1. Czynności przygotowujące rozprawę - wnioski dowodowe
Po doręczeniu ostatecznego postanowienia o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego strony: rzecznik oraz obwiniony i jego obrońca mogą składać wnioski dowodowe, przy czym prawo składania wniosków dowodowych przysługuje do końca rozprawy.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 stycznia 1998 r. w sprawie komisji dyscyplinarnych dla nauczycieli i trybu postępowania dyscyplinarnego (Dz. U. Nr 15, poz. 64) - dalej r.k.d.n., w § 25 ust. 1 stanowi o nowych dowodach i powoływaniu biegłych. Wnioski dowodowe należy uwzględnić, jeżeli ustalone przez nie okoliczności mogą mieć wpływ na treść orzeczenia. O tym skład orzekający komisji decyduje na podstawie uzasadnienia wniosku. Wątpliwości budzi natomiast uprawnienie własne komisji do powoływania świadków i prowadzenia dowodów z własnej inicjatywy (§ 25 ust. zdanie 3 r.k.d.n.). Jest to złamanie zasady kontradyktoryjności sprawy, komisja uzyskuje uprawnienia inkwizycyjne. Łatwo może dojść do sytuacji, gdy komisja z inicjatywy własnej przeprowadzi postępowanie dowodowe w zakresie pozostającym poza zakresem wniosku o ukaranie. Uważam, że prawidłowe byłoby pozbawienie komisji tego uprawnienia. Stanowi to bowiem zagrożenie dla gwarancji procesowych obwinianego, szczególnie przy uwzględnieniu § 27 r.k.d.n. Rozpatrzmy następującą sytuację: Obwinionemu i jego obrońcy przysługuje prawo do przeglądania akt do rozpoczęcia rozprawy głównej. A strona nie zna treści dowodu, który z inicjatywy składu ma być przeprowadzony dopiero na rozprawie. Jak w tej sytuacji można przygotować się do racjonalnej obrony, jak przygotować dowody przeciwne? Nawet, gdyby prawo przewidywało prowadzenie z inicjatywy komisji dowodów na rzecz dobra obwinionego byłoby to niedobrym wyjątkiem od zasady kontradyktoryjności.

2. Przesłuchanie świadka
Komisja musi uwzględnić wniosek o wezwanie i przesłuchanie świadka, gdy rzecznik wnosił tylko o odczytanie zeznań na rozprawie (§ 26 ust. 2 r.k.d.n.). Takie sformułowanie stawia dwie konkretne wątpliwości. Co zrobić w sytuacji, gdy przewidywana jest czasowa, ale długotrwała niemożność wezwania takiego świadka? I co zrobić z zeznaniami złożonymi do protokołu w postępowaniu wyjaśniającym, gdy świadka nie można w ogóle wezwać przed komisję, bo np. świadek zmarł. Przepisy r.k.d.n., nie dają odpowiedzi na te pytania. W drugim przypadku skłaniałbym się do opowiedzenia się za pominięciem dowodu z zeznań złożonych przed rzecznikiem. Rzecznik nie jest sędzią śledczym, nie ma obowiązku zachowania bezstronności. Dlatego protokół przesłuchania świadka w postępowaniu wyjaśniającym, gdy obwiniony nie miał możliwości zadawania pytań ma zdecydowanie niższą wartość dowodową. Problem powstanie natomiast, gdy byłby to jedyny dowód obciążający nauczyciela. Ale w mojej ocenie składowi nie pozostawałoby nic innego, jak uniewinnić nauczyciela z braku dostatecznych dowodów winy.
Problem czasowej niemożności przesłuchania świadka ma również znaczenie, gdyż np. mógłby wpłynąć na spełnienie przesłanki negatywnej do ukarania nauczyciela, tj. na upływ okresu przedawnienia. Szkoda, że prawodawca nie przewidział możliwości np. przesłuchania świadka przez delegowanego członka składu orzekającego, przesłuchanie przez inną komisję w drodze pomocy orzeczniczej czy innej formy rozwiązania tego problemu. Ale skoro § 25 ust. 2 r.k.d.n., kategorycznie wymaga wezwania świadka, to prawodawca nie może uchylać się od analizy następstw niemożności spełnienia tej normy.

3. Wezwania
W § 26 r.k.d.n., prawodawca używa pojęć wezwanie i zawiadomienie. W procedurach objętych ustawami procesowymi (Kpc, Kpk, itp.) Wezwanie i zawiadomienie to dwie różne instytucje. Przed sądy wzywa się tych, którzy tam się stawić muszą i zawiadamia się o terminach tych, których stawiennictwo nie jest obowiązkowe. Podobnie jest w przypadku r.k.d.n. Zawiadamia się o rozprawie rzecznika, wzywa się świadków, obrońcę i obwinionego. Do wezwania dla obwinionego należy dołączyć pouczenie o skutkach jego nieobecności przed komisją (§ 26 ust. 1 r.k.d.n.). Jednakże w kolejnych ustępach przepisu pojawiają się już sformułowania nieprecyzyjne, budzące wątpliwości co do uprawnień obwinionego nauczyciela stawającego przed komisją, gdy ma on obrońcę.
Z § 26 ust. 1 r.k.d.n wynika, że zarówno obwinionemu , jak i obrońcy należy doręczyć wezwania na 14 dni przed rozprawą. Pouczony o skutkach nieobecności obwiniony, gdy nie usprawiedliwi swojej absencji może liczyć się z rozpoznaniem sprawy pod jego nieobecność. W przypadku uznania nieobecności za usprawiedliwioną skład wyznacza nowy termin w sprawie.
A co się stanie, w przypadku nieobecności obrońcy? Przepisy r.k.d.n. nie zawierają odpowiedzi na to pytanie. Prowadzenie procedury w takich okolicznościach stawiałoby ważność postępowania pod znakiem zapytania. Jak bowiem może być ważna procedura, w której obwiniony nie mógł korzystać z pomocy obrońcy. A przecież nie można zakładać, że zawsze obrońca jest w stanie zawiadomić o nieobecności i ją usprawiedliwić, przed dniem lub w dniu rozprawy. W tym zakresie przepisy r.k.d.n. nie przedstawiają odpowiedzi na to pytanie.
Zaniedbanie doręczenia wezwań obwinionemu lub obrońcy w terminie krótszym niż 14 dni przed rozprawą daję im uprawnienia do żądania odroczenia rozprawy.