Spór w prokuraturze wokół obsady stanowiska Prokuratora Krajowego trwa od 12 stycznia bieżącego roku. Wtedy to prokurator Dariusz Barski otrzymał od Prokuratora Generalnego dokument stwierdzający, że przywrócenie go do służby czynnej 16 lutego 2022 r. przez poprzedniego Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobro, zostało dokonane z naruszeniem obowiązujących przepisów i nie wywołało skutków prawnych. Zastosowano bowiem przepis ustawy, który już nie obowiązywał. Przy czym część prawników uważa, że luki nie było i przepis nadal obowiązuje.

Skąd wątpliwości dotyczące p.o. Prokuratora Krajowego?

Obrońcy zaczynają podnosić wadliwość powołania - np. asesorów prokuratury - w sprawach dotyczących ich klientów, wskazując, że skoro Barski nie był prokuratorem krajowym, to nie są ważne jego decyzje. Sprawa, w zakresie asesorów, oprze się zresztą o SN.  Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe skierował do niego zagadnienie prawne dotyczące podstawy przywrócenia ze stanu spoczynku prokuratura Barskiego. Pyta, czy przepis, na który się powołano, miał moc obowiązywania ograniczoną w czasie oraz czy sama decyzja wywołała skutki prawne - czyli czy Barski został skutecznie powołany na stanowisko prokuratora krajowego. Ale też o ważność decyzji Barskiego. A prokurator Barski - jako prokurator krajowy - brał też udział w powołaniu do Prokuratury Krajowej prokuratora Jacka Bilewicza, któremu następnie Prokurator Generalny powierzył pełnienie obowiązków Prokuratora Krajowego. Wątpliwości budzi też sam fakt, że prokurator Bilewicz był p.o. Prokuratora Krajowego.

Czytaj: Po decyzji o Barskim sądy zaczynają kwestionować status asesorów >>
 

Przykładowo, prof. dr hab. Anna Łabno z Uniwersytetu Śląskiego w swojej opinii przekazanej do Biura Analiz Sejmowych wskazała, że ustawa Prawo o prokuraturze powołuje wyłącznie organ Prokuratora Krajowego i nie powołuje organu "pełniącego obowiązki Prokuratora Krajowego”.

- Ponadto, przewiduje tylko jedną procedurę powoływania Prokuratora Krajowego, wyrażoną w art. 14 par. 1 tej ustawy. Należy podkreślić, że ustawa Prawo o prokuraturze nie przewiduje również powołania żadnego innego organu, który byłby uprawniony do wstąpienia w uprawnienia Prokuratora Krajowego, w tym także pełniącego obowiązki prokuratora krajowego, w sytuacji istnienia wakatu na tym stanowisku lub w jakimkolwiek innym przypadku. Brak ustawowej normy ustrojowej powołującej organ „pełniącego obowiązki prokuratora krajowego” wyklucza uprawnienie jakiekolwiek podmiotu, w tym Prokuratora Generalnego, do powołania na takie stanowisko - wskazuje. Dodając równocześnie, że z prawnego punktu widzenia organ „pełniącego obowiązki prokuratora krajowego” nie istnieje i jakkolwiek jego działalność nie wywołuje skutków prawnych.

Prokuratura Krajowa: podstawy "p.o." są

Biuro Prezydialne Prokuratury Krajowe wskazuje, że praktyka powierzania pełnienia obowiązków  dotyczyła wszystkich szczebli organizacyjnych prokuratury, a jej istota sprowadzała się i sprowadza do zaistnienia szczególnej sytuacji lub realizacji obowiązków i uprawnień wynikających z określonej funkcji w okresie próby.

- Pierwszy przypadek ma miejsce, gdy szczególna sytuacja jednostki organizacyjnej prokuratury lub jej komórki wewnętrznej wymaga niezwłocznego podjęcia tego rodzaju decyzji kadrowej w celu zapewnienia prawidłowego działania tej jednostki lub komórki, przy braku realnej możliwości realizacji niezbędnych czynności przez osoby pełniące inne funkcje, w tym związane z zastępstwem pełnienia wakującej funkcji oraz powołania w możliwie najbliższym czasie do pełnienia tej funkcji w trybie przewidzianym przez Prawo o prokuraturze. Druga sytuacja związana jest natomiast z umożliwieniem czasowego powierzenia obowiązków związanych z daną funkcją, celem sprawdzenia predyspozycji określonej osoby do ich realizacji. Nie oznacza to bynajmniej, że obie te przesłanki nie mogą wystąpić łącznie - wskazano.

