Kwestię orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego reguluje rozporządzenie MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz.U. z 2020 r. poz. 1309). Rozporządzenie umożliwia wydanie orzeczenia uczniom:

  • niesłyszącym i słabosłyszącym,
  • niewidomym i słabowidzącym,
  • z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją,
  • z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym,
  • z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera,
  • z niepełnosprawnościami sprzężonymi,
  • niedostosowanym społecznie,
  • zagrożonym niedostosowaniem społecznym.

 

W katalogu tym nie wymienia się dzieci z ADHD, zatem choć zalicza się je do dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, mogą otrzymać one jedynie opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej z zaleceniami, które powinna realizować w ich przypadku szkoła. O zmiany w tej kwestii apelują m.in. organizacje zrzeszające rodziców dzieci z ADHD. Wskazują one, że dzieci z tym zaburzeniem mają problem z koncentracją uwagi, co odbija się na ich wynikach w nauce i uzasadniałoby zapewnienie im dodatkowej pomocy.

MEN postawi na funkcjonalną ocenę potrzeb rozwojowych - ma to pomóc również dzieciom z ADHD>>

 

MEN pracuje nad zmianami

To o tę m.in. kwestię pytał rzecznik - wskazał, że do RPO wpłynął wniosek, w którym zwrócono uwagę, że obecne uregulowania wsparcia uczniów z tej grupy w procesie edukacji nie odpowiadają ich szczególnym potrzebom. Podkreślono m.in. brak możliwości uzyskania orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego. Rzecznik zauważył, że mogą oni uzyskać orzeczenie o zagrożeniu niedostosowaniem społecznym lub orzeczenie o niedostosowaniu społecznym, ale tylko wtedy, gdy ADHD występuje z inną szczególną potrzebą edukacyjną. W pozostałych przypadkach – dodał – można ubiegać się o opinię dokumentującą diagnozę hiperkinetycznego zaburzenia zachowania, co według wnioskodawczyni nie uprawnia do odpowiedniego wsparcia.

 

Wskazano też na konsekwencje braku możliwości uzyskania orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego – wykaz subwencji nie zawiera hiperkinetycznego zaburzenia zachowania (ADHD). - Oznacza to, że wyłącznie w przypadku, gdy uczeń z ADHD uzyska orzeczenie o zagrożeniu niedostosowaniem społecznym lub orzeczenie o niedostosowaniu społecznym, placówka edukacyjna będzie miała możliwość uzyskania dodatkowych środków na dostosowanie procesu edukacji do szczególnych potrzeb ucznia – podano.

 

Zespół apeluje o wdrożenie rekomendacji

Parlamentarny Zespół do spraw ADHD wypracował rekomendacje dla resortu edukacji, co interesujące, wystąpił o ich wdrożenie, kierując interpelacje do resortu edukacji. -  Uważamy, że aby poprawić sytuację osób z ADHD, należy jak najszybciej wprowadzić je w życie. Uprzejmie proszę o zatwierdzenie rekomendacji oraz włączenie ich do prac ministerstwa. Jednocześnie w celu omówienia rekomendacji oraz Państwa odpowiedzi na nie, zapraszam przedstawicieli ministerstwa na posiedzenie zespołu, które odbędzie się 15.11.2024 r. o godzinie 15.00 - wskazują posłowie.

Rekomendacje to:

