Za nowelizacją wraz z poprawkami opowiedziało się 93 senatorów, nikt nie był przeciw, ani nie wstrzymał się od głosu. Teraz ustawa wróci do Sejmu.
Nowelizacja ustawy o kuratorach sądowych została przyjęta przez Sejm 27 października br. W trakcie prac poprawiono m.in. przepisy dotyczące kuratorskich dyscyplinarek, wprowadzając zastępcę rzecznika dyscyplinarnego. Umożliwiono też okręgowemu zgromadzeniu kuratorów przedstawianie maksymalnie trzech kandydatów na stanowisko kuratora okręgowego - problem w tym, że nadal nie będzie to wiążące dla ministra sprawiedliwości. Nie uwzględniono postulatów kuratorów dotyczących choćby ryczałtu za korzystanie z prywatnego samochodu.
Kuratorzy chcieli też by w ustawie zapisać, że ten zawód ma szczególny charakter - to się nie udało, ostatecznie zrezygnowano też z objęcia kuratorów ubezpieczeniem OC i NNW. - Szykujemy się na prace w Senacie, liczymy na tym etapie uda się coś zmienić - mówili nieoficjalnie rozmówcy Prawo.
Senatorowie chcą m.in. wprowadzenia zmiany wysokości ryczałtu dla kuratorów z 10 do 20 proc. kwoty bazowej; proponują także przyznawanie dodatku za uciążliwość pracy w terenie oraz dodatkowe środki za wykorzystywanie prywatnego pojazdu w celach służbowych. Inna z przyjętych poprawek zakłada dookreślenie w ustawie standardów pracy kuratora, kolejna zwiększa wpływ samorządów kuratorskich na wybór rzecznika dyscyplinarnego.
Czytaj: Posłowie poprawiają nowelę o kuratorach sądowych, ale nie do końca tak jakby kuratorzy chcieli >>
USTAWA z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych >>>
Poprawki m.in. w zakresie dyscyplinarek
Zacznijmy od tego, co obecnie obowiązuje. Zgodnie z ustawą o kuratorach sądowych, "kuratorskie" sądy dyscyplinarne są dwuinstancyjne. Sąd drugiej instancji działa przy Ministrze Sprawiedliwości, a minister powołuje składy członków spośród kandydatów (z każdego okręgu) wskazanych przez okręgowe zgromadzenia kuratorów (później w kolejności alfabetycznej składy). Zgromadzenia wybierają też członków sądu dyscyplinarnego pierwszej instancji, który działa przy danym sądzie okręgowym. Składy w tym przypadku wybiera prezes sądu okręgowego również w kolejności alfabetycznej.
Jest też rzecznik dyscyplinarny kuratorów, którego wybiera okręgowe zgromadzenie kuratorów spośród swoich członków. Kadencja rzecznika dyscyplinarnego trwa 6 lat. To on na żądanie prezesa sądu okręgowego przeprowadza postępowanie wyjaśniające i występuje z ewentualnym wnioskiem o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego. Co ważne, od orzeczenia sądu dyscyplinarnego drugiej instancji służy stronom odwołanie do Sądu Apelacyjnego w Warszawie, w terminie 30 dni od dnia doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem.
Czytaj w LEX: Nawiązanie stosunku pracy z kuratorem sądowym >>>
Czytaj w LEX: Skarga na kuratora sądowego oraz tryb jej rozpoznania >>>
Co w noweli? Po pierwsze, w sprawach dyscyplinarnych kuratorów zawodowych mają orzekać:
- w pierwszej instancji – sąd dyscyplinarny w sądzie okręgowym, zwany dalej „sądem dyscyplinarnym pierwszej instancji”, w składzie 3-osobowym;
- w drugiej instancji – sąd okręgowy w składzie 3 sędziów. Z kolei rzecznika dyscyplinarnego powołuje na 4-letnią kadencję prezes sądu okręgowego spośród kuratorów zawodowych pełniących służbę w danym okręgu.
To co budziło równie duże emocje - w przypadku nieobsadzenia stanowiska rzecznika dyscyplinarnego, wyłączenia go od udziału w postępowaniu dyscyplinarnym albo jego długotrwałej nieobecności jego zadania wykonuje sędzia wizytator wskazany przez prezesa sądu okręgowego. Rola okręgowego zgromadzenia kuratorów ograniczona została w tym przypadku do wyboru członków sądu dyscyplinarnego pierwszej instancji. W czasie prac w podkomisji wprowadzono tu poprawkę - dodano, że ilekroć w przepisach mowa o rzeczniku dyscyplinarnym oznacza to też zastępcę rzecznika dyscyplinarnego, rezygnując w ten sposób z sędziego wizytatora.