Dodano, że w przeciwnym przypadku trudno byłoby uzasadnić powoływanie do pełnienia obowiązków w zakresie funkcji kadencyjnych, tak jak to miało miejsce w przypadku Rzecznika Dyscyplinarnego Prokuratora Generalnego i jego zastępców, niejednokrotnie przez Prokuratora Krajowego, co było powszechną praktyką od wejścia w życie Prawa o prokuraturze.

- Wynikało to zapewne z przyjęcia, iż skoro można powołać do pełnienia funkcji, to tym bardziej można powołać do pełnienia obowiązków, czyli realizacji tych samych kompetencji, ale w określonym czasie, niezbędnym do dokonania prawem przewidzianych czynności związanych z powołaniem tej samej lub innej osoby do pełnienia funkcji lub sprawdzeniem prawidłowości realizacji obowiązków z nią związanych przez konkretne osoby - dodano.

Powierzenie obowiązków oznacza też kompetencje władcze

W opinii dodano, że przyczyna powierzenia obowiązków nie ma jednak znaczenia dla zakresu kompetencji osób, którym powierzono pełnienie obowiązków - mają te obowiązki i uprawnień, jakie posiadałyby osoby powołane do pełnienia określonej funkcji.

- W tej sytuacji nie ma też znaczenia, czy osoba pełniąca powierzone obowiązki lub funkcję posługuje się przed wskazaniem danej funkcji skrótami p.o. (pełniący/a obowiązki), p.f. (pełniący/a funkcję), czy też jedynie wskazaniem funkcji bez dodatkowego oznaczenia. Zawsze bowiem będzie to realizacja tych samych uprawnień i obowiązków - podkreślono wyjaśniając, iż określenie „powierzenie pełnienia obowiązków” oznacza powierzenie także kompetencji władczych, przy czym z racji na czasowość wykonywania tych zadań, powierzenie pełnienia obowiązków możliwe jest jedynie na wskazany we  właściwym dokumencie ściśle określony czas. - Podstawową przyczyną powierzenie pełnienia obowiązków jest sytuacja, gdy z różnych przyczyn nie ma faktycznych lub prawnych możliwości obsadzenia wakującej funkcji, a istnieje potrzeba wyznaczenia osoby realizującej kompetencje przynależne do tej funkcji, co w przypadku funkcji kierowniczych ma związek z zapewnieniem prawidłowego działania określonej jednostki lub komórki organizacyjnej, a w niektórych przypadkach także innych instytucji i organów - czytamy.

 

Jak to się ma do p.o. Prokuratura Krajowego?

Wyjaśniono też, że skoro Prokurator Generalny jest uprawniony do przedstawiania kandydata na Prokuratora Krajowego i występowania do Prezesa Rady Ministrów o powołanie wskazanej przez niego osoby na tę funkcję, to tym bardziej opierając się na regułach wnioskowania a maiori ad minus jest on uprawniony do wskazywania Prezesowi Rady Ministrów osoby, której w jego ocenie należałoby powierzyć okresowe pełnienie obowiązków Prokuratora Krajowego "w sytuacji, gdy funkcja ta jest wakująca, a istnieje pilna potrzeba wykonywania kompetencji z niej wynikających".

- Nie ma racjonalnych przesłanek, aby w procedurze tej uczestniczył Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, skoro procedura ta dotyczy powierzenia pełnienia obowiązków Prokuratora Krajowego, a nie powołania na funkcję Prokuratora Krajowego, na co wprost wskazuje treść art. 14 par. 1 Prawa o prokuraturze - wskazano i dodano, że w polskim systemie prawnym to Prokurator Generalny stoi na czele prokuratury, będąc jej naczelnym organem, a tym samym to on odpowiada za jej prawidłowe funkcjonowanie. - Okoliczność ta powoduje, iż to on jest uprawniony do tego, aby decydować w jakiej sytuacji, z uwagi na dobro prokuratury, uzasadnione jest wszczęcie procedury z art. 14 par. 1 Prawa o prokuraturze, a w jakiej niezwłoczne powierzenie określonej osobie tylko pełnienia obowiązków Prokuratora Krajowego. Jest to jego dyskrecjonalne uprawnienie, które warunkują potrzeb prawidłowego funkcjonowania prokuratury, przy czym powierzenie obowiązków nie może być rozwiązaniem trwałym, czyli nieograniczonym czasowo - podsumowano.

 

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.