  • Rzetelna i aktualna edukacja nauczycieli w kwestii neuroróżnorodności, wraz z wpisaniem tego do polityki edukacyjnej.
  • Aktualizacja przepisu rozporządzenia MEN z dnia 9.08.2017 r. (Dz. U. 2017 poz.1591) poprzez dopisanie do ust. 2 pkt 13: „zaburzenia neurorozwojowe" (wg ICD-11) i wprowadzenie tego konsekwentnie w dalszej treści rozporządzenia.
  • Aktualizacja przepisu rozporządzenia MEN z dnia 9.08.2017 r. (Dz. U. 2017 poz. 1578) poprzez zastąpienie wyrażenia: „z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera” zwrotem: „zaburzenia neurorozwojowe” (wg ICD-11) i wprowadzenie tego konsekwentnie w dalszej treści rozporządzenia.
  • Diagnoza przed 6. r.ż., szkolenie psychologów w PPP.
  • Zorganizowanie kampanii społecznej dotyczącej problematyki osób z ADHD.
  • Wspieranie programów szkoleniowych, finansowanie takich szkoleń, współpraca ze stroną społeczną w zakresie organizacji takich szkoleń i tworzenia materiałów merytorycznych, a także w zakresie ewaluacji rezultatów szkoleń.
  • Powiązanie oceny funkcjonalnej z wysokością dodatkowej kwoty wsparcia na dziecko w szkole – bez powiązania oceny ze środkami finansowymi motywacja do jej stosowania i wykorzystywania może być niska.
  • Włączenie zaburzenia neurorozwojowego, którym jest ADHD, do niepełnosprawności.
  • Przekazanie środków finansowych do samorządów, aby mogło być finansowane wsparcie dla dzieci z ADHD zanim zostaną wprowadzone diagnozy funkcjonalne.
  • Opracowanie standardu dotyczącego projektowania podręczników w paradygmacie tzw. uniwersalnego projektowania procesu uczenia się.
  • Wprowadzenie innego kryterium lub zniesienie oceny z zachowania dla dzieci z neuroróżnorodnością.
  • Dostosowanie egzaminów ósmoklasisty, matury oraz egzaminów zawodowych do potrzeb osób z ADHD.
  • Dostosowanie sposobu oceniania uczniów z neuroróżnorodnością.

Resort na razie nie odpowiedział na rekomendacje zespołu, choć zmiany raczej pójdą w innym kierunku.

 

Reforma systemowa

MEN już wcześniej , ale planuje reformę systemową, która obejmie również uczniów ze stwierdzonym ADHD - chodzi o stworzenie rozwiązań na rzecz podnoszenia jakości wsparcia dla wszystkich dzieci i uczniów. Główne obszary prac dotyczą:

  • stworzenia i wdrożenia zintegrowanego międzyresortowego systemu wsparcia dzieci, uczniów i rodzin, w tym wczesnego wspomagania rozwoju dzieci i wsparcia rodziny, który zakłada:
  • zmianę sposobu oceny potrzeb dzieci i uczniów oraz udzielania na tej podstawie wsparcia oraz oceny jego jakości (ocena funkcjonalna),
  • nowy sposób finansowania potrzeb edukacyjnych uczniów oparty na wynikach oceny funkcjonalnej, a nie orzeczeniach; bardziej trafne adresowanie środków,
  • koordynację współpracy międzysektorowej na poziomie powiatu;
  • umocowania w prawie nowej roli szkół i placówek specjalnych (specjalistyczne centra wspierające edukację włączającą), polegającej na współpracy z przedszkolami i szkołami ogólnodostępnymi;
  • wdrożenia superwizji dla nauczycieli i specjalistów.

 

Chodzi o to, by uzależnić wsparcie od rzeczywistych indywidualnych potrzeb dzieci i uczniów, służyć temu ma ocena funkcjonalna, opracowana dla dziecka (ocenie podlegać będą: stan zdrowia, możliwości psychofizyczne, interakcje ze środowiskiem, bariery, jakie napotyka). - Taka analiza pozwoli na adresowanie trafnych form wsparcia, które kierowane będzie do ucznia lub środowiska szkolnego lub rodzinnego - wyjaśnia MEN. Ma to dotyczyć również uczniów z ADHD. - Wpływ ADHD na funkcjonowanie ucznia jest zróżnicowany ze względu na wpływ środowiska oraz czynników osobowych. Przy planowaniu wsparcia dla konkretnego ucznia z ADHD trzeba tym samym uwzględniać jego indywidualną sytuację i poziom funkcjonowania, w tym zarówno przejawiane przez ucznia trudności, jak i posiadane zasoby (mocne strony), a także wpływ środowiska, w którym na co dzień uczy się i wychowuje - podkreśla resort.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.