Jednym z podstawowych praw pracownic związanych z rodzicielstwem są płatne urlopy - macierzyński oraz rodzicielski. Dla przykładu, w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie urlop macierzyński wynosi 20 tygodni, zaś urlop rodzicielski 32 tygodnie (z łącznej puli obydwojga rodziców 41 tygodni). W czasie trwania obydwu tych urlopów wypłacany jest zasiłek macierzyński.
Czytaj również: SN: Pozory działalności kosztem innych ubezpieczonych>>
Zasiłek macierzyński – dwa a nawet trzy warianty urlopu i wysokości zasiłku
Ogólnie rzecz ujmując, podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
Natomiast wysokość zasiłku macierzyńskiego wypłacana podczas urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego uzależniona jest od decyzji pracownicy, co do korzystania przez nią z uprawnień związanych z rodzicielstwem. Otóż, pracownica podczas urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego może uzyskać zasiłek macierzyński za te okresy w stałej, uśrednionej wysokości wynoszącej 81,5 proc. podstawy wymiaru świadczenia. Możliwa jest też sytuacja, że zasiłek macierzyński będzie wypłacony w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku w okresie urlopu macierzyńskiego i w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku w okresie urlopu rodzicielskiego.
Zobacz w LEX: ZUR Wniosek o zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego > >
W pierwszym wariancie, gdy pracownica zamierza korzystać z urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego w pełnym przysługującym jej wymiarze, to wówczas może w terminie 21 dni po porodzie, złożyć pisemny wniosek o udzielenie jej tychże urlopów i wypłacenie zasiłku macierzyńskiego za cały ten okres w pełnym wymiarze. Dla przykładu, w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, będzie to wspomniane wyżej 52 tygodni. Wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego przysługuje bowiem ojcu dziecka i prawa tego nie może przenieść na matkę (art. 182 [1a] par. 4 k.p.). Złożenie takiego wniosku, skutkuje ustaleniem zasiłku macierzyńskiego w wysokości 81,5 proc. podstawy wymiaru zasiłku, przez cały okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego (art. 30a ust. 1 w zw. z 31 ust. 3 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa).
W drugiej opcji, niezłożenie przez pracownicę wniosku w przedmiocie korzystania z obydwu urlopów następujących bezpośrednio po sobie, spowoduje wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Natomiast, jeśli pracownica na późniejszym etapie złoży wniosek o udzielenie jej urlopu rodzicielskiego - co może zrobić w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu - to wówczas uzyska za ten okres zasiłek macierzyński w wysokości stanowiącej 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku (art. 182[1d] par. 1 k.p. oraz art. 31 ust. 1 i ust. 2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa).
Może także zaistnieć sytuacja, w której pracownica złożyła wniosek o udzielenie jej obydwu urlopów następujących bezpośrednio po sobie, w wyniku czego uzyskuje zasiłek macierzyński za czas urlopu macierzyńskiego w wysokości 81,5 proc. podstawy wymiaru świadczenia. Jeśli jednak w pierwszym roku życia dziecka nie zostanie wykorzystany ani jeden dzień „uśrednionego” zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego, to powstaje uprawnienie do uzyskania jednorazowego wyrównania zasiłku macierzyńskiego, za okres urlopu macierzyńskiego. Rzeczone wyrównanie obejmuje różnicę między świadczeniem wypłaconym w okresie urlopu macierzyńskiego tj. w wysokości 81,5 proc. podstawy wymiaru zasiłku a świadczeniem w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Co ważne, takie rozliczenie dokonywane jest na wniosek ubezpieczonego (art. 31 ust. 4 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa).
Urlop macierzyński przed urlopem…i po
Niezależnie od przedstawionych możliwości, pracownica w ciąży może skorzystać z urlopu macierzyńskiego w okresie 6 tygodni przed przewidywaną datą porodu. W tej sytuacji, zasiłek macierzyński wypłacany jest w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru świadczenia. Po porodzie, pracownicy będzie przysługiwał urlop macierzyński w wymiarze niewykorzystanym przed porodem i za ten okres również otrzyma wypłatę zasiłku macierzyńskiego, w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru świadczenia. Przy czym, nie ma przeszkód, aby pracownica złożyła pisemny wniosek o wypłacenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, zachowując termin 21 dni od dnia porodu. Wtedy, za cały okres urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego zasiłek macierzyński będzie wynosił 81,5 proc. podstawy wymiaru świadczenia. Powstała różnica pomiędzy zasiłkiem macierzyńskim w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru świadczenia wypłaconym do dnia porodu i zasiłkiem należnym za ten okres tj. 81,5 proc. podstawy wymiaru świadczenia, ulegnie stosownemu rozliczeniu.
Podsumowując, planując korzystanie z urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego należy rozważyć, jaki wariant korzystania z uprawnień rodzicielskich będzie odpowiedni dla potrzeb konkretnej pracownicy.
Dr Aleksandra Gurynow-Pulkowska, adwokat, of counsel w RESIST Rezanko Sitek
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
