Nowa podstawa programowa wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół

Komentarz poświęcony jest nowej podstawie programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół.

Uwaga - obecnie podstawę programową określa rozporządzenie z dnia z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. poz. 977) . Zmiany przez nie wprowadzone są nieznaczne wobec niżej opisanych, opisaliśmy je tutaj>> 

W nowym rozporządzeniu w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół zostały określone podstawy programowe wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego, kształcenia ogólnego dla: szkół podstawowych, uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym w szkołach podstawowych i gimnazjach, gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, zasadniczych szkół zawodowych, szkół policealnych oraz szkół specjalnych przysposabiających do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi.
Z dniem 30 stycznia 2009 roku weszło w życie rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Nowy akt prawny wydany na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 2 lit. a i b ustawy z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) określający nową podstawę programową wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół został opublikowany w Dzienniku Ustaw z 2009 roku Nr 4, poz. 17. Nowe rozporządzenie w sprawie podstawy programowej zastępuje dotychczas obowiązujące rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. Nr 51, poz. 458 z późn. zm.).

W rozporządzeniu w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół zostały określone następujące podstawy programowe:
1) wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego, stanowiącą załącznik nr 1 do rozporządzenia,

• w brzmieniu określonym w rozporządzeniu stosuje się począwszy od roku szkolnego 2009/2010,

2) kształcenia ogólnego dla:

a) szkół podstawowych, stanowiącą załącznik nr 2 do rozporządzenia,

• w brzmieniu określonym w rozporządzeniu stosuje się wyłącznie w klasach I począwszy od roku szkolnego 2009/2010,

• w pozostałych klasach do zakończenia cyklu kształcenia w tej szkole stosuje się dotychczasową podstawę programową,

• w zależności od potrzeb i możliwości szkoły, w roku szkolnym 2009/2010-2013/2014 w klasach IV-VI, w których stosuje się dotychczasową podstawę programową, dyrektor szkoły, po uzyskaniu pozytywnej opinii rady pedagogicznej, może postanowić o stosowaniu dla przedmiotów: język obcy nowożytny, wychowanie fizyczne i etyka nowej podstawy programowej,

b) uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym w szkołach podstawowych i gimnazjach, stanowiącą załącznik nr 3 do rozporządzenia,

• w brzmieniu określonym w rozporządzeniu stosuje się począwszy od roku szkolnego 2009/2010,

c) gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego, stanowiącą załącznik nr 4 do rozporządzenia,

• w gimnazjach w brzmieniu określonym w rozporządzeniu stosuje się wyłącznie w klasach I począwszy od roku szkolnego 2009/2010,

• w pozostałych klasach gimnazjum, do zakończenia cyklu kształcenia w tej szkole, stosuje się dotychczasową podstawę programową,

• w zależności od potrzeb i możliwości gimnazjum, w roku szkolnym 2009/2010 i 2010/2011 w klasach II i III, w których stosuje się dotychczasową podstawę programową, dyrektor szkoły, po uzyskaniu pozytywnej opinii rady pedagogicznej, może postanowić o stosowaniu dla przedmiotów: język obcy nowożytny, wychowanie fizyczne i etyka nowej podstawy programowej,

• w szkołach ponadgimnazjalnych, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego w brzmieniu określonym w rozporządzeniu stosuje się począwszy od roku szkolnego 2012/2013, w klasach I liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum, natomiast w klasach I uzupełniającego liceum ogólnokształcącego i technikum uzupełniającego począwszy od roku szkolnego 2015/2016,

• w pozostałych klasach do zakończenia cyklu kształcenia w tych szkołach, stosuje się dotychczasową podstawę programową,

• w zależności od potrzeb i możliwości szkoły ponadgimnazjalnej, począwszy od roku szkolnego 2009/2010, we wszystkich klasach liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum, w których stosuje się dotychczasową podstawę programową kształcenia ogólnego dla tych szkół, dyrektor szkoły, po uzyskaniu pozytywnej opinii rady pedagogicznej, może postanowić o stosowaniu dla przedmiotów: język obcy nowożytny, wychowanie fizyczne i etyka nowej podstawy programowej,

d) zasadniczych szkół zawodowych, stanowiącą załącznik nr 5 do rozporządzenia,

• w brzmieniu określonym w rozporządzeniu stosuje się wyłącznie w klasach I począwszy od roku szkolnego 2012/2013,

