Omawiając główne założenia zmian w 2016 r., ówczesna minister edukacji podkreślała, że w wielu krajach bez udziału w wolontariacie nie można skończyć szkoły, a dzieci powinny się uczyć, że trzeba pomagać drugiemu człowiekowi. Jak pokazuje praktyka, wyszło tak sobie - nie tylko z winy szkół i ministerstwa.
Czytaj: MEiN wyjaśnia zasady wolontariatu w szkołach>>
Od przynoszenia ciast, po wsparcie cioci w bibliotece
Szkoły różnie rozwiązują kwestię wolontariatu, w niektórych "do wyrobienia" jest 20 godzin, w innych aż 50. Rodzice, którzy mają już starsze dzieci "za wolontariat" zabierają się nawet w pierwszej klasie. Inni dostrzegają taką potrzebę dopiero na koniec podstawówki, bo wpis o wolontariacie może pomóc w dostaniu się do wymarzonego liceum. Przesądza o tym art. 134 ust. 2 pkt 4 lit. b ustawy - Prawo oświatowe, z którego wynika, że przy rekrutacji do szkół ponadpodstawowych brane są pod uwagę osiągnięcia w zakresie aktywności społecznej, w tym na rzecz środowiska szkolnego, w szczególności w formie wolontariatu.
Czytaj w LEX: Lesińska Joanna, Rekrutacja do szkół publicznych 2023/2024 >
Nie wiadomo jednak, co dokładnie może być jako wolontariat traktowane i rodzice uczniów podchodzą do tego różnie. - Blisko z radą rodziców nie jestem, więc docierają do mnie szczątkowe uzgodnienia, np. takie, że "wolontariatem" jest też przynoszenie ciast i fantów na kiermasze szkolne - mówi matka czternastolatka z Warszawy. Punkty można zresztą dostać za pomoc w schronisku, udział w Wielkiej Orkiestrze Świątecznej Pomocy, wsparcie osób starszych. - Byle było na to jakieś zaświadczenie, dobrze, jeżeli jest z pieczątką np. za udział w kiermaszu świątecznym u pracodawcy jednego z rodziców. Zresztą, niektórzy rodzice do sprawy podchodzą poważnie i zachęcają dzieci do wolontariatu z prawdziwego zdarzenia, inni natomiast kombinują, np. przynosząc zaświadczenie o tym, że dziecko pomogło babci - wskazuje. Za wolontariat w szkole uznawane są np.: wsparcie rodziców w opiece nad młodszym rodzeństwem, uczenie młodszego rodzeństwa, wsparcie osób starszych, robienie zakupów dla dziadków, wysyłanie kartek świątecznych do seniorów.
Odgórne narzucanie dzieciom udziału w jakichś wydumanych akcjach dobroczynnych nie ma sensu i mija się z celem - uważają dyrektorzy. Jako kluczowe wskazują rozmowy z uczniami i zachęcanie ich do zaangażowania w wolontariat. - Jeżeli takiej potrzeby nie ma, to uważam, że nie ma sensu robić tego na siłę – mówiła Prawo.pl Ewa Radanowicz, b. dyrektor szkoły podstawowej w Radowie Małym – Zresztą moim zdaniem przepisy oświatowe wcale nie stwarzają takiej presji, a jedynie zachęcają do zaangażowania młodzieży w różne formy wolontariatu. Nikt zresztą z tego nie rozlicza, wymaganie zaświadczeń czy przymus to nadintepretacja przepisów – dodała.
Uczeń z prawem do zaświadczenia
Resort edukacji, pomny problemów w tej materii, wydał poradnik dotyczący wolontariatu. Wskazuje w nim prawa ucznia wolontariusza, skupiając się głównie na formach wykazania realizacji obowiązku:
- prawo otrzymania pisemnego zaświadczenia o wolontariacie;
- prawo otrzymania opinii o wolontariacie;
- prawo do żądania potwierdzenia porozumienia o wolontariacie w formie pisemnej (wolontariat do 30 dni) i prawo uzyskania pisemnego porozumienia obligatoryjnie (wolontariat powyżej 30 dni);
- prawo potwierdzenia wolontariatu na świadectwie szkolnym;
- prawo uzyskania 3 punktów za wolontariat na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej;
- prawo do ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków.
Dyrektor szkoły odpowiada zarówno za całokształt bieżącej działalności szkoły, jak i za tworzenie warunków do działania wolontariuszy w szkole - według art. 68 Prawa oświatowego pkt 9 to na nim spoczywa obowiązek stwarzania warunków do działania wolontariuszy w szkole. Dyrektor może też powołać koordynatora wolontariatu.
Sprawdź w LEX: Co oznacza kryterium wielodzietność rodziny kandydata w procesie rekrutacji do liceum ogólnokształcącego? >
Nie ma mowy o sankcjach
- Obecna ustawa Prawo oświatowe, w odróżnieniu do ustawy o systemie oświaty sprzed reformy z 2017 roku, w szerszym zakresie reguluje kwestie związane z wolontariatem – tłumaczył Prawo.pl radca prawny Maciej Sokołowski, specjalizujący się w prawie oświatowym. Twierdzi on, że szkoła ma obowiązek uregulować w statucie sposób organizacji i realizacji działań szkoły w zakresie wolontariatu. Więcej szczegółów dotyczących działalności wolontariuszy zawarte jest w ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie oraz pośrednio w rozporządzeniu MEN z 2017 roku dotyczącym placówek oświatowo - wychowawczych, chociaż i tak przepisy te mają charakter ramowy.
Sprawdź w LEX: Jaka jest podstawa prawna przetwarzania przez szkołę danych osobowych wolontariuszy? >
Ustawa nie wprowadza więc jakoś szczególnie restrykcyjnych wymogów w kwestii wolontariatu i trudno z niej wyprowadzić konieczność gromadzenia grubych teczek z dyplomami. - Nie ma też podstaw do tego, aby szkoła wymagała od ucznia udziału w działalności wolontariackiej. Nie można też wyciągać jakichkolwiek konsekwencji braku aktywności uczniów na tym polu – podkreślał mec. Sokołowski.
Sprawdź w LEX: Ile godzin powinien wypracować wolontariusz w szkole, aby móc otrzymać 3 punkty na świadectwie w klasie ósmej? >
– Jest to przede wszystkim sprzeczne z istotą wolontariatu, odbywającego się przecież na zasadzie dobrowolności. Ponadto same przepisy wskazują jedynie na stwarzanie przez szkołę możliwości czy warunków udziału uczniów w szkolnym wolontariacie. Nie przewiduje sankcji za nieskorzystanie z tych możliwości - podkreśla mec. Sokołowski. Dodaje też, że nie ma podstaw, by do czegokolwiek zmuszać rodziców – jeżeli chodzi o wystawianie zaświadczeń o udziale dziecka w wolontariacie, to raczej powinna je wystawiać szkoła, gdy uczeń w ramach zajęć brał udział w tego rodzaju inicjatywach.
Zobacz wzór procedury w LEX: Lesińska Joanna, Procedura skreślenia z listy uczniów w publicznej szkole, przedszkolu lub placówce oświatowej >
![Dyrektor Szkoły - Nr 2/2023 [350]](/gfx/prawopl/_thumbs/produkty_foto/58247/1230-9508_371,mXqL62OeqFTLkrXdmIyYmw.jpg)
Cena promocyjna: 41 zł
|Cena regularna: 41 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 0 zł
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
