Klauzulę wykonalności można uchylić, ale tylko przy naruszeniu przepisów

Nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności regulują przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. Sama klauzula jest aktem zawierającym stwierdzenie sądu, że tytuł uprawnia do egzekucji oraz oznaczającym w razie potrzeby jej zakres. Tytułami egzekucyjnymi, którym może zostać nadana klauzula wykonalności, jest m.in. orzeczenie sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak również ugoda zawarta przed sądem.

Z kolei zgodnie z art. 795 Kpc par. 1 na postanowienie sądu co do nadania klauzuli wykonalności przysługuje zażalenie. Termin do wniesienia zażalenia biegnie dla wierzyciela od dnia wydania mu tytułu wykonawczego lub zawiadomienia go o utworzeniu tytułu wykonawczego w systemie teleinformatycznym albo od dnia ogłoszenia postanowienia odmownego, a gdy ogłoszenia nie było – od dnia doręczenia tego postanowienia. Dla dłużnika termin ten biegnie od dnia doręczenia mu zawiadomienia o wszczęciu egzekucji. W razie zgłoszenia wniosku, o którym mowa w art. 794[2] doręczanie postanowień o nadaniu klauzuli wykonalności wydanych na posiedzeniach niejawnych termin ten biegnie od dnia doręczenia stronie uzasadnienia postanowienia albo postanowienia z uzasadnieniem.

Klauzula wykonalności ma z reguły charakter deklaratoryjny. Oznacza to, że nie tworzy ona nowych praw, ale stwierdza tylko zdatność tytułu egzekucyjnego do egzekucji. Od powyższej reguły istnieje kilka wyjątków, gdzie klauzula ma charakter konstytutywny, tj. uzupełnia lub zmienia postanowienia tytułu egzekucyjnego. To sytuacje gdy może być nadana na rzecz lub przeciwko osobie niewymienionej w tytule egzekucyjnym - małżonka dłużnika wymienionego w tytule egzekucyjnym, następcy prawnego (np. spadkodawcy) wierzyciela lub dłużnika wymienionego w tytule egzekucyjnym, i np. innych osób określonych ustawą (np. wspólnik spółki jawnej).

Tytułowi egzekucyjnemu klauzulę nadaje sąd

Tytułowi egzekucyjnemu klauzulę wykonalności z zasady nadaje sąd (wyjątkowo referendarz sądowy). Sądem właściwym do jej nadania:

• w przypadku tytułu pochodzącego od sądu (wyrok, postanowienie) właściwym jest sąd pierwszej instancji, przed którym sprawa się toczy albo sąd drugiej instancji (jeżeli akta sprawy tam się znajdują);
• w przypadku tytułu pochodzącego od sądu administracyjnego lub innego orzeczenia, ugody lub aktu (które z mocy ustawy podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej) właściwym jest sąd rejonowy w okręgu, którego dłużnik ma miejsce zamieszkania lub siedzibę. Gdy tego nie można ustalić właściwym jest sąd rejonowy w okręgu, którego ma być wszczęta egzekucja;
• w przypadku orzeczenia sądu zagranicznego właściwym jest sąd okręgowy w okręgu, którego dłużnik ma miejsce zamieszkania lub siedzibę. Gdy tego nie można ustalić właściwym jest sąd okręgowy w okręgu, którego ma być wszczęta egzekucja;

Podstawą jest wniosek wierzyciela, ale może być nadana z urzędu - m.in. w przypadku tytułu zasądzającego alimenty lub świadczenia dla pracownika. 

Czytaj: SN: Skazany, a nie pokrzywdzony płaci za nadanie klauzuli wykonalności>>

Wniosek składany jest na piśmie i należy do niego dołączyć:

• tytuł egzekucyjny, jeżeli nie pochodzi on od sądu;
• zaświadczenie, że tytuł egzekucyjny podlega wykonaniu, jeżeli pochodzi on od organu administracji publicznej;
• dokument będący dowodem zdarzenia, od którego uzależnione zostało wykonanie tytułu egzekucyjnego;
• dokument będący dowodem przejścia uprawnienia lub obowiązku na inną osobę niewymienioną w tytule;
• inny dokument potrzebny do uzyskania klauzuli (np. akt małżeństwa w przypadku nadania klauzuli przeciwko małżonkowi dłużnika).

Wniosek do rozpatrzenia niezwłocznie

Wniosek o nadanie klauzuli ma być rozpoznany niezwłocznie, nie później niż w terminie 3 dni od dnia jego zgłoszenia, ale i nadanie klauzuli po tym terminie jest skuteczne i nie może być podważone. 

Co zbada sąd? M.in. czy przedstawiony dokument faktycznie jest tytułem egzekucyjnym (jednym z wymienionych w art. 777 Kodeksu postępowania cywilnego) oraz czy ze względu na swoją treść nadaje się do urzeczywistnienia w drodze egzekucji. W postępowaniu klauzulowym z reguły sąd nie bada zasadności roszczenia stwierdzonego tytułem egzekucyjnym (temu celowi służą powództwa opozycyjne).  Od tej reguły istnieją wyjątki, np. w przypadku badania przez sąd przejścia uprawnienia lub obowiązku na inną osobę lub w przypadku nadania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika.

W sytuacji, gdy sąd nadaje klauzule orzeczeniom sądowym postanowienie ogranicza się do umieszczenia treści klauzuli na odpisie orzeczenia. W innych sytuacjach sąd wydaje oddzielne postanowienie. W przypadku, gdy w tytule zasądzono świadczenie w walucie obcej sąd nada klauzulę, w której zobowiąże komornika do przeliczenia kwoty na walutę polską. Koszty związane z nadaniem klauzuli podlegają ściągnięciu razem z egzekwowanym roszczeniem wynikającym z tytułu.

Zażalenie tylko przy naruszeniu przepisów o klauzuli

Podstawą wniesienia zażalenia mogą być tylko naruszenia przepisów regulujących nadanie klauzuli. Nie można kwestionować istnienie roszczenia objętego tytułem egzekucyjnym. Co ważne, wniesienia zażalenia na postanowienie o nadaniu klauzuli nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego. 

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości>>

Skarżący może przy tym wnioskować do sądu o zawieszenie postępowania egzekucyjnego, a sąd może to zrobić. 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.