu, sąd zasądza zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu od przeciwnika tej strony na rzecz Skarbu Państwa z jednoczesnym przyznaniem od Skarbu Państwa i poleceniem wypłaty równowartości tych kosztów na rzecz pełnomocnika procesowego strony korzystającej z pomocy prawnej udzielonej z urzędu z sum Skarbu Państwa.
Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Niewielki nakład pracy fachowego pełnomocnika jako podstawa do nieobciążania strony przegrywającej koniecznością zwrotu kosztów zastępstwa procesowego >
Zwrot kosztów za wniesienie przez profesjonalnego pełnomocnika odpowiedzi na skargę kasacyjną >
Obecnie pełnomocnik świadczący pomoc prawną z urzędu reprezentujący stronę wygrywającą jest w gorszej sytuacji, niż pełnomocnik strony przegrywającej - bo temu ostatniemu koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu wypłaca Skarb Państwa bezwarunkowo, natomiast pełnomocnikowi wygrywającemu proces, Skarb Państwa wypłaca wynagrodzenie dopiero po wykazaniu przez pełnomocnika bezskuteczności ich egzekucji.
Cena promocyjna: 53.6 zł
|Cena regularna: 67 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
