W jakim wymiarze czasu pracy należy zatrudnić asystenta nauczyciela?
Czy to będzie 21/40 etatu bez uwzględnienia religii, która jest przedmiotem nadobowiązkowym, czy też z uwagi na to, że wszyscy rodzice zadeklarowali udział w tych zajęciach, należy je uwzględnić w wymiarze zatrudnienia i przyjąć 23/40 etatu?

Odpowiedź
Według mojej opinii wymiar czasu pracy, na jaki ma być zatrudniony asystent nauczyciela powinien wynikać z potrzeb organizacyjnych danej szkoły, gdyż przepisy art. 61 ust. 3d ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw - dalej z.u.s.o. wprowadził jedynie regulację określającą, że jeżeli liczba uczniów w oddziale klas I–III szkoły podstawowej zostanie zwiększona, jak to ma miejsce w szkole, o której mowa w pytaniu - wówczas zatrudnia się asystenta nauczyciela, który wspiera nauczyciela prowadzącego zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze w tym oddziale. Przepis ten nie określa ani wymagań kwalifikacyjnych osoby zatrudnianej na tym stanowisku, ani wymiaru czasu pracy. Przepisem ustawy z dnia 24 kwietnia 2014 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty dodane zostały w art. 7 ust. 1e i 1f regulujące możliwość: zatrudnienia asystenta nauczyciela, wymagane kwalifikacje (wykształcenie co najmniej na poziomie wymaganym do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkole podstawowej i przygotowanie pedagogiczne) oraz zatrudnienie na podstawie kodeksu pracy, a w z.u.s.o. został dodany art. 7 ust. 1g regulujący, że asystentowi nauczyciela nie powierza się zadań określonych dla nauczycieli posiadających kwalifikacje z zakresu pedagogiki specjalnej zatrudnianych dodatkowo w celu współorganizowania kształcenia integracyjnego oraz współorganizowania kształcenia uczniów niepełnosprawnych prawa oświatowego należy domniemywać, że regulacje te dotyczą również asystenta nauczyciela zatrudnianego w klasach I-III szkoły podstawowej, w przypadku gdy w tym oddziale jest więcej niż 25 uczniów.
Przedstawione normy prawne nie regulują jednak kwestii wymiaru godzin zatrudnienia asystenta nauczyciela, pozostawiając tę kwestię do decyzji podmiotu, który go zatrudnia.
Przepis art. 61 ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty - dalej u.s.o., obowiązujący uczniów klas III szkoły podstawowej, zgodnie z regulacją ustawy 30 sierpnia 2013 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty, od roku szkolnego 2016/2017 reguluje, że:
a) zajęcia edukacyjne w klasach I–III szkoły podstawowej są prowadzone w oddziałach liczących nie więcej niż 25 uczniów,
b) art. 61 ust. 3d u.s.o. stanowi natomiast, że jeżeli na wniosek rady oddziałowej i po uzyskaniu zgody organu prowadzącego liczba uczniów w oddziale klas I–III szkoły podstawowej zostanie zwiększona, w szkole zatrudnia się asystenta nauczyciela, który wspiera nauczyciela prowadzącego zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze w tym oddziale.
Możliwość zatrudnienia asystenta nauczyciela wynika także z art. 7 ust. 1e u.s.o. Wynika z niego między innymi, że:
a) w szkole podstawowej, w tym specjalnej i integracyjnej może być zatrudniony asystent nauczyciela prowadzącego zajęcia w klasach I–III, lub asystent wychowawcy świetlicy,
b) do zadań asystenta należy wspieranie nauczyciela prowadzącego zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, lub wspieranie wychowawcy świetlicy,
c) asystent nauczyciela wykonuje zadania wyłącznie pod kierunkiem nauczyciela lub wychowawcy świetlicy; asystenta nauczyciela zatrudnia się na zasadach określonych w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - dalej k.p., z tym że wynagrodzenie ustala się nie wyższe niż przewidziane dla nauczyciela dyplomowanego.
W tym miejscu należy zauważyć, że art. 25 k.p. reguluje, iż umowę o pracę zawiera się na czas nieokreślony, na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy, art. 29 k.p. stanowi, że umowę o pracę zawiera się na piśmie określając w niej strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, rodzaj pracy i miejsce jej wykonywania, wymiar czasu pracy oraz termin jej rozpoczęcia. Natomiast z art. 129 § 1 k.p. wynika, że czas pracy pracownika zatrudnionego nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w pięciodniowym tygodniu prac.

Przedstawione powyżej przepisy u.s.o. oraz rozporządzeń wykonawczych nie określają wymiaru zatrudnienia asystenta nauczyciela, jednak regulują zasadę, że asystent nauczyciela pracuje tylko pod kierunkiem nauczyciela prowadzącego zajęcia dydaktyczno-wychowawcze, czyli tylko wtedy, gdy dany nauczyciel prowadzi zajęcia. Wymiar zatrudnienia nauczycieli określa ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela – dalej KN. Z art. 42 KN wynika, że czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień oraz, że w ramach tego czasu pracy oraz ustalonego wynagrodzenia nauczyciel obowiązany jest realizować:
a) zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz,
b) inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów,
c) zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym.
Tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz przez nauczycieli zatrudnionych w pełnym wymiarze ustalony został przepisem art. 42 ust. 3 KN w tabeli określającej między innymi stanowisko, typ (rodzaj) szkoły i wymiar godzin.
Przykład: dla nauczycieli szkół podstawowych obowiązkowy wymiar zajęć dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych określony został w wymiarze 18 godzin tygodniowo. Z tym, że zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 marca 2015 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie organizacji roku szkolnego zajęcia dydaktyczno-wychowawcze nie są prowadzone przez cały rok; rozpoczynają się w pierwszym powszednim dniu września, z wyjątkiem soboty, a kończą w najbliższy piątek po dniu 18 czerwca. Nie są prowadzone w czasie wakacji oraz w trakcie dwutygodniowych ferii zimowych i wiosennej przerwy świątecznej.
Analiza norm prawnych przedstawiona powyżej pokazuje, że brak jest w nich określenia czasu pracy asystenta nauczyciela. Można jednak wnioskować, że przy zawieraniu umowy o pracę oraz określaniu wymiaru zatrudnienia asystenta nauczyciela należy kierować się zarówno przedstawionymi powyżej przepisami k.p., jak i normami prawa oświatowego - związanymi między innymi z tygodniowym czasem pracy nauczyciela prowadzącego zajęcia w klasie trzeciej i wskazaniem, że asystent nauczyciela wspiera nauczyciela prowadzącego zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze w tym oddziale poprzez wykonywanie zadań pod kierunkiem nauczyciela.