Na realizację programu „Posiłek w szkole i w domu” w latach 2019-2023 przewidziano aż 2,75 mld zł, tj. po 550 mln zł w każdym roku Na zadania w ramach programu gminy otrzymują dofinansowanie z budżetów wojewodów oraz z rezerwy celowej budżetu państwa.

Czytaj: Program „Posiłek w szkole i w domu” wspiera uczniów i osoby starsze>>

Czytaj też: Żywność i żywienie w szkołach i przedszkolach - komentarz praktyczny >

Prawie 3 mld złotych na realizację programu

Najwyższa Izba Kontroli postanowiła przyjrzeć się realizacji programu „Posiłek w szkole i w domu" ze względu na jego ogólnopolski zasięg, ogromną skalę finansowania, a także ryzyko ograniczonego dostępu do świadczeń w zakresie dożywiania w związku z epidemią COVID-19.

Czytaj też: Obowiązki realizatora żywienia zbiorowego dzieci w świetle regulacji prawnych >

 

Na realizację programu „Posiłek w szkole i w domu” w latach 2019-2023 przewidziano aż 2,75 mld zł, tj. po 550 mln zł w każdym roku (510 mln zł, 40 mln zł). Na zadania w ramach Programu gminy otrzymują dofinansowanie z budżetów wojewodów oraz z rezerwy celowej budżetu państwa. Wymagany jest też wkład własny gmin na wykonywanie dotowanych zadań. Jest to 40 proc. przewidywanych kosztów realizacji zadania. Jednak na wniosek wójta, burmistrza lub prezydenta miasta poziom ten można obniżyć do 20 proc.  Wymagany jest też wkład własny gmin na wykonywanie dotowanych zadań. -  40 proc. przewidywanych kosztów realizacji zadania. Jednak na wniosek wójta, burmistrza lub prezydenta miasta poziom ten można obniżyć do 20 proc.

Czytaj też: Zadania jednostek samorządu terytorialnego w zakresie organizacji i finansowania stołówek szkolnych >

Brak wytycznych i porządnego monitoringu

NIK w raporcie wyraziła wątpliwości co do sposobu monitorowania wydatków oraz tworzenia wytycznych dotyczących programu. Minister nie opracował wytycznych zapewniających jednolitą interpretację zasad oceny wniosków w przypadku ujęcia w nich tzw. „ukrytego wydatku majątkowego”. W konsekwencji poszczególne województwa bardzo różnie podchodziły do oceny wniosków o udzielenie wsparcia finansowego. Np. w województwie dolnośląskim kuratoryjny zespół ds. oceny odmówił wsparcia finansowego 31 szkołom z uwagi na tzw. „wydatek majątkowy” lub „ukryty wydatek majątkowy”.

 

 

Część województw stosowała podejście bardziej liberalne i akceptowała wnioski o dofinansowanie zakupu oddzielnych elementów do pieca do obróbki cieplnej nieprzekraczających 10 tys. zł. Tymczasem łączny koszt takiego pieca z poszczególnymi elementami kosztował znacznie powyżej tej kwoty. Izba zwraca uwagę, że na podstawie sprawozdań za 2019 r. resort powinien przeanalizować zgłaszane problemy i zapewnić jednolitą interpretację zasad oceny wniosków o dofinansowanie. Ministerstwo nie przeprowadziło takich analiz i nie wykorzystało zgłoszonych uwag do usprawnienia działań w tej materii.

Decyzja odmowna posiłku w ramach programu "Posiłek w szkole i w domu" - WZÓR DOKUMENTU >

Kurator zastępuje wojewodę

NIK zwróciła uwagę na niewystarczające zasoby kadrowe - za prace odpowiadały dwie osoby. Zdaniem kontrolerów Izby przyjęty sposób organizacji pracy przyczynił się do nieprawidłowej realizacji zadań w ramach modułu 3 Programu w kontrolowanym okresie. Powyższe może też świadczyć o słabości kontroli zarządczej w badanym obszarze. Większość zadań wojewodów wykonywali właściwi kuratorzy oświaty. W latach 2019-2021 czterech kuratorów objętych kontrolą zawarło z gminami w sumie 330 umów. Przewidziane w tych umowach dofinansowanie wyniosło łącznie ok. 28,3 mln zł. Największe wsparcie w latach 2019-2020, zgodnie z przyjętymi w przepisach prawa limitami, otrzymało województwo mazowieckie - prawie 16,2 mln zł, a wsparcie pozostałych województw objętych kontrolą nie przekraczało 4,5 mln zł.