- Cieszymy się, że ministerstwo zrezygnowało z wprowadzenia sędziego wizytatora w sytuacji braku rzecznika, wprowadzając funkcję zastępcy rzecznika, to jest oczywiście plus i efekt naszych rozmów z MS. Udało się też wypracować pewne zmiany - jeśli chodzi o wybór kuratora okręgowego. Będzie możliwość wpływu zgromadzenia na jego wybór, ale możliwość mocno ograniczona – wg wprowadzonych poprawek zgromadzenie okręgowe będzie mogło przedstawiać trzech kandydatów podobnie jak prezes sądu okręgowego, ale to nie będzie dla ministra wiążące i nadal minister będzie mógł powołać kuratora okręgowego spoza okręgu - mówił Dariusz Palmirski, przewodniczący Krajowej Rady Kuratorów.
Czytaj w LEX: Czarnecka-Dzialuk Beata, Czy kuratorowi sądowemu potrzebna jest mediacja? >>>
Czytaj w LEX: Ustanowienie kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu >>>
Kurator okręgowy z okręgu, ale będzie furtka
Przypomnijmy, że zgodnie z wersją projektu, którą skierowano do Sejmu, kuratora okręgowego powołuje minister sprawiedliwości na okres 4 lat, najwyżej na dwie kolejne kadencje, może przy tym zasięgnąć opinii okręgowego zgromadzenia kuratorów. Obecnie kuratora okręgowego powołuje, na 6-letnią kadencję, prezes sądu okręgowego spośród - co ważne - kandydatów wybranych przez okręgowe zgromadzenie kuratorów ze swego grona, bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy członków zgromadzenia. I dopiero w przypadku niedokonania wyboru kandydatów przez dwa kolejne zgromadzenia kuratorów, prezes sądu okręgowego powołuje go samodzielnie.
Zgodnie z przyjętą nowelą kuratora okręgowego minister będzie powoływał spośród kuratorów zatrudnionych w danym okręgu. Będzie jednak możliwość - ze względu na dobro kuratorskiej służby sądowej powołania go spośród kuratorów zawodowych spoza okręgu. Okręgowe zgromadzenie kuratorów podobnie jak prezes sądu okręgowego mogą zgłosić, niezależnie, po trzech kandydatów.
Z kosztami transportu - bez zmian
Kuratorzy chcieliby również m.in., by uregulowano kwestie np. ich dojazdów do pracy, czy bezpieczeństwa. Projekt teoretycznie idzie w tym kierunku, problem w tym, że zdaniem samych kuratorów proponowane przepisy będą martwe. Zapisano to bowiem tak, że kuratorowi będzie mógł zostać przyznany ryczałt w związku z używaniem prywatnego samochodu do celów służbowych, ale w przypadkach wymagających ponadprzeciętnego używania auta. Wniosek ma kierować kierownik zespołu kuratorskiej służby sądowej, za pośrednictwem kuratora okręgowego, w ramach dostępnych środków finansowych w planie finansowym sądu, w dodatku na podstawie umowy o używanie samochodu prywatnego do celów służbowych, a kropkę nad "i", czyli decyzje ma wydawać prezes sądu okręgowego.
Czytaj w LEX: Znaczenie i rola kuratora przy przestępstwach przeciwko rodzinie - na przykładzie przestępstwa znęcania się >>>
Wątpliwości dotyczące takiego ujęcia przepisu ma m.in. Krajowa Rada Kuratorów, ale też Ogólnopolski Związek Zawodowy Kuratorów Sądowych. - Zwrot ponadprzeciętny, jako zwrot nieostry może spowodować wątpliwości interpretacyjnie, tym bardziej jeśli czytamy go razem z uzasadnieniem do nowelizacji ustawy. Wskazano tam, że będzie się on należał tylko kuratorowi, który będzie miał drastycznie większe koszty dojazdu od pozostałych. Wskazana interpretacja w korelacji z obowiązkiem kierownika dbania o równomierne obciążenie pracą kuratorów w zespole sprawi, że ryczałt będzie stosowany incydentalnie. Przykładowo - może dojść do sytuacji, w której wszyscy kuratorzy w ramach zespołu mając rozległe tereny będą ponosić znaczne koszty, jednak powyższe rozumienie wskazanego przepisu nie pozwoli na wypłatę ryczałtu, bowiem żaden z kuratorów nie będzie drastycznie większych kosztów od pozostałych - mówił Palmirski.
