Ten problem poruszyli sędziowie rodzinni we wrześniowej uchwale i domagają się m.in. od władzy ustawodawczej i wykonawczej podjęcia szybkich, zdecydowanych działań mających na celu poprawę opieki psychiatrycznej dzieci i młodzieży w Polsce, w tym zapewnienie im efektywnego wsparcia psychologicznego oraz psychiatrycznego. W swoim stanowisku wskazali na potrzebę realizacji treści art. 2 ust. 1 Ustawy z 5 sierpnia 2015 r. o opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów.

Przypomnijmy, zgodnie z nim w skład takiego zespołu mają wchodzić specjaliści w zakresie psychologii, pedagogiki, pediatrii, medycyny rodzinnej, chorób wewnętrznych, psychiatrii oraz psychiatrii dzieci i młodzieży. Sędziowie podkreślili wagę udziału psychiatrów, szczególnie psychiatrów dzieci i młodzieży, w procesie diagnostycznym ale postulowali zapewnienie opiniodawczym zespołom sądowym specjalistów takiej obsady kadrowej, aby przeprowadzenie badania i uzyskanie opinii następowało w terminie nie dłuższym niż... 3 miesiące.

Czytaj: Sędzia rodzinny potrzebuje wsparcia zespołu sądowych specjalistów >>

Nie tylko "kontakty", ale też umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym

Sędzia Anna Begier z Zespołu ds. Prawa Cywilnego Stowarzyszenia Sędziów Polskich "Iustitia" zaznacza, że w sprawach rodzinnych opinie psychiatrów spotyka się najczęściej w sprawach o umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym oraz o umieszczenie w domu pomocy społecznej uczestnika bez jego zgody.

- W sprawach tych opinia biegłego jest obligatoryjna. Dramatem jest, że podczas gdy te sprawy powinny toczyć się szybko, na opinię trzeba czekać w kolejce wiele miesięcy. Przy czym biegły nie może nadać konkretnemu zleceniu priorytetu, gdyż ma w opiniowaniu same pilne sprawy z wielu sądów rodzinnych, a np. spraw testamentowych już z braku możliwości nie przyjmuje - wskazuje sędzia Anna Begier.

 

 

Kolejna kwestia w sprawach dotyczących leczenia odwykowego (np. uzależnienie od alkoholu) obowiązkowe są łączne opinie biegłego  psychiatry oraz psychologa. - Tacy biegli są na osobnych listach, problemu z ich znalezieniem aż tak dużego nie ma, ale uzyskanie opinii też może zająć kilka miesięcy, zwłaszcza gdy trzeba doprowadzić uczestnika na badanie przez policję, która ma również ograniczone zasoby kadrowe - zaznacza.

Czytaj także: Polskie dzieci potrzebują lepszej opieki psychiatrycznej, wydziały rodzinne wzmocnienia kadrowego>>

Opinia psychiatry potrzebna i w sprawach nieletnich

Sędzia dodaje, że opinie biegłych psychiatrów często są niezbędne w sprawach nieletnich, by właściwie zdiagnozować źródło niepożądanych zachowań albo określić czy nieletni jest uzależniony od substancji psychoaktywnych i, czy wymaga zastosowania środka leczniczego. Wskazuje, że na tym tle opinie biegłych psychiatrów w sprawach dotyczących opieki i kontaktów z dziećmi to ilościowy margines, są one niezbędne rzadko, a potrzeba ujawnia się zazwyczaj dopiero po opinii OZSS, gdy opiniujący psycholodzy i pedagodzy zasugerują taką konieczność.

- Mogą to być najczęściej opinie na okoliczność stanu zdrowia psychicznego rodzica, ewentualnego występowania choroby psychicznej, uzależnienia, zdolności zajmowania się dzieckiem czy rokowań co do poprawy albo opinie co do stanu zdrowia psychicznego dziecka, określenia przyczyn niechęci do kontaktu z rodzicem, który nie sprawuje na co dzień władzy rodzicielskiej. Opiniowanie w takich sprawach jest niełatwe. Biegli z zakresu psychiatrii dziecięcej są szczególnie deficytowi - zauważa sędzia Begier. Dodaje, że zapaść w psychiatrii, czyli niedobór lekarzy, poważnie odbija się na codziennym funkcjonowaniu i statystykach sądów rodzinnych, a przede wszystkim na dobru osób, które potrzebują szczególnej ochrony ze strony państwa.

 

W OZSS nie lepiej

Sędzia Joanna Grzanka-Michór z Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej zwraca uwagę na wagę Opiniodawczych Zespołów Sądowych Specjalistów (OZSS). Jak podkreśla, ustawodawca wyposażył je w rozliczne kompetencje, aby dostarczyć sądowi informacji o specjalistycznym charakterze. - Do takich wniosków prowadzi analiza publikowanych danych statystycznych – sprawozdań z działalności opiniodawczych zespołów sądowych specjalistów. Wynika to w mojej ocenie z liczby zlecanych opinii i obciążeń związanych ich wykonywaniem oraz tego, że pozostałe kompetencje zespołów realizują inne wykwalifikowane podmioty. I tak wywiady środowiskowe w sprawach nieletnich przeprowadzają głównie kuratorzy sądowi, mediacje prowadzą mediatorzy, a usługi poradnictwa dla małoletnich, nieletnich i ich rodzin świadczą poradnie - tłumaczy sędzia Grzanka-Michór.

Dodaje, że w świetle przepisów ustawowych w skład OZSS wchodzą specjaliści w zakresie psychologii, pedagogiki, pediatrii, medycyny rodzinnej, chorób wewnętrznych, psychiatrii oraz psychiatrii dzieci i młodzieży. - O ile jednak zapotrzebowanie na opinie sporządzane z udziałem specjalisty lekarza medycyny rodzinnej, pediatry czy lekarza chorób wewnętrznych nie wydaje się powszechne, o tyle zapotrzebowanie na specjalistę psychiatrii czy psychiatrii dzieci i młodzieży jest spore - zauważa sędzia Grzanka-Michór.

Dodaje, że w w ciągu ostatnich ponad 5 lat jej  zaledwie w kilku sprawach konieczne było wyjaśnienie stanu zdrowia fizycznego stron lub małoletnich dzieci. - Strony w sprawach rodzinnych i opiekuńczych natomiast coraz częściej albo wprost wnioskują o przeprowadzenie badań psychiatrycznych albo wskazują na takie okoliczności, które mogą wskazywać na potrzebę przeprowadzenia takich badań - podsumowuje.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.