Skargę do Trybunału wniosło dziewiętnastu obywateli Finlandii, spokrewnionych z ofiarami (dziewięciu uczniów i jeden nauczyciel) strzelaniny szkolnej, która miała miejsce we wrześniu 2008 r. Sprawca tej masakry dostał pozwolenie na broń kilka miesięcy przed atakiem. Na dzień przed atakiem sprawca był przesłuchiwany na lokalnym komisariacie w związku ze swoimi postami w internecie, gdzie pochwalał tzw. "masakrę w Columbine High School" nazywając ją "świetną rozrywką".
Funkcjonariusz policji, który go przesłuchiwał, miał ustalić, czy sprawca stanowi zagrożenie dla innych osób i należy mu odebrać pozwolenie na broń. Policjant uznał, że nie ma potrzeby odebrania sprawcy broni. Dzień później sprawca otworzył ogień do uczniów i nauczycieli w miejscowej szkole. Policjantowi, który przesłuchiwał sprawcę, postawiono dwa zarzuty: zarzut niedopełnienia obowiązków i niezatrzymania broni sprawcy dzień wcześniej, oraz współudziału w zabójstwie w związku z zaniedbaniem swoich obowiązków.
Przed sądem krajowym utrzymał się tylko pierwszy zarzut - sąd stwierdził, iż policjant nie mógł zostać uznany winnym zabójstwa, bo nie mógł racjonalnie przewidzieć ryzyka ataku i strzelaniny w szkole. Policjant został ukarany naganą, a roszczenia odszkodowawcze skarżących zostały oddalone. Przed Trybunałem skarżący zarzucili, iż ten stan rzeczy sprowadzał się do naruszenia art. 2 Konwencji o ochronie praw człowieka, to jest naruszenia prawa do życia.
Trybunał zgodził się z tą argumentacją i potwierdził naruszenie art. 2 Konwencji.
Państwo ma obowiązek kontrolować pozwolenia na broń...
Podstawowe zarzuty skarżących dotyczyły tego, iż sprawca szkolnej strzelaniny miał pozwolenie na broń, a broń ta nie została zatrzymana, chociaż istniały ku temu przesłanki. W tym zakresie Trybunał uznał jednak, iż Finlandia wprowadziła i stosuje wszelkie niezbędne regulacje dla zapewnienia bezpieczeństwa publicznego. Trybunał nie był w stanie rozstrzygnąć, czy organy władzy wiedziały lub powinny były wiedzieć z wyprzedzeniem o ataku, gdyż system prawa fińskiego odpowiednio reguluje kwestie dostępu do broni z punktu widzenia zabezpieczenia porządku publicznego. Ogólne regulacje w zakresie ochrony życia ludzkiego w Finlandii spełniają konwencyjne standardy ochrony praw podstawowych.
Czytaj: Podejrzewany z bronią - policjant najpierw ją odbierze, potem wylegitymuje>>
... z należytą starannością...
Inaczej rzecz się miała w zakresie oceny tego, czy fińska policja dochowała należytej staranności w kontekście omawianej sprawy. Policja wiedziała o internetowych postach sprawcy szkolnej strzelaniny, pochwalającej masakrę szkolną w USA, co powinno wzbudzić wątpliwości co do jego stanu psychicznego i co do tego, czy może on bezpiecznie posiadać broń palną. Sprawca został przesłuchany przez policję na temat swojej aktywności internetowej, ale wskutek błędu w ocenie funkcjonariusza broń palna nie została mu odebrana, chociażby czasowo. Trybunał, wydając swoje rozstrzygnięcie, wychodzi jednak poza indywidualnie błędną decyzję konkretnego funkcjonariusza, lecz bada, czy w prawie krajowym istniały środki, których zastosowania można było racjonalnie oczekiwać od organów władzy państwowej, aby zapobiec zmaterializowaniu się zagrożenia, do którego sprawca wydaje się mieć skłonności.
i z ostrożnością
Policja miała do swej dyspozycji środek zapobiegawczy w postaci zatrzymania broni. Zastosowanie tego środka nie spowodowałoby żadnych szczególnych perturbacji, nie groziłoby naruszeniem konwencyjnych praw podstawowych, nie wymagało też uruchomienia żadnych szczególnych procesów decyzyjnych i działań związanych z równoważeniem praw konwencyjnych zaistniałych w sprawie. W rzeczy samej, krajowy sąd apelacyjny potwierdził, że broń mogła zostać zatrzymana zgodnie z prawem krajowym na zasadzie ostrożności. Tym samym zatrzymanie broni stanowiło rozsądny środek ostrożnościowy, zważywszy na demonstrowaną przez sprawcę postawę i wątpliwości co do tego, czy powinien on posiadać broń palną. Organy władzy nie zachowały zatem wymaganej w tej sytuacji ostrożności i staranności, które muszą zachowywać w sytuacjach szczególnego ryzyka dla życia ludzkiego ze strony osób posiadających broń palną. Zachowanie odpowiedniej staranności i ostrożności w odniesieniu do posiadania broni palnej to pozytywny obowiązek spoczywający na krajowych organach władzy. Policja fińska nie zachowała takiej ostrożności, a więc uchybiono pozytywnemu obowiązkowi państwa-strony Konwencji ze skutkiem naruszenia prawa do życia ofiar strzelaniny i art. 2 Konwencji.
Ostrożność przede wszystkim
W prawie polskim kwestie wydawania zezwoleń na posiadanie broni palnej uregulowane się w rozdziale 2 ustawy z 21 maja 1999 r. o broni i amunicji. W Polsce pozwolenie na broń może zostać co do zasady wydane osobie, która ukończyła 21 rok życia. Art. 18 ustawy określa warunki cofnięcia pozwolenia na broń, a jej art. 19 reguluje kwestię odebrania broni i amunicji. Omawiany wyrok Trybunału stanowi więc ważną wskazówkę interpretacyjną w tej mierze. Policja musi wykonywać swoje obowiązki wskazane w art. 18 i 19 ustawy z najwyższą starannością i ostrożnością, tak aby skutecznie zapobiegać wszelkim potencjalnym zagrożeniom dla bezpieczeństwa publicznego ze strony osób posiadających broń. Ostrożność jest nadrzędną wytyczną w sytuacji, w której zachodzą wątpliwości co do stanu emocjonalnego osoby posiadającej broń: lepiej odebrać ją o wiele razy za dużo, niż raz za mało.
Kotilainen przeciwko Finlandii - wyrok ETPC z 17 września 2020 r., skarga nr 62439/12.
Cena promocyjna: 79.2 zł
|Cena regularna: 99 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł