1. Skład i powoływanie komisji
Członków komisji dyscyplinarnej powołuje się spośród nauczycieli podlegających ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.) - dalej KN, w rozumieniu art. 1 ust. 1 KN. Zasadniczo członków komisji powołuje się na okres kadencji trwającej cztery lata. Jest to o tyle istotne, że brak możliwości odwołania członka komisji w trakcie kadencji jest jedną z gwarancji niezawisłości przy orzekaniu. Kadencyjność nie dotyczy tylko tych nauczycieli, którzy zostaną powołani do składu komisji, w celu jej uzupełnienia w trakcie trwania kadencji. Uzupełnienie składu komisji przewiduje § 8 ust. 4 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 stycznia 1998 r. w sprawie komisji dyscyplinarnych dla nauczycieli i trybu postępowania dyscyplinarnego (Dz. U. Nr 15, poz. 64) - dalej r.k.d.n.
Akt wykonawczy dopuszcza również możliwość, aby w skład komisji wchodzili nauczyciele zatrudnieni w organach administracji rządowej na stanowiskach wymagających kwalifikacji pedagogicznych (natomiast nie jest możliwe powołanie członka komisji spośród nauczycieli zatrudnionych w organach administracji samorządowej). Jednakże przepis nie precyzuje, o jakie stanowiska w administracji rządowej chodzi, które z nich wymagają kwalifikacji pedagogicznych. Popiera to postawioną wcześniej tezę, że organa administracji pochodzące z nadania politycznego mają dominujący wpływ na obsadę składów komisji. Tym bardziej, że w dacie tworzenia aktu wykonawczego odpowiedzialności dyscyplinarnej podlegali tylko nauczyciele mianowani, a do komisji mogli być powoływani również nauczyciele o niższym stopniu określonym w pragmatyce zawodowej. Tego samego dowodzi brzmienie § 7 ust. 3 r.k.d.n. Członków komisji, przewodniczącego i zastępców powołuje i odwołuje wojewoda albo minister. Powołanie następuje w porozumieniu ze związkami zawodowymi zrzeszającymi nauczycieli, czyli faktycznie z ZNP i Solidarnością.

Kandydaci do komisji zgłaszani są przez organa administracji publicznej: rządowe i samorządowe oraz przez rady pedagogiczne szkół. Zgłoszenie wymaga uzasadnienia, ale r.k.d.n. nie stanowi, co powinno zawierać takie uzasadnienie. Kandydaci zgłaszani przez organa administracji publicznej powinni uzyskać akceptację rady pedagogicznej szkoły, w której są zatrudnieni. Natomiast wymóg ten nie dotyczy nauczycieli zatrudnionych w administracji rządowej.
Liczba członków komisji powinna być taka, aby zapewnić jej sprawne funkcjonowanie i rozpatrywanie spraw bez zbędnej zwłoki. Składy 3 – osobowe orzekają w II instancji, a w sprawach o wykluczenia ze stanu nauczycielskiego – 5 - osobowe.
Istotną gwarancją niezawisłości komisji w orzekaniu jest zakaz odwołania członka pełniącego funkcję w trakcie kadencji. Zasadniczo członka komisji dyscyplinarnej można odwołać wyłącznie na jego wniosek. Odstępstwa od tej zasady określa § 8 ust. 2 i 3 r.k.d.n.
Ustanowiono, że nie może uczestniczyć w orzekaniu nauczyciel, przeciwko któremu toczy się postępowanie karne lub dyscyplinarne. Jest to wyjątkowo nieprecyzyjna norma, bowiem dopuszcza ona np. wykluczenie ze składu komisji nauczyciela odpowiadającego za przestępstwa nieumyślne. Sama konstrukcja przestępstwa nieumyślnego zakłada niewielki stopień winy sprawcy. Dlaczego w takim przypadku sprawca np. wypadku drogowego czy nieumyślnego spowodowania śmierci miałby być wyłączony z orzekania?
Wyłączeniu z orzekania podlega również nauczyciel, przeciwko któremu toczy się postępowanie dyscyplinarne. W tym zakresie § 8 ust. 2 r.k.d.n. używa dwóch pojęć: członek komisji „nie może pełnić obowiązków” i „traci mandat”. Wydaje się, że w zamyśle prawodawcy było czasowe wyłączenie od orzekania w trakcie prowadzenia procedury dyscyplinarnej i całkowite wyłączenie od orzekania w przypadku prawomocnego ukarania. Jednak nie zostało to wyraźnie zapisane w r.k.d.n.

Traci uprawnienie do zasiadania w komisji nauczyciel, który zmieni warunki zatrudnienia w taki sposób, iż przestanie spełniać wymagania zapisane w art. 1 ust. 1 KN. Nie traci natomiast mandatu nauczyciel, który w trakcie zasiadania w komisji przejdzie na emeryturę lub uzyska uprawnienia rentowe. Taki nauczyciel zachowuje mandat do końca kadencji.
Natomiast r.k.d.n. milczy np. na temat utraty mandatu przez nauczyciela ze względu na pogorszenie się stanu zdrowia. Nie znajdziemy odpowiedzi, czy zachowuje mandat nauczyciel, który przejdzie na rentę ze względu np. na depresję. Jest to, w mojej ocenie, luka w prawie.
Członkowie komisji, po ewentualnym upływie kadencji sprawują swoje funkcje do czasu powołania przez wojewodę lub ministra nowych składów tego organu.

2. Wymagania wobec kandydatów na członków komisji
Przepis § 9 r.k.d.n. określa wymagania podmiotowe wobec kandydatów na członków komisji. Obiektywnym kryterium jest wymaganie co najmniej pięcioletniego stażu w zawodzie nauczyciela. Pozostałe kryteria tj. autorytet i wysokie walory moralne są kategoriami, które faktycznie są oceniane przez rady pedagogiczne lub organa administracji rządowej czy samorządowej.
Funkcje orzecznicze w komisji można pełnić przez dwie kadencje. Uważam, że ten przepis powinien zostać uzupełniony o postanowienie określające, iż dwie kadencje można „sądzić” w jednej instancji. Nie ma racjonalnych przesłanek, aby minister nie mógł powołać do tworzonej przy nim komisji nauczyciela, który wniósł duży merytoryczny wkład w orzecznictwo komisji I instancji.

3. Właściwość miejscowa komisji dyscyplinarnych
Właściwość miejscową komisji dyscyplinarnych ustala się na podstawie miejsca zatrudnienia nauczyciela w momencie popełnienia czynu. Oznacza to, że faktycznie obwiniony odpowiada przed komisją właściwą dla jego miejsca pracy. Przepis § 10 ust. 2 r.k.d.n. upoważnia komisję dyscyplinarną przy ministrze właściwym do spraw edukacji do rozstrzygania sporów kompetencyjnych między komisjami I instancji. Do sporów takich może dojść, gdy łącznie odpowiada kilku obwinionych nauczycieli, dla których właściwe są różne komisje.