Sprawdź też: Jak zorganizować i rozliczyć żywienie dzieci w szkole podstawowej, która zlokalizowana jest w dwóch budynkach? >

 

NIK zwraca uwagę, że zespoły ds. oceny działające w skontrolowanych kuratoriach oświaty z własnej inicjatywy ponownie sprawdzały wnioski gmin o udzielenie wsparcia finansowego pod względem ich kompletności i prawidłowości, mimo że nie miały wprost określonego takiego obowiązku. Okazało się, że część gmin złożyła wnioski zawierające niepełne lub błędne dane (np. wydatki, które były niekwalifikowalne w Programie), a tym samym nie dopełniła obowiązku weryfikacji tych danych otrzymanych ze szkół. Gdyby zespoły ds. oceny nie sprawdziły wniosków pod tym kątem, to wsparcie finansowe otrzymałyby gminy, które złożyły nieprawidłowe wnioski.

W dwóch skontrolowanych kuratoriach oświaty (w Olsztynie i Warszawie) do kosztów obsługi realizacji zadań w ramach modułu 3 Programu zaliczono wydatki rzeczowe, które nie były bezpośrednio związane z obsługą zespołu ds. oceny wniosków. W Kuratorium Oświaty w Olsztynie za ok. 5 tys. zł zakupiono zestaw komputerowy, telefon i tablet, a w Kuratorium Oświaty w Warszawie wydatkowano prawie 3,5 tys. zł na zakup komputera i monitora. Było to niezgodne z rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie modułu 3, bowiem zakupione przedmioty otrzymali i wykorzystywali pracownicy, którzy ani nie byli członkami zespołu ds. oceny, ani nie wykonywali zadań związanych bezpośrednio z jego obsługą. Poza tym w Kuratorium Oświaty w Warszawie zatwierdzono rozliczenie dotacji jednej z gmin, mimo że ze środków dotacji gmina ta zakupiła sprzęt kuchenny nieobjęty wnioskiem o udzielenie wsparcia finansowego na łączną kwotę 2 tys. zł.

Rekomendacje NIK:

do resortu pracy:

  • o podjęcie działań umożliwiających terminowe przekazywanie wojewodom środków z rezerwy celowej na pokrycie kosztów realizacji modułów 1 i 2 Programu.

 

Do Ministra Edukacji i Nauki:

  • o zapewnienie skutecznego monitoringu modułu 3 Programu, w tym poprzez coroczną ewaluację uwzględniającą analizę zgłoszonych problemów i barier;
  • o zapewnienie jednolitej prezentacji i porównywalności danych wykazywanych w sprawozdaniach z realizacji zadań w ramach modułu 3 Programu, składanych przez szkoły, organy prowadzące i wojewodów;
  • o przygotowanie wytycznych dotyczących oceny danych przedstawianych przez szkoły, które obejmowane są wnioskami organów prowadzących o udzielenie wsparcia finansowego, w zakresie tzw. „ukrytych wydatków majątkowych”.

 

Do Rady Ministrów:

  • w przypadku opracowywania wieloletniego rządowego programu dotyczącego dożywiania na kolejne lata, należy też rozważyć dofinansowanie zadań, w ramach których ponoszone są wydatki majątkowe. Ponadto, w opinii NIK, w przypadku niskiego stopnia zaspokojenia potrzeb szkół w zakresie organizacji stołówek i miejsc spożywania posiłków w wyniku realizacji modułu 3 Programu, należy rozważyć zwiększenie tego wsparcia w kolejnych latach.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.