Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie w lipcu 2020 r. uznał oskarżonego Konrada R. winnego wymuszania siłą wierzytelności.
Zdarzenie miało miejsce w październiku 2019 roku w Warszawie. Oskarżony, działając wspólnie i w porozumieniu z dwoma innymi osobami w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności w wysokości 70 zł, używał wobec wierzyciela groźby bezprawnej pozbawienia życia oraz przemocy w postaci kopania i uderzania po głowie i całym ciele.
Konrad R. spowodował u napadniętego uraz wielomiejscowy twarzoczaszki i rąk, pod postacią obustronnego złamania łuków jarzmowych, przedniej i tylnej ściany lewej zatoki szczękowej oraz kości nosa, bardzo licznych wylewów krwawych - zasinień, zadrapań, otarć naskórka i częściowo skóry właściwej z drobnym krwawieniem i obrzękiem.
Sąd I instancji orzekł wobec oskarżonego środek zabezpieczający w postaci umieszczenia w odpowiednim zakładzie psychiatrycznym.
A ponadto orzekł solidarnie na rzecz pokrzywdzonego 15 tys. zł tytułem nawiązki. Wyrok zawiera również zaliczenie aresztu oskarżonemu na poczet orzeczonej kary.
Wyrok w odniesieniu do oskarżonego uprawomocnił się bez postępowania odwoławczego 12 października 2020 r.
Czytaj w LEX: Terapia sprawców czynów zabronionych jako forma środka zabezpieczającego (art. 93a par. 1 pkt 2 k.k.) >
Pobyt w placówce leczniczej – zaliczony do kary
Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie orzekł o umieszczeniu Konrada R. w zakładzie psychiatrycznym o wzmocnionym poziomie zabezpieczenia, zgodnie z opinią Komisji Psychiatrycznej ds. Środków Zabezpieczających przy Ministrze Zdrowia.
Do placówki leczniczej Konrad R. przyjęty został 26 lipca 2021 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie zaliczył skazanemu na poczet kary pozbawienia wolności w wymiarze roku, orzeczonej prawomocnym wyrokiem okres pobytu wymienionego w Centrum Zdrowia i tę karę pozbawienia wolności uznał za wykonaną w całości.
Czytaj w LEX: Postępowanie w przedmiocie dalszego stosowania środka zabezpieczającego w postaci pobytu w zakładzie psychiatrycznym >
Jednak 10 marca 2022 r. Sąd Rejonowy Warszawa Praga-Północ orzekł o dalszym stosowaniu wobec oskarżonego środka zabezpieczającego w zakładzie psychiatrycznym, dysponującym wzmocnionymi warunkami zabezpieczenia.
W uzasadnieniu sąd wskazał, że „zdaniem biegłych aktualny stan zdrowia psychicznego internowanego nie jest stabilny i po jego stronie w dalszym ciągu zachodzi wysoki stopień prawdopodobieństwa ponownego popełnienia czynu zabronionego o charakterze podobnym do popełnionego".
Według sądu Konrad R. wymaga dalszego stosowania środka zabezpieczającego w postaci umieszczenia w zakładzie psychiatrycznym, dysponującym wzmocnionymi warunkami zabezpieczenia. - Sprawca, z uwagi na uzależnienie od substancji psychoaktywnych oraz ich aktywne przyjmowanie, powinien być poddany dalszym oddziaływaniom terapeutycznym – wynikało z akt sprawy.
Kolejnymi postanowieniami Sąd Rejonowy w Pruszkowie, w oparciu o tę samą podstawę prawną oraz podobną argumentację, orzekł o dalszym stosowaniu wobec Konrada R. środka zabezpieczającego w postaci umieszczenia w zakładzie psychiatrycznym.
W marcu 2024 r. sąd, opierając się na opinii biegłych lekarzy psychiatrów i psychologa, uznał, że dalsze leczenie Konrada R. w zakładzie zamkniętym, w którym wykonuje się środek zabezpieczający, nie jest konieczne. Dlatego, że biegli wskazali, że „nie istnieje obecnie wysokie prawdopodobieństwo popełnienia przez niego czynu zabronionego".