• w pozostałych klasach do zakończenia cyklu kształcenia w tej szkole stosuje się dotychczasową podstawę programową,

• w zależności od potrzeb i możliwości szkoły, począwszy od roku szkolnego 2009/2010, we wszystkich klasach zasadniczej szkoły zawodowej, w których stosuje się dotychczasową podstawę programową, dyrektor szkoły, po uzyskaniu pozytywnej opinii rady pedagogicznej, może postanowić o stosowaniu dla przedmiotów: język obcy nowożytny, wychowanie fizyczne i etyka nowej podstawy programowej,

e) szkół policealnych, stanowiącą załącznik nr 6 do rozporządzenia,

• w brzmieniu określonym w rozporządzeniu stosuje się począwszy od roku szkolnego 2009/2010,

f) szkół specjalnych przysposabiających do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, stanowiącą załącznik nr 7 do rozporządzenia,

• w brzmieniu określonym w rozporządzeniu stosuje się począwszy od roku szkolnego 2009/2010.

@page_break@Należy pamiętać, że przepisy nowego rozporządzenia w sprawie podstawy programowej nie dotyczą kształcenia dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim. Ponadto w nowym rozporządzeniu nie została określona podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół ponadpodstawowych, gdyż od roku szkolnego 2009/2010 szkoły te nie będą już funkcjonowały.

Zgodnie z założeniami twórców nowej podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego, przedstawienie treści kształcenia w języku efektów kształcenia (poprzez określenie wymagań na koniec każdego etapu edukacyjnego) ma na celu precyzyjne określenie tego, czego szkoła zobowiązana jest nauczyć przeciętnego ucznia. Zakłada się, że przywiązanie szczególnej wagi do efektów kształcenia będzie szło w parze ze zwiększeniem autonomii szkoły w zakresie kształtowania procesu kształcenia. Pozwoli to szkole na taki dobór metod nauczania, że w sposób optymalny zapewni osiągnięcie opisanych w nowej podstawie programowej efektów kształcenia. Precyzyjny opis wymagań na koniec każdego etapu kształcenia zapewnia spójność procesu nauczania w obrębie całego systemu szkolnictwa. Główne kierunki oraz cele kształcenia w danej dziedzinie, określone w nowej podstawie programowej, zostały sformułowane w języku wymagań ogólnych, zaś treści nauczania oraz oczekiwane umiejętności sformułowane są w języku wymagań szczegółowych. Oprócz korzyści płynących z konkretnego określenia w nowej podstawie programowej wiadomości i umiejętności, które uczeń zdobywa na każdym etapie kształcenia, powodem wprowadzenia nowej podstawy programowej jest poprawa jakości edukacji oraz osiągnięcie spójnego programowo procesu kształcenia dostosowanego do możliwości i indywidualnych potrzeb uczniów. Zatem szkoła powinna rozwijać u uczniów umiejętność rozumowania, zaś nowa podstawa programowa powinna koncentrować uwagę nauczycieli na realizacji tego zadania.

Proponowana podstawa programowa wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego uwzględnia aspiracje przeważającej (znacznie większej niż podczas tworzenia obecnej podstawy) części uczniów do zdobycia przynajmniej wykształcenia średniego oraz konieczność pogłębionego kształcenia każdego absolwenta szkoły kończącej się egzaminem maturalnym w zakresie wybranych przedmiotów w celu zdobycia przez każdego ucznia głębokiej wiedzy w zakresie jego zainteresowań i uzdolnień, co w efekcie zapewni mu także lepsze przygotowanie do podjęcia studiów wyższych. Proponowane zmiany zapewnią konsekwentną ciągłość programową od chwili pierwszego kontaktu dziecka ze szkołą aż do uzyskania końcowego świadectwa. Powiązanie programowe gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej umożliwi przede wszystkim pełną realizację podstawowego zakresu wykształcenia ogólnego.@page_break@ Celem zmian jest również zwiększenie możliwości indywidualizacji nauki poprzez pewne zróżnicowanie programu w zależności od zainteresowań uczniów oraz lepsze przygotowanie uczniów do podjęcia nauki w szkołach wyższych i aktywności na rynku pracy.

