Sejm już pracuje nad nowelizacją ustawy o kuratorach sądowych

Nowelizacja ustawy ma wprowadzić m.in. nowy, czwarty stopień służbowy dla kuratorów zawodowych – starszego kuratora specjalisty, określić dodatek funkcyjny dla kuratora - kierownika zespołu kuratorskiej służby sądowej oraz prowadzącego zajęcia w ośrodku kuratorskim, a także dodatek specjalny za okresowe zwiększenie obowiązków służbowych oraz uregulować wsparcie psychologiczne. Ma też zmienić się zasada powoływania rzecznika dyscyplinarnego.

W piątek w Sejmie odbyło się pierwsze czytanie projektu ustawy. Sejm skierował go do dalszych prac w komisji. 

- Kuratorzy są jednym z fundamentów wymiaru sprawiedliwości, mają podstawowe znaczenie dla jakości i sprawności wykonywania orzeczeń sądowych. Projekt jest owocem wielu lat zbierania doświadczeń kuratorskiej służby sądowej i postulatów kuratorów - mówił prezentując projekt w Sejmie wiceminister sprawiedliwości Michał Woś.

Sprawa "nowej" ustawy dla kuratorów wraca od kilku lat. Kuratorzy od dawna wskazują, że obowiązująca regulacja, choć sprawdzała się przez 20 lat, wymaga dostosowania do zmieniającej się rzeczywistości, m.in. w zakresie praw i obowiązków kuratorów sądowych. Przypomnijmy, we wrześniu 2019 r. dostali od ministerstwa dwie informacje - jedną dobrą o tym, że podobnie jak inni pracownicy sądów dostaną w 2020 r. średnio po 900 zł podwyżki na etat i drugą - że prace nad przygotowywaną wówczas ustawą nie zakończą się szybko, a środki na jej realizację nie zostaną zabezpieczone w ustawie budżetowej na 2020 r.  Sam projekt upubliczniono zresztą kilka miesięcy wcześniej i wzbudził on duże kontrowersje. Kuratorzy sądowi mówili wprost, że są zaniepokojeni zaproponowanymi rozwiązaniami, apelowali też do resortu o ich zmiany. Nie ukrywali, że informacja o przedłużeniu prac nad ustawą niekoniecznie jest informacją złą.

Czytaj: Minister finansów blokuje nowelę ustawy o kuratorach - pieniędzy nie zaplanowano >>

Starszy kurator specjalista

W myśl projektu, który w lipcu przyjął rząd, prezes sądu okręgowego będzie mógł jak dotąd nadawać stopnie: kuratora zawodowego, starszego kuratora zawodowego i kuratora specjalisty, ale będzie miał kompetencję do podejmowania takich czynności związanych z awansem z urzędu. Poszerzony zostaje także katalog podmiotów uprawnionych do wnioskowania o awans zawodowy kuratora. Prezes sądu okręgowego będzie mógł nadać takie stopnia służbowe na wniosek kuratora okręgowego albo prezesa sądu rejonowego, kierownika zespołu lub zainteresowanego kuratora zawodowego, po zasięgnięciu opinii kuratora okręgowego, bądź też z urzędu, po zasięgnięciu opinii kuratora okręgowego.

Stopnień starszego kuratora specjalisty - jako zwieńczenie długoletniej, szczególnie wyróżniającej się pracy kuratora zawodowego, ma nadawać Minister Sprawiedliwości z urzędu albo na wniosek prezesa sądu okręgowego lub kuratora okręgowego. MS szacuje, że w skali roku stanowisko starszego kuratora specjalisty będzie obejmowało kilku kuratorów, a ich liczba nigdy nie zbliży się do 1 proc. kuratorów zajmujących stanowisko kuratora specjalisty. Co ważne, możliwość uzyskania nowego stopnia służbowego w świetle projektowanych przepisów będzie fakultatywna i jednocześnie uzależniona od spełnienia przez kuratora specjalistę (dotychczas najwyższy stopień awansu służbowego) przesłanki wyróżniającej się pracy. - Przy czym należy wskazać, że ta przesłanka odnosi się do „wyróżniania się” na tle pracy pozostałych kuratorów zawodowych, a przede wszystkim tych posiadających stopień „kuratora specjalisty” - wskazano.