Sąd dodał, że „internowany ma zostać umieszczony w DBS (będącym podmiotem leczniczym, który udziela ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych), gdzie będzie przebywał pod nadzorem personelu i będzie miał kontynuowaną farmakoterapię" .
Wzory dokumentów - LEX:
- Postanowienie o umorzeniu postępowania i zastosowaniu środka zabezpieczającego w postaci umieszczenia podejrzanego w szpitalu psychiatrycznym >
- Postanowienie o dalszym stosowaniu środka zabezpieczającego w postaci umieszczenia w zakładzie zamkniętym >
- Postanowienie o zmianie postanowienia o zastosowaniu środka zabezpieczającego w postaci umieszczenia w zakładzie zamkniętym >
Kasacja Prokuratora Generalnego
Kasację od wyroku z 23 lipca 2020 r. wniósł Prokurator Generalny, który zaskarżył rozstrzygnięcie w części dotyczącej orzeczenia o środku zabezpieczającym w postaci umieszczenia skazanego w odpowiednim zakładzie psychiatrycznym i zarzucił rażące i mające istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenie przepisów prawa materialnego.
Prokurator wskazał na wadliwe zastosowanie kodeksu karnego i orzeczenie wobec oskarżonego środka zabezpieczającego w postaci pobytu w zakładzie psychiatrycznym, choć w wypadku Konrada R. nie można było tego środka zastosować. Dlatego, że nie był on sprawcą, co do którego umorzono postępowanie o czyn zabroniony popełniony w stanie niepoczytalności lub w stanie ograniczonej poczytalności określonej w art. 31 par. 2 k.k., ani nie został skazany za jedno z enumeratywnie wymienionych przestępstw, tj. zabójstwa, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu czy zgwałcenia albo wymuszenia czynności seksualnej.
W oparciu o tak sformułowany zarzut skarżący wniósł o uchylenie wyroku w zaskarżonej części.
Czytaj w LEX: Kilka uwag dotyczących środka zabezpieczającego w postaci pobytu w zakładzie psychiatrycznym wobec sprawców niepoczytalnych >
Leczenie wbrew ustawie
Sąd Najwyższy zgodził się z zarzutami prokuratora. Istotnie bowiem zaskarżony wyrok, w części opisanej w kasacji, był obarczony rażącym uchybieniem.
Orzekając wobec skazanego środek zabezpieczający w postaci pobytu w zakładzie psychiatrycznym (art. 93a par. 1 pkt 4 k.k.), Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie ocenił wyłącznie ogólne podstawy stosowania wszystkich środków zabezpieczających. Zignorował natomiast podstawy szczególne stosowania środka w postaci umieszczenia w zakładzie psychiatrycznym, skatalogowane w art. 93g par. 1-3 k.k. Słusznie wskazał skarżący, że przepis ten stanowi lex specialis względem art. 93c k.k. i zawiera zamknięty katalog przesłanek determinujących orzeczenie o zamknięciu w zakładzie psychiatrycznym.
Zdaniem SN dokonując wykładni tego przepisu i posługując się wnioskowaniem a contrario należy wyrazić stanowisko, że wobec sprawcy popełniającego czyn w postaci wymuszenia wierzytelności i pobicia nie jest dopuszczalne orzeczenie pobytu w zakładzie psychiatrycznym. Wobec takiego sprawcy mogą być stosowane jedynie środki zabezpieczające, takie jak elektroniczna kontrola miejsca pobytu, terapia, terapia uzależnień.
Mając to na uwadze, SN stwierdził, że opisane w kasacji uchybienie miało istotny wpływ na treść wyroku. Powodowało to pobyt w szpitalu psychiatrycznym, przy braku ku temu ustawowych przesłanek, a więc było rażącą obrazą przepisu art. 93b par. 5 k.k.
W tym stanie rzeczy wniosek o uchylenie wyroku w zaskarżonej części okazał się zasadny i spowodował wydanie orzeczenia kasatoryjnego bez konieczności wydania rozstrzygnięcia o charakterze następczym.
Sąd Najwyższy orzekał w składzie: SSN Tomasz Artymiuk (przewodniczący), SSN Jacek Błaszczyk (sprawozdawca) oraz SSN Michał Laskowski.
Wyrok Izby Karnej SN z 28 sierpnia 2024 r., sygn. akt II KK 312/24
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