Nowa podstawa programowa wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego określa cele i treści nauczania, umiejętności uczniów oraz zadania wychowawcze szkoły. Zgodnie z nową podstawą programową w poszczególnych etapach edukacji przedstawiają się one następująco:
Podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego
Nowa podstawa programowa wychowania przedszkolnego dla przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz innych form wychowania przedszkolnego opisuje podstawowe założenia wspomagania rozwoju i edukacji dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym. Zgodnie z nową podstawą programową celem wychowania przedszkolnego jest: 1. wspomaganie dzieci w rozwijaniu uzdolnień oraz kształtowanie czynności intelektualnych potrzebnych im w codziennych sytuacjach i w dalszej edukacji,
2.      budowanie systemu wartości, w tym wychowywanie dzieci tak, żeby lepiej orientowały się w tym, co jest dobre, a co złe,
3.      kształtowanie u dzieci odporności emocjonalnej koniecznej do racjonalnego radzenia sobie w nowych i trudnych sytuacjach, w tym także do łagodnego znoszenia stresów i porażek,
4.      rozwijanie umiejętności społecznych dzieci, które są niezbędne w poprawnych relacjach z dziećmi i dorosłymi,
5.      stwarzanie warunków sprzyjających wspólnej i zgodnej zabawie oraz nauce dzieci o zróżnicowanych możliwościach fizycznych i intelektualnych,
6.      troska o zdrowie dzieci i ich sprawność fizyczną; zachęcanie do uczestnictwa w zabawach i grach sportowych,
7.      budowanie dziecięcej wiedzy o świecie społecznym, przyrodniczym i technicznym oraz rozwijanie umiejętności prezentowania swoich przemyśleń w sposób zrozumiały dla innych,
8.      wprowadzenie dzieci w świat wartości estetycznych i rozwijanie umiejętności wypowiadania się poprzez muzykę, małe formy teatralne oraz sztuki plastyczne,
9.      kształtowanie u dzieci poczucia przynależności społecznej (do rodziny, grupy rówieśniczej i wspólnoty narodowej) oraz postawy patriotycznej,
10. zapewnienie dzieciom lepszych szans edukacyjnych poprzez wspieranie ich ciekawości, aktywności i samodzielności, a także kształtowanie tych wiadomości i umiejętności, które są ważne w edukacji szkolnej.@page_break@ Nowa podstawa programowa wychowania przedszkolnego zawiera obszary działalności edukacyjnej przedszkola, dla których określone są kompetencje, którymi powinny charakteryzować się dzieci pod koniec wychowania przedszkolnego. W podstawie programowej zostały określone następujące obszary:

1. Kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozumiewanie się z dorosłymi i dziećmi, zgodne funkcjonowanie w zabawie i w sytuacjach zadaniowych.
2.Kształtowanie czynności samoobsługowych, nawyków higienicznych i kulturalnych. Wdrażanie dzieci do utrzymywaniu ładu i porządku.
3. Wspomaganie rozwoju mowy dzieci.
4. Wspieranie dzieci w rozwijaniu czynności intelektualnych, które stosują w poznawaniu i rozumieniu siebie i swojego otoczenia.
5. Wychowanie zdrowotne i kształtowanie sprawności fizycznej dzieci.
6. Wdrażanie dzieci do dbałości o bezpieczeństwo własne oraz innych.
7. Wychowanie przez sztukę - dziecko widzem i aktorem.
8. Wychowanie przez sztukę - muzyka i śpiew, pląsy i taniec.
9. Wychowanie przez sztukę - różne formy plastyczne.
10. Wspomaganie rozwoju umysłowego dzieci poprzez zabawy konstrukcyjne, budzenie zainteresowań technicznych.
11. Pomaganie dzieciom w rozumieniu istoty zjawisk atmosferycznych i w unikaniu zagrożeń.
12. Wychowanie dla poszanowania roślin i zwierząt.
13. Wspomaganie rozwoju intelektualnego dzieci wraz z edukacją matematyczną.
14. Kształtowanie gotowości do nauki czytania i pisania.
15. Wychowanie rodzinne, obywatelskie i patriotyczne.
W nowej podstawie programowej zamieszczono również zadania przedszkola związane z jej realizacją oraz zadania nauczycieli przedszkoli.
Zgodnie z nową podstawą programową zadaniem nauczycieli jest prowadzenie obserwacji pedagogicznych mających na celu poznanie możliwości i potrzeb rozwojowych dzieci oraz dokumentowanie tych obserwacji. Z początkiem roku poprzedzającego rozpoczęcie przez dziecko nauki w klasie I szkoły podstawowej należy przeprowadzić analizę gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole (diagnoza przedszkolna).@page_break@ Celem diagnozy przedszkolnej jest zgromadzenie informacji, które mogą pomóc:
1. rodzicom w poznaniu stanu gotowości swojego dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej, aby mogli je w osiąganiu tej gotowości, odpowiednio do potrzeb, wspomagać,
2. nauczycielowi przedszkola przy opracowaniu indywidualnego programu wspomagania i korygowania rozwoju dziecka, który będzie realizowany w roku poprzedzającym rozpoczęcie nauki w szkole podstawowej,
3.  pracownikom poradni psychologiczno-pedagogicznej, do której zostanie skierowane dziecko, w razie potrzeby pogłębionej diagnozy związanej ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.W celu właściwego przygotowania dzieci do podjęcia nauki w szkole podstawowej, nauczyciele powinni znać podstawę programową kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych w zakresie I etapu edukacyjnego, a zwłaszcza klasy I szkoły podstawowej.

Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych
Celem kształcenia ogólnego w szkole podstawowej jest:
1.      przyswojenie przez uczniów podstawowego zasobu wiadomości na temat faktów, zasad, teorii i praktyki, dotyczących przede wszystkim tematów i zjawisk bliskich doświadczeniom uczniów,
2.      zdobycie przez uczniów umiejętności wykorzystywania posiadanych wiadomości podczas wykonywania zadań i rozwiązywania problemów,
3.      kształtowanie u uczniów postaw warunkujących sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie we współczesnym świecie.

Do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego w szkole podstawowej należą:
1.      czytanie,
2.      myślenie matematyczne,
3.      myślenie naukowe,
4.      umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w języku obcym, zarówno w mowie, jak i w piśmie,
5.      umiejętność posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi, w tym także dla wyszukiwania i korzystania z informacji,
6.      umiejętność uczenia się jako sposób zaspokajania naturalnej ciekawości świata, odkrywania swoich zainteresowań i przygotowania do dalszej edukacji,
7.      umiejętność pracy zespołowej.

Działalność edukacyjna szkoły określona jest przez:
1.      szkolny zestaw programów nauczania,
2.      program wychowawczy szkoły,
3.      program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska.  Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych obejmuje dwa etapy edukacyjne:
1.      I etap edukacyjny, obejmujący klasy I-III (edukacja wczesnoszkolna),
2.      II etap edukacyjny, obejmujący klasy IV-VI.

I etap edukacyjny (edukacja wczesnoszkolna)
W nowej podstawie programowej dotychczasowe kształcenie zintegrowane (I etap – klasy I-III) określa się mianem edukacji wczesnoszkolnej. Celem edukacji wczesnoszkolnej jest wspomaganie dziecka w rozwoju intelektualnym, emocjonalnym, społecznym, etycznym, fizycznym i estetycznym. Zakres wiadomości i umiejętności w nowej podstawie programowej został ustalony oddzielnie dla ucznia kończącego klasę I oraz dla ucznia kończącego klasę III. Zakres wiadomości i umiejętności dla ucznia kończącego klasę III został ustalony w formie wymagań. Powodem wyodrębnienia klasy I jest podkreślenie ciągłości procesu edukacji rozpoczętego w przedszkolu i kontynuowanego w szkole podstawowej. Edukacja wczesnoszkolna jest procesem rozłożonym na 3 lata nauki szkolnej. Oznacza to, że wiadomości i umiejętności zdobywane przez ucznia w klasie I będą powtarzane, pogłębiane i rozszerzane w klasie II i III. Zakres wiadomości i umiejętności, jakimi ma dysponować uczeń kończący klasę pierwszą, a później klasę trzecią ustalono tak, by nauczyciel mógł je zrealizować z uczniami o przeciętnych możliwościach.

