Wnioskodawca - dyrektor zakładu karnego wniósł o uznanie osadzonego uczestnika za osobę stwarzającą zagrożenie w rozumieniu ustawy z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób. Wnioskodawca domagał się również umieszczenia uczestnika w Krajowym Ośrodku Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym.
Czytaj: Przepisy o izolowaniu najgroźniejszych przestępców już obowiązują>>>
Orzeczenie sądu pierwszej instancji
Sąd okręgowy uwzględnił wniosek dyrektora zakładu karnego, ustalając, iż uczestnik postępowania jest sprawcą poważnych przestępstw, takich jak zgwałcenie i usiłowanie zabójstwa. Uczestnik był skazany na wieloletnie kary pozbawienia wolności, które odbywał w systemie terapeutycznym. Forma odbywania przez niego kary pozbawienia wolności była zaś związana ze stanem zdrowia psychicznego - stwierdzoną chorobą psychiczną w postaci schizofrenii paranoidalnej.
Uwzględniona apelacja
Na skutek apelacji uczestnika sąd apelacyjny zmienił zaskarżone postanowienie i oddalił wniosek. Sąd odwoławczy rozstrzygnięcie uzasadnił tym, iż w myśl art. 1 ust 2 ustawy regulującej kwestię izolacji groźnych przestępców, przepisy stosuje się do osób z zaburzeniami psychicznymi, zaburzeniami osobowości i zaburzeniami preferencji seksualnych.
Niedopuszczalne stosowanie przepisów ustawy
Sąd drugiej instancji podkreślił, iż ustawodawca pominął w omawianej regulacji chorobę psychiczną, na którą cierpi uczestnik. Zaznaczył, że z uwagi na powyższe nie jest możliwym zastosowanie wobec uczestnika przepisów regulacji, która go nie dotyczy. Nie może on zatem zostać uznany za osobę stwarzającą zagrożenie w rozumieniu przepisów ustawy o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób.
Odrębne regulacje
Sąd zwrócił przy tym uwagę, że z uwagi na stan zdrowia psychicznego uczestnika, możliwe jest poddanie go przymusowemu leczeniu psychiatrycznemu na podstawie ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego.
Skarga kasacyjna prokuratora
Orzeczenie sądu drugiej instancji zostało zaskarżone skargą kasacyjną przez prokuratora. Wniósł on o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Rozstrzygnięcie SN
Sąd Najwyższy uznał skargę kasacyjną za niezasadną i ją oddalił.
Istota choroby psychicznej
Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na to, że rozpoznana u uczestnika choroba psychiczna w postaci schizofrenii paranoidalnej to jedna z form zaburzenia psychicznego. Wskazał przy tym, iż przepisy ustawy o izolacji groźnych przestępstw wskazują, że ma ona zastosowanie do osób, które w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności przejawiały zaburzenia w postaci upośledzenia umysłowego, zaburzenia osobowości lub zaburzenia preferencji seksualnych. Wyszczególnienie tych postaci zaburzeń jest wyczerpujące. Ustawodawca nie wskazał w nim choroby psychicznej.
"Pominięta" choroba psychiczna
W przekonaniu Sądu Najwyższego ustawodawca celowo nie wyliczył w tym zamkniętym katalogu zaburzeń choroby psychicznej. Jak wynika bowiem z uzasadnienia projektu ustawy ustawodawca przyjął założenie, zgodnie z którym specyficzne zaburzenia psychiczne objęte tą ustawą nie stanowią choroby psychicznej.
Zakaz wykładni rozszerzającej
Sąd Najwyższy wskazał, iż nie jest dopuszczalnym rozszerzające interpretowanie przepisów ustawy i stosowanie jej do przypadków nieobjętych wyraźnie jej zakresem. Zakaz takiej wykładni jest związany z represyjno-izolacyjnym charakterem tej regulacji prawnej. Jest zaś sprzecznym z przepisami konstytucyjnymi i konwencyjnymi naruszenie prawa obywatela do wolności bez stosowanego zapisu w ustawie.
Brak zagrożenia
Ustawę o izolacji groźnych przestępców należy więc stosować w sposób ścisły. Skoro zatem uczestnik postępowania cierpi na samoistną chorobę psychiczną, brak jest podstaw do zakwalifikowania go do kategorii osób stwarzających zagrożenie w rozumieniu przepisów tej ustawy.
Tak orzekł Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 16 kwietnia 2015 r., I CSK 825/14.