- Najważniejsze nasze postulaty nie zostały uwzględnione. Chodziło o dodatek za pracę w terenie, który jest de facto dodatkiem za uciążliwość pracy w terenie , zwrot kosztów wykonywania czynności w środowisku podopiecznych, oraz rozwiązanie kwestii używania samochodu prywatnego do celów służbowych. Przepis o dodatku za ponadprzeciętne używanie samochodu jest zdecydowanie niewystarczający, jak również mało realny do zrealizowania. Najpierw należy uregulować zwykle używanie samochodów doc celów służbowych, a dopiero później mówić o ponadprzeciętnym. Przedstawiliśmy szereg opinii i analiz wskazujących, że dodatek za pracę w terenie nie jest zwrotem kosztów wykonywanej pracy, jak również na potrzebę uregulowania kwestii używania prywatnych samochodów. Wszyscy muszą w jakiś sposób dojechać do pracy w terenie. Powinien za to być zwrot kosztów. Zadziwiające jest to, iż ta kwestia nie została rozwiązana, bowiem zaległości jakie mogą powstać w sądownictwie z uwagi na brak możliwości dojazdu do podopiecznych, brak zwrotu kosztów mogą być ogromne, ze szkodą dla społeczeństwa - podkreślała na etapie prac w Sejmie Aleksandra Szewera-Nalewajek, przewodniczą Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Kuratorów Sądowych.
Co jeszcze się zmieni?
W myśl noweli prezes sądu okręgowego będzie mógł jak dotąd nadawać stopnie: kuratora zawodowego, starszego kuratora zawodowego i kuratora specjalisty, ale będzie miał kompetencję do podejmowania takich czynności związanych z awansem z urzędu. Poszerzony zostaje także katalog podmiotów uprawnionych do wnioskowania o awans zawodowy kuratora. Prezes sądu okręgowego będzie mógł nadać takie stopnie służbowe na wniosek kuratora okręgowego albo prezesa sądu rejonowego, kierownika zespołu lub zainteresowanego kuratora zawodowego, po zasięgnięciu opinii kuratora okręgowego, bądź też z urzędu, po zasięgnięciu opinii kuratora okręgowego.
Stopnień starszego kuratora specjalisty - jako zwieńczenie długoletniej, szczególnie wyróżniającej się pracy kuratora zawodowego, ma nadawać Minister Sprawiedliwości z urzędu albo na wniosek prezesa sądu okręgowego lub kuratora okręgowego. MS szacuje, że w skali roku stanowisko starszego kuratora specjalisty będzie obejmowało kilku kuratorów, a ich liczba nigdy nie zbliży się do 1 proc. kuratorów zajmujących stanowisko kuratora specjalisty. Co ważne, możliwość uzyskania nowego stopnia służbowego w świetle projektowanych przepisów będzie fakultatywna i jednocześnie uzależniona od spełnienia przez kuratora specjalistę (dotychczas najwyższy stopień awansu służbowego) przesłanki wyróżniającej się pracy. - Przy czym należy wskazać, że ta przesłanka odnosi się do „wyróżniania się” na tle pracy pozostałych kuratorów zawodowych, a przede wszystkim tych posiadających stopień „kuratora specjalisty” - wskazano.
Zmiany mają objąć też przepisy dotyczące dodatków funkcyjnych i specjalnych. I ta kuratorowi zawodowemu pełniącemu obowiązki kierownika ośrodka kuratorskiego przysługiwać będzie dodatek funkcyjny w wysokości 110 proc. kwoty bazowej, natomiast kuratorowi zawodowemu prowadzącemu zajęcia w ośrodku kuratorskim w wysokości 80 proc. kwoty bazowej.
Wprowadza się także możliwość zwrotu kuratorowi sądowemu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu karnym, w którym uczestniczył w charakterze pokrzywdzonego lub oskarżyciela posiłkowego, oraz uzyskanie pomocy psychologicznej. W myśl noweli kuratorowi sądowemu (zarówno kuratorowi zawodowemu, jak i kuratorowi społecznemu), pokrzywdzonemu przestępstwem w związku z wykonywaniem czynności służbowych, przysługuje od pracodawcy, na jego wniosek, zwrot kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu karnym, w którym uczestniczył w charakterze pokrzywdzonego lub oskarżyciela posiłkowego. - Zwrot kosztów zastępstwa procesowego obejmuje wydatki rzeczywiście poniesione, do wysokości stawki określonej przepisami o ponoszeniu przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata albo radcę prawnego z urzędu - wynika z regulacji.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