Nowa podstawa programowa w klasach I-III zawiera treści nauczania w zakresie:
1.      edukacji polonistycznej,
2.      języka obcego nowożytnego,
3.      edukacji muzycznej,
4.      edukacji plastycznej,
5.      edukacji społecznej,
6.      edukacji przyrodniczej,
7.      edukacji matematycznej,
8.      zajęć komputerowych,
9.      zajęć technicznych,
10. wychowania fizycznego,
11. etyki.

Określono również wiadomości i umiejętności wymagane po zakończeniu tego etapu edukacyjnego dla przedmiotu język mniejszości narodowej lub etnicznej oraz język regionalny – język kaszubski.
Edukacja wczesnoszkolna - tak jak dotychczas - będzie realizowana w formie kształcenia zintegrowanego.
Dla zapewnienia ciągłości wychowania i kształcenia w nowej podstawie programowej zaleca się, aby nauczyciele uczący w klasie I szkoły podstawowej znali podstawę programową wychowania przedszkolnego. Sale lekcyjne powinny składać się z dwóch części: edukacyjnej (wyposażonej w tablicę, stoliki itp.) i rekreacyjnej (odpowiednio do tego przystosowanej). Zalecane jest wyposażenie sal w pomoce dydaktyczne i przedmioty potrzebne do zajęć (np. liczmany), sprzęt audiowizualny, komputery z dostępem do Internetu, gry i zabawki dydaktyczne, kąciki tematyczne (np. przyrody), biblioteczkę itp. Uczeń powinien mieć możliwość pozostawienia w szkole części swoich podręczników i przyborów szkolnych. Wskazane jest, aby edukacja w klasach I-III odbywała się w zespołach liczących nie więcej niż 26 osób. Edukację dzieci powierza się jednemu nauczycielowi. Dopuszcza się prowadzenie zajęć z zakresu edukacji muzycznej, plastycznej, wychowania fizycznego, zajęć komputerowych i języka obcego nowożytnego przez nauczycieli posiadających odpowiednie kwalifikacje. Natomiast zajęcia z zakresu edukacji zdrowotnej mogą być realizowane z udziałem specjalisty z zakresu zdrowia publicznego lub dietetyki, pielęgniarki lub higienistki szkolnej. Odpowiednio do istniejących potrzeb szkoła organizuje:
1.      zajęcia opiekuńcze zapewniające dzieciom interesujące spędzanie czasu, przyjazną atmosferę i bezpieczeństwo,
2.      zajęcia zwiększające szanse edukacyjne uczniów zdolnych oraz uczniów mających trudności w nauce.
II etap edukacyjny  Do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego w szkole podstawowej należą:
1. czytanie - rozumiane zarówno jako prosta czynność, jako umiejętność rozumienia, wykorzystywania i przetwarzania tekstów w zakresie umożliwiającym zdobywanie wiedzy, rozwój emocjonalny, intelektualny i moralny oraz uczestnictwo w życiu społeczeństwa,
2. myślenie matematyczne - umiejętność korzystania z podstawowych narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz prowadzenia elementarnych rozumowań matematycznych,
3. myślenie naukowe - umiejętność formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody i społeczeństwa,
4. umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w języku obcym, zarówno w mowie, jak i w piśmie,
5. umiejętność posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi, w tym także dla wyszukiwania i korzystania z informacji,
6. umiejętność uczenia się jako sposób zaspokajania naturalnej ciekawości świata, odkrywania swoich zainteresowań i przygotowania do dalszej edukacji,
7.      umiejętność pracy zespołowej.

Dla II etapu edukacyjnego określa się podstawę programową dla następujących przedmiotów:
1.      język polski,
2.      język obcy nowożytny,
3.      muzyka,
4.      plastyka,
5.      historia i społeczeństwo,
6.      przyroda,
7.      matematyka,
8.      zajęcia komputerowe,
9.      zajęcia techniczne,
10. wychowanie fizyczne,
11. wychowanie do życia w rodzinie,
12. etyka,
13. język mniejszości narodowej lub etnicznej,
14. język regionalny - język kaszubski.

