Raport dotyczy skutków obowiązywania ustawy z dnia 10 czerwca 2010 roku o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 125, poz. 842 – weszła w życie 1 sierpnia 2010 r.). Jej przepisy obligują Rzecznika do przedstawienia Sejmowi i Senatowi informacji na temat skutków, jakie wprowadzone rozwiązania przyniosły w zakresie ochrony dzieci dotkniętych przemocą w rodzinie.

Metodologia i zakres badań

Do stworzenia raportu wykorzystano m.in. dane poszczególnych resortów, informacje dostarczone przez prokuraturę oraz jednostki samorządu terytorialnego, a także wyniki badania TNS OBOP, zleconego przez Rzecznika.

Przy tworzeniu informacji szczegółowej analizie poddano czas ukazania się oraz jakość dokumentów wydanych na podstawie przepisów ustawy, działania realizowane przez zobowiązane podmioty, a także rozmiary i wykrywalność zjawiska przemocy wobec dzieci w świetle statystyk różnych resortów. Badano także poziom świadomości i postaw społecznych wobec dzieci pokrzywdzonych, ze szczególnym uwzględnieniem jego kształtowania się w okresie obowiązywania ww. noweli.

Spada liczba odnotowanych przypadków przemocy

Z danych uzyskanych przede wszystkim od policji i prokuratury wynika, że maleje liczba przestępstw, związanych ze stosowaniem przemocy wobec dzieci.

„W latach 2006-2009 na tle malejącej ogólnej liczby stwierdzonych przestępstw, liczba przestępstw, w których pokrzywdzeni byli małoletni utrzymywała się na podobnym poziomie (stanowiąc w poszczególnych latach odpowiednio 13,05%, 14,01%, 14,94%, 14,80%), a w okresie od 1.08.2010 roku do grudnia 2010 roku miała tendencję spadkową (1 102 zgłoszeń), stanowiąc 13,03% ogółu zgłoszeń. Tendencję spadkową po 1 sierpnia 2010 roku widać też w liczbie zgłaszanych do prokuratur przypadków popełnienia przestępstwa z art. 207 Kodeksu karnego [przestępstwo znęcania], dotyczących przemocy wobec dziecka – (8 075 w 2006 roku do 7 653 w 2009 roku, a po wejściu w życie nowelizacji ustawy zgłoszono do prokuratur 6 896 przestępstw z art. 207 Kodeksu karnego, co stanowiło 16,74% ogółu zgłoszeń).” – wynika z raportu.

Dane te mogą jednak nie być w pełni miarodajne, ponieważ, jak zwrócono uwagę w raporcie, w Polsce nie ma centralnego systemu rejestrowania przypadków i podejrzeń przemocy nad dzieckiem (a systemy takie funkcjonują w wielu państwach).

„Klaps” coraz mniej akceptowalny społecznie

W raporcie wykorzystano także wyniki badania TNS OBOP dotyczącego społecznej akceptacji bicia dzieci. Wykonano je w dniach 4-12 sierpnia 2011 r. na próbie 1005 dorosłych mieszkańców Polski w wieku od 15. do 75. roku.

Na pytanie, czy dopuszczalne jest stosowanie wobec dzieci kar fizycznych w postaci klapsów, twierdząco (odpowiedzi "tak" i "raczej tak") odpowiedziało 69% uczestników badania. Tym samym w czasie obowiązywania ustawy odsetek osób popierających stosowanie kar cielesnych wobec dzieci spadł o 9%. Jednocześnie wzrosła liczba osób wyrażających w tej kwestii zdecydowaną dezaprobatę - w 2011 r. było to 27% (w 2008 r. tylko 19%).

Wyniki te optymistycznie wyglądają także w zestawieniu z badaniem prowadzonym przez Fundację Dzieci Niczyje „Bicie dzieci. Postawy i doświadczenia dorosłych Polaków":

"Przy pewnym uproszeniu w zestawieniu wyników obu badań, dostrzec można zdecydowany wzrost dezaprobaty dla kar fizycznych jako metody wychowawczej. Wzrost wartości wyniósł bowiem 39 punktów procentowych. Z 32% badanych uznających, że bicie dziecka jako metoda wychowawcza „nigdy nie powinno być stosowane” w roku 2009 na 71% badanych w 2011 roku, którzy nie zgodzili się z twierdzeniem, że „bicie dziecka jest w niektórych sytuacjach najbardziej skuteczną metodą wychowawczą"."- wynika z raportu.

Rzecznik rekomenduje uchwalenie nowej ustawy

W omawianej informacji Rzecznik zwraca uwagę, że przyjęte rozwiązania w niewystarczającym stopniu uwzględniają dziecko, jako ofiarę przemocy w rodzinie.

"Dziecko jako ofiara przemocy okazuje się być tak naprawdę drugoplanowym adresatem działań i rozwiązań wynikających z Ustawy. Przekłada się to na słabą specyfikację jego osoby w wielu aktach wykonawczych oraz w wojewódzkich i lokalnych programach przeciwdziałania przemocy w rodzinie." – wynika z informacji.

Przy ogromnej złożoności zjawiska przemocy w rodzinie należałoby stworzyć szczególne rozwiązania prawne lepiej dostosowane do pomocy poszkodowanym dzieciom. Sytuację poprawić miałby, zdaniem Rzecznika, odrębny akt prawny, dotyczący ochrony dzieci. Do tego czasu kwestia przemocy wobec najmłodszych powinna zostać w większym stopniu uwzględniona w programach lokalnych.

Rzecznik sugeruje także dalsze monitorowanie skutków oddziaływania ustawy na zjawisko przemocy wobec dzieci. Zaleca przede wszystkim położenie szczególnego nacisku na analizę rozwoju działalności zespołów interdyscyplinarnych, które dopiero rozpoczynają swoją działalność.

Ważne, zdaniem Rzecznika, jest także stworzenie szczegółowych standardów, które wyznaczałyby charakter postępowania diagnostycznego i zabezpieczały jego jakość w praktyce oraz dalsze prowadzenie kampanii społecznych, dotyczących negatywnych skutków stosowania przemocy wobec dzieci.

Pełna treść informacji dostępna tutaj>>>