8 lutego wchodzą w życie zmiany do kodeksu postępowania karnego - nowe rozdziały tj. 62c i 62d są wynikiem wdrożenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2014/41/UE w sprawie europejskiego nakazu dochodzeniowego w sprawach karnych. Wprowadzają one daleko idące ułatwienia w podejmowaniu czynności dowodowych za granicą oraz przekazywaniu dowodów już istniejących.
Europejski Nakaz Dochodzeniowy
Dzięki przepisom zawartym w dyrektywie, polski sąd lub organ prowadzący postępowanie przygotowawcze będzie mógł wystąpić z wnioskiem do innego państwa UE o przeprowadzenie dowodu znajdującego się w tym państwie. Analogicznie – państwa UE będą mogły występować do Polski o przeprowadzenie dowodu znajdującego się na terytorium naszego kraju. END ma więc ułatwić zarówno przekazywanie dowodów już istniejących w innym państwie członkowskim, zgromadzonych na potrzeby toczącego się tam postępowania, jak również przeprowadzenie czynności dochodzeniowej za granicą na potrzeby postępowania toczącego się w Polsce.
Wprowadzona regulacja umożliwia więc tymczasowe przekazywanie osób pozbawionych wolności w celu zgromadzenia dowodów, sprawdzanie rachunków bankowych i operacji finansowych podejrzanego lub oskarżonego, prowadzenie dochodzeń niejawnych, podsłuchiwanie rozmów i wgląd w sms-y oraz zabezpieczanie dowodów.
END zastąpi dotychczasowe postępowanie w sprawie zabezpieczenia dowodów wyłącznie w stosunkach z tymi państwami, które związane są dyrektywą (termin jej implementacji upłynął w maju 2017 r.)
Europejski Nakaz Dochodzeniowy wydać można również w toku czynności operacyjno-rozpoznawczych (art. 589w § 7 kpk).
END oparty jest na zasadzie wzajemnego uznawania, zgodnie z którą każde państwo członkowskie UE jest zobowiązane do uznawania i wykonywania wniosków innych państw, tak jak gdyby wniosek ten pochodził od jego własnych organów.
Zdaniem dr Martyny Kusak specjalizującej się w prawie karnym procesowym (w szczególności w postępowaniu prowadzonym na terenie Unii Europejskiej), autorki dostępnego w serwisie LEX komentarza, w którym szczegółowo omawia procedury związane z nową instytucją prawną, END to śmiały krok w kierunku uskutecznienia idei swobodnego przepływu dowodów na terenie UE. Uważa ona, że pomimo pewnych mankamentów, END, zwłaszcza z uwagi na szeroki zakres przedmiotowy, ma szanse wpłynąć na ułatwienie współpracy w gromadzeniu i przekazywaniu dowodów z państwami UE oraz zastąpić w tym zakresie nieefektywne dotychczasowe rozwiązania, a zwłaszcza rozdziały 62a i 62b kpk.