W stosunku do dotychczasowej podstawy programowej wyodrębniony został dodatkowy przedmiot, a mianowicie wychowanie do życia w rodzinie, którego treści nauczania dotychczas uwzględnione były jedynie w ramach ścieżki edukacyjnej wychowanie do życia w społeczeństwie (moduł – wychowanie do życia w rodzinie). @page_break@ Ponadto nowa podstawa programowa nie zawiera na żadnym z etapów edukacyjnych dotychczasowych ścieżek edukacyjnych. Dotychczasowe treści ścieżek edukacyjnych zostały uwzględnione w podstawie programowej poszczególnych zajęć edukacyjnych. Przykładowo elementy edukacji medialnej będą realizować wszyscy nauczyciele w ramach prowadzonych zajęć. Edukacja ekologiczna i prozdrowotna będzie realizowana w szczególności w ramach przedmiotu przyroda oraz wychowanie fizyczne, natomiast wychowanie do życia w społeczeństwie (moduł edukacja regionalna – dziedzictwo kulturowe w regionie oraz moduł wychowanie patriotyczne i obywatelskie) w ramach przedmiotów historia i społeczeństwo, język polski, plastyka i muzyka.

Zalecane w nowej podstawie programowej warunki i sposób realizacji treści nauczania w zakresie poszczególnych przedmiotów:
1) język polski:
-kontynuacja okresu kształtowania elementarnych sposobów poznawania świata, zwłaszcza w sferze kultury i rozwijania umiejętności komunikowania się z innymi ludźmi;
- tworzenie sytuacji metodycznych wykorzystujących pasję poznawczą uczniów, ich chęć zabawy i gotowość do współpracy;
- organizacja procesu dydaktyczno-wychowawczego tak, by stał się on dla uczniów przygodą prowadzącą do samopoznania, zachętą do nieustannego poznawania świata i porządkowania jego obrazu,
- organizacja zajęć zwiększających szanse edukacyjne uczniów zdolnych oraz uczniów mających trudności w nauce języka polskiego,

2) język obcy nowożytny:
- zapewnienie uczniowi kontynuacji nauki języka obcego nowożytnego, rozpoczętej na I etapie edukacyjnym,
- podstawowym celem kształcenia jest skuteczne porozumiewanie się uczniów w języku obcym, w mowie i w piśmie,
- warunkiem skutecznego nauczania języka obcego nowożytnego i osiągnięcia wskazanych wymagań jest nauka w grupach językowych o zbliżonym poziomie zaawansowania językowego uczniów,
- zalecane jest prowadzenie zajęć w odpowiednio wyposażonej sali; wśród niezbędnych pomocy powinny znaleźć się słowniki, pomoce wizualne, odtwarzacz płyt CD, komplet płyt do nauczania; zalecany jest też dostęp do komputerów z łączem internetowym,

3) muzyka:
- nauczyciel w realizacji przedmiotu powinien dążyć do otwierania uczniów na świat muzyki, rozbudzać i wspierać ich muzyczne zainteresowania oraz wskazywać przyjemność, jaką daje czynne lub bierne obcowanie z muzyką,
- szkoła powinna stwarzać warunki do obcowania z "żywą" muzyką poprzez udział uczniów w koncertach i spektaklach muzycznych, organizowanych w szkole i poza szkołą oraz do publicznej prezentacji umiejętności muzycznych uczniów;
- zalecane jest prowadzenie zajęć w pracowni wyposażonej w instrumenty muzyczne, sprzęt do odtwarzania, nagrywania i nagłaśniania dźwięku, komputer z dostępem do Internetu i oprogramowaniem muzycznym oraz bibliotekę muzyczną (nuty, śpiewniki, podręczniki) i fonotekę,

4) plastyka:
- nauczyciel w realizacji przedmiotu powinien dążyć do rozwijania myślenia twórczego uczniów oraz poprzez odpowiednio dobrane metody przygotowywać ich do uczestnictwa w kulturze i do stosowania nabytych umiejętności w życiu codziennym,
- szkoła powinna stwarzać możliwości czynnego uczestnictwa uczniów w kulturze, w wystawach i wydarzeniach artystycznych, organizowanych w szkole i poza szkołą,
- zalecane jest odpowiednie wyposażenie pracowni w środki dydaktyczne, w tym reprodukcje dzieł sztuki,

5) historia i społeczeństwo:
- zadaniem szkoły jest kształtowanie u uczniów określonych postaw,
- szkoła powinna zapewnić takie warunki, by uczniowie mieli dostęp do różnych źródeł informacji i różnych punktów widzenia, mogli brać udział w dyskusjach na forum klasy i szkoły, mieli realny wpływ na wybrane obszary życia szkoły oraz mogli budować swoje poczucie wartości i sprawstwa w życiu społecznym oraz zaufanie do innych,

