Czytanie akt przedłuża procesy karne

Jutro, 7 grudnia Trybunał Konstytucyjny rozpozna pytanie prawne Sądu Rejonowego w Lublinie dotyczące zasad odczytywania na rozprawie głównej protokołów przesłuchań świadków i oskarżonych w procesach karnych.

Trybunał Konstytucyjny rozważy, czy czytanie akt przy braku sprzeciwu obecnych stron jest zgodne z zasadą prawa do sądu w aspekcie rozpoznanie sprawy w rozsądnym terminie. Zgłoszenie sprzeciwu nie wymaga podania przez stronę jakichkolwiek argumentów dla jego uzasadnienia, a zwłaszcza wykazania, iż istnieją powody przemawiające za tym, iż bezpośrednie przesłuchanie świadka lub oskarżonego jest konieczne. Celem postępowania sądowego jest rozstrzygnięcie danej sprawy bez zbędnej zwłoki. Zdaniem sądu pytającego obowiązujące ukształtowanie procedury przeprowadzania dowodu z zeznań świadków przewidziane w kwestionowanym przepisie może wywierać negatywny wpływ na sprawność prowadzonego postępowania sądowego. Na skutek zgłoszonego sprzeciwu dochodzi do wydłużenia prowadzonego postępowania co w rezultacie może naruszać konstytucyjne zasady rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie oraz Konwencję o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

Zasada bezpośredniości przeprowadzania dowodów w postępowaniu karnym stanowi jeden z elementów prawa do obrony. Dzięki niej oskarżony ma prawo zapoznać się z wszystkimi dowodami zgromadzonymi przeciwko niemu w toku prowadzonego postępowania, w tym uczestniczyć osobiście w przesłuchaniu świadka, co pozwala mu na zadawanie pytań, ustosunkowanie się do jego twierdzeń, jak też wykazywanie sprzeczności. Kodeks postępowania karnego przewiduje wiele odstępstw od zasady bezpośredniości, a jednym z nich jest art. 392 par.1 kpk. Zgodnie z nim dopuszczalne jest odczytanie protokołów zeznań lub wyjaśnień sporządzonych w postępowaniu przygotowawczym, gdy bezpośrednie przeprowadzenie dowodu nie jest niezbędne, a żadna z obecnych przy tej czynności stron temu się nie sprzeciwi. Ma to zagwarantować prawo do rzetelnego procesu.

W październiku „Polityka” opisała proces przykutego do łóżka gangstera Jana R., który od ośmiu lat robi wszystko, aby przedłużyć rozprawę. We wrześniu w Sądzie Okręgowym w Elblągu kazał sobie przeczytać wszystkie akta sprawy. Z tego powodu czytanie potrwa jeszcze kilka miesięcy.