Czytaj: Kurator może dostać zwrot za przejazdy swoim autem, ale droga do niego będzie wyboista >>

Dodatki funkcyjne i dodatki specjalne

Zmiany mają objąć też przepisy dotyczące dodatków funkcyjnych i specjalnych. I tak zaproponowano by kuratorowi zawodowemu pełniącemu obowiązki kierownika ośrodka kuratorskiego przysługiwał dodatek funkcyjny w wysokości 110 proc. kwoty bazowej, natomiast kuratorowi zawodowemu prowadzącemu zajęcia w ośrodku kuratorskim w wysokości 80 proc. kwoty bazowej.

Ministerstwo chce nagradzać tych kuratorów, którzy przejmują obowiązki za długotrwale nieobecnych w pracy kolegów/koleżanki. Dookreślono więc przepisy dotyczące dodatku specjalnego. I tak, takiemu kuratorowi zawodowemu, z wyjątkiem m.in. kuratora okręgowego, zastępcy kuratora okręgowego może być przyznany na czas określony dodatek specjalny z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków służbowych, w szczególności za zastępowanie osoby długotrwale nieobecnej w pracy lub wykonywanie innych czynności poza zwykłym zakresem obowiązków, do wysokości 40 proc. wynagrodzenia zasadniczego z zastrzeżeniem, że w ramach posiadanych środków określonych na wynagrodzenia osobowe kuratorów zawodowych.

Projekt wprowadza także możliwość zwrotu kuratorowi sądowemu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu karnym, w którym uczestniczył w charakterze pokrzywdzonego lub oskarżyciela posiłkowego, oraz uzyskanie pomocy psychologicznej. W myśl noweli kuratorowi sądowemu (zarówno kuratorowi zawodowemu, jak i kuratorowi społecznemu), pokrzywdzonemu przestępstwem w związku z wykonywaniem czynności służbowych, przysługuje od pracodawcy, na jego wniosek, zwrot kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu karnym, w którym uczestniczył w charakterze pokrzywdzonego lub oskarżyciela posiłkowego. - Zwrot kosztów zastępstwa procesowego obejmuje wydatki rzeczywiście poniesione, do wysokości stawki określonej przepisami o ponoszeniu przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata albo radcę prawnego z urzędu - wynika z regulacji.

Jest jedno zastrzeżenie - zwrot kosztów zastępstwa procesowego nie przysługuje kuratorowi sądowemu, uczestniczącemu w postępowaniu karnym w charakterze oskarżyciela posiłkowego, na rzecz którego sąd zasądził wydatki związane z ustanowieniem pełnomocnika.

Co więcej, zgodnie z regulacją pracodawca ma zapewniać kuratorowi zawodowemu, na jego wniosek lub za jego zgodą, pomoc psychologiczną. Kuratorowi społecznemu taką pomoc zapewnia sąd rejonowy, w którym pełni on swoją funkcję - zapisano.

Wątpliwości - m.in. powoływanie kuratora okręgowego

Zgodnie z obowiązującymi przepisami kuratora okręgowego powołuje na 6-letnią kadencję, prezes sądu okręgowego spośród kandydatów wybranych przez okręgowe zgromadzenie kuratorów ze swego grona, bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy członków zgromadzenia. Po zmianie - co niepokoi kuratorów - będzie go powoływał minister sprawiedliwości spośród kuratorów zawodowych okręgu, w którym pełni on służbę albo spoza tego okręgu.

Co więcej kurator okręgowy - jeśli przepisy wejdą w życie - będzie powoływany na okres czterech lat, najwyżej na dwie kolejne kadencje. Zwiększają się też kryteria jakie musi spełniać kandydat. Obecnie kuratorem okręgowym może zostać osoba: posiadająca co najmniej 7-letni staż pracy kuratorskiej; posiadająca stopień kuratora specjalisty, a wyjątkowo - stopień starszego kuratora zawodowego i wyróżniająca się umiejętnościami w zakresie zarządzania i kierowania. Po zmianach:

• posiadająca co najmniej 10-letni staż pracy kuratorskiej;
• stopień starszego kuratora specjalisty albo kuratora specjalisty, a wyjątkowo – stopień starszego kuratora zawodowego;
• wyróżniająca się umiejętnościami w zakresie zarządzania i kierowania.