6) przyroda:
- podział treści nauczania dla poszczególnych klas należy rozpocząć od tego, co jest dziecku najlepiej znane, czyli od najbliższej okolicy, a następnie poszerzyć je o treści dotyczące Polski i świata,
- głównymi obszarami aktywności ucznia w ramach przedmiotu powinny być obserwowanie i mierzenie, doświadczanie, prowadzenie doświadczeń, dokumentowanie i prezentowanie oraz stawianie pytań i poszukiwanie odpowiedzi,
- szkoła powinna zapewnić warunki do bezpiecznego prowadzenia zajęć badawczych i terenowych, obserwacji i doświadczeń,
- część obserwacji i doświadczeń powinna mieć charakter ciągły lub okresowy w powiązaniu np. ze zmianami pór roku lub stanów pogody,
- podczas prowadzenia zajęć proponuje się wykorzystywanie przedmiotów codziennego użytku oraz produktów stosowanych w gospodarstwie domowym,

7) matematyka:
- zadaniem szkoły jest podwyższenie poziomu umiejętności matematycznych uczniów,
- należy postarać się o to, by matematyka była dla ucznia przyjazna, nie odstraszała przesadnie skomplikowanymi i żmudnymi rachunkami, których trudność jest sztuką samą dla siebie i nie prowadzi do głębszego zrozumienia zagadnienia.
- nie powinno się oczekiwać od ucznia powtarzania wyuczonych regułek i precyzyjnych definicji,
- należy dbać o poprawność języka matematycznego,
- należy akceptować wszelkie poprawne strategie i dopuszczać stosowanie przez ucznia jego własnych, w miarę czytelnych, zapisów rozwiązania,
- szkoła organizuje zajęcia zwiększające szanse edukacyjne uczniów zdolnych oraz uczniów mających trudności w nauce matematyki,

8) zajęcia komputerowe:
- zaleca się, aby podczas zajęć uczeń miał do swojej dyspozycji osobny komputer z dostępem do Internetu,
- podczas prac nad projektami (indywidualnymi lub zespołowymi) uczniowie powinni mieć również możliwość korzystania z komputerów, w zależności od potrzeb wynikających z charakteru zajęć, realizowanych celów i tematów,

9) zajęcia techniczne:
- w nauczaniu przedmiotu najważniejszym celem jest opanowanie przez uczniów praktycznych metod działań technicznych,
- zalecane jest prowadzenie zajęć technicznych w odpowiednio przystosowanych i wyposażonych pracowniach, w grupach dostosowanych do liczby stanowisk w pracowni,
- zajęcia techniczne pozwalają przygotować ucznia do uzyskania karty rowerowej,

10) wychowanie fizyczne:
- wychowanie fizyczne pełni ważne funkcje edukacyjne, rozwojowe i zdrowotne,
- szkoła powinna rozwijać własną ofertę programową w odniesieniu do zajęć wychowania fizycznego, w tym zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych,
- w realizacji zajęć należy odwoływać się do wiedzy dotyczącej biologii człowieka, zapobiegania chorobom oraz umiejętności psychospołecznych, uzyskanych w nauce innych przedmiotów,
- zajęcia wychowania fizycznego powinny być prowadzone w sali sportowej, w specjalnie przygotowanym pomieszczeniu zastępczym bądź na boisku szkolnym,
- szczególnie zalecane są zajęcia ruchowe na zewnątrz budynku szkolnego, w środowisku naturalnym,
- szkoła powinna także zapewnić urządzenia i sprzęt sportowy niezbędny do zdobycia przez uczniów umiejętności i wiadomości oraz rozwinięcia sprawności określonych w podstawie programowej,

11) etyka:
- w ramach zajęć z etyki powinien być prowadzony pogłębiony dialog wychowawczy na temat moralnego wymiaru ludzkiego działania, odnoszony do otaczającej uczniów rzeczywistości.
- w przypadku niewielkiej liczby uczniów wybierających etykę, zalecane są rozwiązania organizacyjne umożliwiające prowadzenie zajęć w grupach różnowiekowych, łączących uczniów z całego II etapu edukacyjnego.

Powyższy komentarz pochodzi z publikacji Prawo Oświatowe/ABC.