W przyszłym roku nowe zasady oceniania prac egzaminacyjnych

Obecne zasady sprawdzania zadań maturalnych mogą prowadzić do zarzutów, że wynik egzaminu zależy w dużej mierze od uznania egzaminatora - zwraca uwagę rzecznik praw obywatelskich w wystąpieniu do dyrektora CKE. Ten odpowiada, że nie ma instytucji, którym bardziej zależałoby na zapewnieniu rzetelnej, obiektywnej i sprawiedliwej oceny rozwiązań zadań egzaminacyjnych, niż instytucje tworzące system egzaminów zewnętrznych.

Jak wskazał RPO, do jego biura od dłuższego czasu wpływały sygnały o możliwych skutkach nowych zasad organizacji egzaminu maturalnego. Obawy zgłaszali m.in. nauczyciele języka polskiego, którzy po zapoznaniu się z materiałami przygotowanymi przez CKE wskazywali, że wymagania maturalne oraz kryteria oceniania są niejasne i mogą prowadzić do niesprawiedliwego traktowania uczniów.

Wynagrodzenie egzaminatora zależne od rodzaju zadania>>

CKE poprawia procedury

Dyrektor CKE dr Marcin Smolik podkreśla, że pomimo braku w przepisach prawa mechanizmów kontrolnych lub weryfikacyjnych na etapie sprawdzania i oceniania prac egzaminacyjnych, CKE – kierując się dobrymi praktykami – każdego roku określa taki mechanizm w Procedurze organizowania i przeprowadzania oceniania przez egzaminatorów prac danego egzaminu. Mechanizm ten przewiduje sprawdzenie określonego w Procedurze odsetka prac egzaminacyjnych przez egzaminatora-weryfikatora, który pracuje w danym zespole lub zespołach egzaminatorów pod kierunkiem przewodniczącego, co umożliwia porównanie oceny tej samej pracy przez dwóch niezależnych egzaminatorów (egzaminatora oraz egzaminatora-weryfikatora). Odsetek prac sprawdzanych przez egzaminatorów weryfikatorów oscyluje w przedziale 8–10 proc. wszystkich prac egzaminacyjnych.

Jeżeli po autoewaluacji sprawdzania i oceniania prac w danym roku eksperci CKE i OKE zauważą, że możliwe jest wprowadzenie rozwiązania, które mogłoby przyczynić się do podniesienia jakości oceniania, działania takie są podejmowane. Działania nakierowane na poprawę systemu oceny prac są podejmowane przez CKE i OKE stale, każdego roku, w ramach wyznaczonych przez przepisy prawa oświatowego oraz środki finansowe z budżetu na funkcjonowanie systemu egzaminów zewnętrznych. Ograniczenia budżetowe oraz wynikające z nich ograniczenia organizacyjne i konieczność priorytetyzacji działań są faktem nieobcym żadnej instytucji administracji publicznej. Niemniej jednak dokładane są wszelkie starania, aby dostępnymi środkami podnosić jakość realizowanych przez CKE i OKE zadań.

OKE przygotowały egzaminatorów

Dyrektor CKE poinformował, że okręgowe komisje egzaminacyjne, we współpracy z CKE, dołożyły wszelkich starań i podjęły wszystkie możliwe działania, aby przygotować odpowiednią liczbę egzaminatorów do sprawdzania prac egzaminu maturalnego w Formule 2023, w tym egzaminu maturalnego z języka polskiego. Wskazuje na zauważalny spadek zainteresowania pełnieniem funkcji egzaminatora, wynikający przede wszystkim z niezadowalającej – zdaniem części egzaminatorów – wysokości stawki za sprawdzenie i ocenienie jednej pracy egzaminacyjnej, ale również m.in. z zastrzeżeń do terminów sprawdzania (praca w kolejne weekendy) lub kontestowania przez egzaminatora danej formuły egzaminu maturalnego z danego przedmiotu.

Jak wskazał dr Smolik, CKE oraz OKE zawsze analizują uwagi merytoryczne zgłaszane przez egzaminatorów, wdrażając – jeżeli jest to konieczne – niezbędne modyfikacje. - Czynione są również wszelkie możliwe starania, aby zapewnić egzaminatorom odpowiednie warunki pracy, jednak ani CKE, ani OKE nie mają wpływu na wysokość stawek, jakie przysługują egzaminatorom za sprawdzenie i ocenienie pracy egzaminacyjnej. CKE widzi przestrzeń do działań, które potencjalnie mogłyby przyczynić się podniesienia jakości oceniania, jak chociażby przyjęcie rozwiązania funkcjonującego na Litwie, tj. oceny każdej pracy przez dwóch niezależnych egzaminatorów. Należy mieć jednak świadomość, że wymagałoby to zmiany obowiązujących przepisów prawa oraz podwojenia budżetu na wynagrodzenia dla egzaminatorów, egzaminatorów-weryfikatorów oraz powiązanego z nim wynagrodzenia dla przewodniczących. Oznaczałoby to konieczność zwiększenia budżetu OKE o ok. 120 000 000 zł w skali roku. Decyzja taka pozostaje w gestii ustawodawcy - podkreślił w odpowiedzi skierowanej do RPO.

Jak podał, na podstawie wstępnych danych z okręgowych komisji egzaminacyjnych z 2023 r. można określić, że w przypadku ok. 91 proc. wszystkich zmienianych wyników z wszystkich przedmiotów na wszystkich poziomach liczba punktów została podwyższona o nie więcej niż trzy punkty (na co najmniej 50–60 punktów możliwych do uzyskania) względem liczby punktów przyznanych przez egzaminatora sprawdzającego pracę jako pierwszy, a w przypadku ok. 60 proc. prac – zmiana ta wynosi dokładnie 1 punkt.  CKE z jednakową powagą podchodzi do każdego błędu. - Znaczne rozbieżności w ocenie danej pracy, które stają się tematem doniesień medialnych, zdarzają się bardzo rzadko, a CKE dokłada wszelkich starań, aby takie rozbieżności nie zdarzały się w ogóle - wskazano w odpowiedzi. 

W przyszłym roku zmiany w ocenianiu

W 2024 r. CKE planuje wprowadzić kolejne rozwiązanie służące zapewnieniu możliwie jak najwyższego poziomu oceniania, polegające na wprowadzeniu skanowania kodu egzaminatora przy każdej pracy egzaminacyjnej, którą oceniał. Umożliwi to łatwiejszą identyfikację wszystkich prac sprawdzonych przez danego egzaminatora w elektronicznej bazie danych, a tym samym sprawniejszą analizę przyznanych przez niego punktów, bez konieczności pozyskiwania prac w wersji papierowej z archiwum. Pilotaż tego rozwiązania został przeprowadzony w OKE w Krakowie, z obiecującymi rezultatami.

Doceniając możliwości, jakie daje digitalizacja różnych procesów, CKE stara się nie przeceniać takiego typu rozwiązań. Kluczowe dla zapewnienia wysokiej jakości oceniania jest odpowiednie przygotowanie egzaminatorów, które – podobnie jak w latach ubiegłych – CKE będzie starała się zapewnić działaniami  przedstawionymi w piśmie do rzecznika.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.