Edukacja obywatelska – będzie realizowana począwszy od roku szkolnego 2025/2026 w klasie II branżowej szkoły I stopnia, w kolejnym roku szkolnym 2026/2027 w klasie III branżowej szkoły I stopnia, od roku szkolnego 2025/2026 w klasie II liceum ogólnokształcącym i technikum, a w kolejnym roku szkolnym 2026/2027 w klasie III liceum ogólnokształcącym i technikum, natomiast w roku szkolnym 2027/2028 w klasie IV technikum.

Są nowe podstawy programowe - edukacja zdrowotna i obywatelska już od września>>

 

Mądry patriotyzm i społeczeństwo obywatelskie

Według MEN przedmiot: "będzie budował i wzmacniał postawy patriotyczne młodych ludzi, oparte na poczuciu tożsamości i dumie z przynależności do wspólnoty, trosce o małą i dużą ojczyznę, poczuciu odpowiedzialności za jej kształt. Równolegle nowy przedmiot będzie kształtował otwartość i szacunek względem innych, empatię i solidarność z innymi oraz zaangażowanie na rzecz dobra wspólnego". Ale nie tylko, edukacja obywatelska ma pomóc uczniom identyfikować problemy społeczne i poszukiwać ich rozwiązań oraz angażować się w działania na rzecz dobra wspólnego lub ojczyzny.

Resort chce, by nowy przedmiot kształtował otwartość i szacunek względem innych, empatię i solidarność z innymi oraz zaangażowanie na rzecz dobra wspólnego. Ma także rozwijać umiejętności uczniów w zakresie zaangażowania obywatelskiego, w tym identyfikowania problemów społecznych i poszukiwania ich rozwiązań, angażowania się indywidualnie lub we współpracy z innymi w działania na rzecz dobra wspólnego lub ojczyzny.

 

Edukacja obywatelska od podstawówki

W szkole podstawowej podstawa programowa w zakresie przedmiotu edukacja obywatelska obejmie siedem działów, które odzwierciedlają pięć kręgów wspólnot, w których funkcjonuje uczeń - od szkoły, przez wspólnotę lokalną, ojczyznę i wspólnotę europejską po wspólnotę międzynarodową. Dodatkowo wyodrębniono dział wprowadzający do tematyki edukacji obywatelskiej oraz dział dotyczący demokracji i prawa. Na tak podzielony materiał składają się wymagania szczegółowe pozwalające uczniowi zrozumieć najważniejsze zjawiska i procesy zachodzące w danym obszarze oraz umiejętności konieczne do świadomego i odpowiedzialnego zaangażowania obywatelskiego.

 


- W podstawie programowej w zakresie przedmiotu edukacja obywatelska szczególnie istotne jest umożliwienie uczniom zrozumienia bieżących wydarzeń społeczno-politycznych, w tym celu wprowadzono wymagania fakultatywne do wyboru przez nauczyciela, a w wielu wymaganiach pozostawiono nauczycielowi dowolność wykorzystania bieżących przykładów (np. gdy jest mowa o kompetencjach poszczególnych organów władzy). Ważnym kryterium doboru przykładów w takich wymaganiach powinna być ich aktualność. Intencją sformułowania wymagań fakultatywnych jest możliwość dostosowania przez nauczyciela wymagań szczegółowych do kontekstu społeczności lokalnej i szkoły, poziomu już posiadanej wiedzy i umiejętności uczniów, ich zainteresowań oraz ułatwienie omówienia z uczniami wydarzeń bieżących - wyjaśniono w rozporządzeniu.

Czytaj również w LEX: Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie w świetle ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Wymiar teoretyczny i praktyczny > >

 

Wymagania szczegółowe dotyczące wiedzy i umiejętności ucznia liceum:

    Na przykładzie Polski po 1945 r.:

  •         charakteryzuje ustrój autorytarny i odróżnia go od demokracji oraz totalitaryzmu;
  •         analizuje i ocenia polityczne, społeczne, ekonomiczne i obyczajowe konsekwencje autokratyzacji życia publicznego dla jednostki.

    W kontekście procesu demokratyzacji Polski po 1989 r.:

  •         wskazuje kluczowe etapy i założenia procesu;
  •         wykorzystując doświadczenia świadków historii, przedstawia, ocenia i dyskutuje polityczne, gospodarcze i społeczne konsekwencje transformacji.

    Korzystając z Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej:

  •         wyjaśnia podstawowe zasady demokratycznego państwa prawa na podstawie ustroju III Rzeczypospolitej Polskiej (w tym porównuje demokrację większościową i konstytucyjną);
  •         analizuje i wyraża opinię o ich wpływie na codzienne życie obywateli.

    W kontekście zagrożeń dla demokracji:

  •         identyfikuje i opisuje współczesne zagrożenia;
  •         wyjaśnia znaczenie inicjatyw przeciwdziałających tym zagrożeniom oraz formułuje opinię o ich skuteczności.

    W systemie demokratycznym:

  •         wyjaśnia znaczenie wyborów;
  •         wskazuje główne zasady prawa wyborczego na przykładzie Polski;
  •         argumentuje na rzecz świadomego udziału w głosowaniu.

    W odniesieniu do prawa:

  •         opisuje cechy dobrego prawa;
  •         na przykładzie wybranych problemów prawnych, wyjaśnia znaczenie instytucji prawa cywilnego i rodzinnego, ważnych dla młodzieży i młodych dorosłych.

    W zakresie praw człowieka i obywatela:

  •         identyfikuje podstawowe prawa człowieka i obywatela;
  •         wyjaśnia ich znaczenie w relacji obywatel-państwo;
  •         analizuje informacje i formułuje opinię w wybranej kontrowersyjnej sprawie dotyczącej praw człowieka.

    W kontekście ochrony praw człowieka:

  •         identyfikuje przykłady łamania praw człowieka i obywatela;
  •         potrafi zgłosić ich naruszenie oraz wykorzystać inne sposoby ochrony tych praw (w tym przez kontakt z organami państwowymi i międzynarodowymi powołanymi w tym celu).

    W zakresie prawa pracy:

  •         rozróżnia pracę wykonywaną na podstawie stosunku pracy (umowa o pracę), pracę wykonywaną na podstawie innego stosunku prawnego stanowiącego podstawę świadczenia pracy lub usług (umowy cywilnoprawne), wolontariat, staż i praktyki;
  •         identyfikuje prawa i obowiązki osoby związanej takimi umowami oraz sposoby ochrony tych praw, w tym za pośrednictwem związków zawodowych.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.