Prawomocne skazanie może zapewnić wygraną w sprawie cywilnej

Jeśli zapadnie prawomocny wyrok skazujący w sprawie związanej z prowadzonym postępowaniem cywilnym, wówczas sąd cywilny nie tylko nie może pominąć tego orzeczenia, ale ma obowiązek brać pod uwagę to, co z niego wynika w zakresie ustaleń odnoszących się do popełnienia przestępstwa. To więc oznacza, że wynik sprawy karnej może mieć istotne znaczenie dla biegu procesu cywilnego.

Przykład z życia wzięty. 17 maja 2019 r. Aleksander pobił Patryka. W wyniku zdarzenia Patryk miał złamaną rękę. Sąd rejonowy wydał wyrok, w którym skazał Aleksandra i wymierzył mu karę. Nikt nie wniósł apelacji. Po dwóch miesiącach od uprawomocnienia się wyroku karnego Patryk postanowił zainicjować proces cywilny przeciwko Aleksandrowi. W tym postępowaniu domaga się, by pokrył koszty jego leczenia i rehabilitacji. Zwraca uwagę, że zagadnieniem tym nie zajmował się sąd karny, tymczasem ponosi on znaczne koszty w prywatnych placówkach medycznych. 

Aleksander w odpowiedzi na pozew kwestionował to, że odpowiada za skutki złamania ręki Patryka. Podniósł, że sąd cywilny powinien ustalić to, że do zdarzenia nie doszło. Zwrócił uwagę, że w dniu 17 maja 2019 r. przebywał w Toruniu, podczas gdy zdarzenie miało mieć miejsce w Krośnie. Czy przyjęta przez niego linia obrony jest skuteczna?

Czytaj: Prof. Wiliński: Niesłuszne skazania skutkiem nadużywania uprawnień przez sąd lub prokuratora>>

Zobacz też: Zakres związania sądu cywilnego wyrokiem skazującym sądu karnego - linia orzecznicza >>

Sądy różne ale skazanie wiąże

Jak wynika z art. 11 Kodeksu postępowania cywilnego ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. Jednakże osoba, która nie była oskarżona, może powoływać się w postępowaniu cywilnym na wszelkie okoliczności wyłączające lub ograniczające jej odpowiedzialność cywilną.

Czytaj też: Znaczenie wyroku zagranicznego sądu karnego dla rozstrzygnięcia sprawy cywilnej w Polsce >>

Wydanie wyroku skazującego może mieć więc istotne znaczenie dla biegu procesu cywilnego. Szczególne znaczenie ma to, czy wyrok jest prawomocny. Związanie sądu cywilnego prawomocnym wyrokiem skazującym nie jest jednak nieograniczone. - Sąd cywilny związany jest ustaleniami prawomocnego wyroku karnego jedynie co do faktu popełnienia przestępstwa (art. 11 k.p.c.), a nie co do dokonanej przez sąd karny oceny dowodów zawartej w części motywacyjnej tego orzeczenia - wskazano w wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 8 kwietnia 2022 r. w sprawie I ACa 926/20 (LEX nr 3397860).

Dodać przy tym należy, że dla sądu cywilnego znaczenie mogą mieć również inne orzeczenia sądów karnych, przy czym w art. 11 k.p.c. nadano szczególne znaczenie prawomocnym wyrokom skazującym. Kwestię tę analizował w szczególności Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 9 lutego 2022 r. w sprawie V ACa 203/21 (LEX nr 3333183).

Czytaj też: Wykorzystanie wyroku karnego w procesie windykacji >>

 

Inne wyroki nie wiążą ale...

Warszawski sąd wskazał iż "orzeczenia karne inne niż skazujące, które nie wiążą sądu w sprawie cywilnej, są dokumentami urzędowymi, podobnie jak protokoły posiedzeń w sprawie karnej i zgodnie z art. 244 k.p.c. stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo poświadczone". Spójrzmy na następujący przykład.

Zdaniem prokuratury Lucjan spowodował wypadek. Sąd karny wydał wyrok skazujący Lucjana. Wyrok nie jest jednak prawomocny. Trwa postępowanie apelacyjne. Czy gdyby zainicjowano proces sądowy o zapłatę odnoszący się do zdarzenia - wypadku drogowego, to czy wówczas w sprawie zostanie zastosowany art. 11 k.p.c.? Nie, takiej możliwości nie ma. Sytuacja zmieniłaby się, gdyby w toku procesu wyrok skazujący uprawomocnił się. W takim przypadku sąd cywilny będzie związany tym, co wynika z sentencji wyroku karnego odnośnie do faktu popełnienia przestępstwa.

Czytaj też: Kwestia związania sądu cywilnego prawomocnym wyrokiem sądu karnego skazującym za przestępstwo skarbowe >>

- W świetle art. 11 k.p.c. związanie sądu cywilnego skazującym wyrokiem karnym wyraża się w tym, że w skład podstawy faktycznej rozstrzygnięcia sądu cywilnego wchodzi czyn przypisany w sentencji karnego wyroku skazującego i sąd cywilny jest pozbawiony możliwości dokonywania odmiennych ustaleń w tym zakresie. W postępowaniu cywilnym możliwe jest jednak dokonanie dodatkowych ustaleń, istotnych z punktu widzenia przesłanek odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody, w tym także dotyczących okoliczności wyeliminowanych przez sąd karny z opisu zarzucanego czynu zabronionego - podkreślił Sąd Najwyższy w postanowieniu z 21 grudnia 2021 r. w sprawie I CSK 733/21 (LEX nr 3322205).

Czytaj też: Moc wiążąca wyroku karnego skazującego a sytuacja procesowa osoby trzeciej (art. 11 zd. 2 k.p.c.) >>

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.