W wyroku z dnia 9 lipca 2012 r. (P 59/11) Trybunał stwierdził, że nieuwzględnienie okresu urlopu macierzyńskiego, jako umożliwiającego nabycie prawa do tzw. trzynastej pensji w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego w danym roku jest niezgodne z Konstytucją.

Trybunał Konstytucyjny uznał, że sposób ukształtowania art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz. U. Nr 160, poz. 1080 z późn. zm.) - dalej u.d.w.r., a więc przepisu, który określa katalog wyjątków od zasady efektywnego wykonywania pracy w okresie co najmniej 6 miesięcy w danym roku kalendarzowym, jako warunku uzyskania dodatkowego wynagrodzenia rocznego, ma charakter niepełny. Pomija bowiem okres urlopu macierzyńskiego, jako umożliwiającego nabycie prawa do tzw. trzynastej pensji w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego w danym roku. Oznacza to, że ustawodawca nie zrealizował konstytucyjnego nakazu zapewnienia szczególnej pomocy władz publicznych matkom przed i po urodzeniu dziecka, odczytywanego w kontekście konstytucyjnej zasady równości mającej - w badanym przypadku - zastosowanie względem grupy pracowników jednostek sfery budżetowej, którym przysługuje uprawnienie do dodatkowego wynagrodzenia rocznego.

Przykład:
Czy pracownikowi administracji przysługuje dodatkowe wynagrodzenie roczne za 2012 r. w sytuacji gdy w 2012 r. przepracował:
- styczeń: 31 dni pracy,
- luty: 29 dni pracy,
- marzec: 29 dni pracy 2 dni urlopu okolicznościowego,
- kwiecień: 30 dni pracy,
- maj: 22 dni pracy 9 dni wynagrodzenie za czas choroby,
- czerwiec: 6 dni wynagrodzenie za czas choroby 24 dni urlopu macierzyńskiego,
- lipiec - październik: urlop macierzyński,
- listopad: 21 dni urlopu macierzyńskiego 2 dni urlopu z art. 188 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) – dalej k.p. 7 dni pracy,
- grudzień: 31 dni pracy.
Czy do stażu uprawniającego do trzynastki wliczamy urlop okolicznościowy, urlop z art. 188 k.p. i urlop macierzyński?

Decyzja o wliczeniu okresu zwolnienia lekarskiego, urlopu okolicznościowego i dni opieki nad dzieckiem do okresów uprawniających do trzynastki należy do pracodawcy. Natomiast urlop macierzyński powinien zostać wliczony do okresów uprawniających do dodatkowego wynagrodzenia rocznego.

Uzasadnienie
Zgodnie z art. 2 u.d.w.r., pracownik nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości po przepracowaniu u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego. Pracownik, który nie przepracował u danego pracodawcy całego roku kalendarzowego, nabywa prawo do wynagrodzenia rocznego w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego, pod warunkiem, że okres ten wynosi co najmniej 6 miesięcy. @page_break@ Treść u.d.w.r. wymienia sytuacje, kiedy pracownik nabywa prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego mimo nieprzepracowania 6 miesięcy w danym roku i dotyczy to:
1) nawiązania stosunku pracy w trakcie roku kalendarzowego z nauczycielem i nauczycielem akademickim zgodnie z organizacją pracy szkoły (szkoły wyższej),
2) zatrudnienia pracownika do pracy sezonowej, jeżeli umowa o pracę została zawarta na sezon trwający nie krócej niż trzy miesiące,
3) powołania pracownika do czynnej służby wojskowej albo skierowania do odbycia służby zastępczej,
4) rozwiązania stosunku pracy w związku z:
a) przejściem na emeryturę, rentę szkoleniową albo rentę z tytułu niezdolności do pracy lub świadczenie rehabilitacyjne,
b) przeniesieniem służbowym, powołaniem lub wyborem,
c) likwidacją pracodawcy albo zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy,
d) likwidacją jednostki organizacyjnej pracodawcy lub jej reorganizacją,
5) podjęcia zatrudnienia:
a) w wyniku przeniesienia służbowego,
b) na podstawie powołania lub wyboru,
c) w związku z likwidacją poprzedniego pracodawcy albo ze zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn dotyczących tego pracodawcy,
d) w związku z likwidacją jednostki organizacyjnej poprzedniego pracodawcy lub jej reorganizacją,
e) po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej albo po odbyciu służby zastępczej,
6) korzystania:
a) z urlopu wychowawczego,
b) z urlopu dla poratowania zdrowia,
c) przez nauczyciela lub nauczyciela akademickiego z urlopu do celów naukowych, artystycznych lub kształcenia zawodowego,
7) wygaśnięcia stosunku pracy w związku ze śmiercią pracownika.
Jednak wśród ww. sytuacji nie został wymieniony okres przebywania na zwolnieniu lekarskim, urlopie okolicznościowym czy dniach opieki na dziecko. W tym zakresie istnieją różne poglądy o wliczaniu tych okresów do okresu uprawniającego do trzynastki. Również orzecznictwo Sądu Najwyższego nie jest jednolite.
Zdaniem Sądu Najwyższego (uchwała SN z dnia 13 grudnia 2005 r. II PZP 9/05) do stażu uprawniającego do dodatkowego wynagrodzenia rocznego uwzględnia się okresy pozostawania w stosunku pracy." Natomiast w uchwale z dnia 25 lipca 2003 r. (uchwała SN z dnia 25 lipca 2003 r. III PZP 7/03) Sąd Najwyższy uznał, iż "warunkiem nabycia prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego w pełnej wysokości jest efektywne przepracowanie u danego pracodawcy pełnego roku kalendarzowego." Podobny pogląd Sąd Najwyższy wyraził w uchwale z dnia 7 lipca 2011 r. (uchwała SN z dnia 7 lipca 2011 r. III PZP 3/11), zgodnie z którą okresy pobierania przez pracownika niezdolnego do pracy wynagrodzenia i zasiłku chorobowego nie podlegają wliczeniu do 6-miesięcznego okresu przepracowanego w danym roku kalendarzowym, wymaganego do nabycia prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego." Z uwagi na fakt, iż orzecznictwo sądów nie jest źródłem prawa w obowiązującym systemie prawnym w RP to decyzja o tym, czy pracownik, który chorował dłużej niż 6 miesięcy w roku kalendarzowym (przebywał na urlopie okolicznościowym, dniach opieki nad dzieckiem) i w związku z tym nie przepracował w danym roku wymaganych 6 miesięcy - należy do pracodawcy. 
Natomiast zgodnie z ostatnim wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 lipca 2012 r. (wyrok TK z dnia 9 lipca 2012 r. P 59/11) "urlop macierzyński nie powinien być przeszkodą do otrzymania trzynastki". Wyrok ten nie skutkuje modyfikacją przepisów u.d.w.r. ale nadaje kierunek jej zmiany.

Przytoczony przykład zaczerpnięto z serwisu Prawo Oświatowe/ABC, na pytanie użytkownika odpowiedziała Agnieszka Kosiarz.

Polecamy także:  Nauczyciel, który cały rok przebywał na urlopie zdrowotnym, nie ma prawa do "trzynastki"