Chodzi o przygotowany przez Ministerstwo Finansów projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (nr UD 347), który obecnie – do 2 kwietnia – jest konsultowany publicznie. Trwają też jego uzgodnienia międzyresortowe.
Czytaj też: Planowane zmiany w PIT od 1 lipca 2022 r. >
Jedną z zaproponowanych zmian jest – jak twierdzi resort finansów – zmiana doprecyzowująca w zakresie podlegania pod ubezpieczenie zdrowotne osób powołanych do pełnienia funkcji. A de facto sprowadza się ona do objęcia składką na ubezpieczenie zdrowotne także prokurentów. Do tej pory przepis w obowiązującym brzmieniu mówił wyłącznie o osobach powołanych do pełnienia funkcji, czyli np. prezesach spółek czy członkach zarządu.
Czytaj również: Prezesi spółek komunalnych po raz drugi skrzywdzeni przez zmianę prawa>>
Będą zmiany od lipca
- Prokurent to pełnomocnik, bardzo szczególny pełnomocnik, którego sposób umocowania definiują przepisy Kodeksu cywilnego - art. 109(1) par. 1 wyraźnie stanowi, że prokury udziela przedsiębiorca i obejmuje ona umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związanych z prowadzeniem przez niego przedsiębiorstwa - i Kodeksu spółek handlowych – tu z kolei w art. 41 par. 1 czytamy, że prokurę się ustanawia. W efekcie w przypadku prokurenta nie możemy więc mówić o takim „powołaniu”, o jakim spotykamy się w obecnie obowiązujących przepisach, na przykład wtedy, gdy powoływany jest prezes spółki, czy członkowie rady nadzorczej. Prokurent reprezentuje spółkę, ale nią nie zarządza, choć bardzo często, gdy pełni dodatkową funkcję lub jest zatrudniony na przykład na stanowisku dyrektora generalnego, w oglądzie zewnętrznym sprawia wrażenie, że pełni funkcje zarządcze, gdy tymczasem zakres jego uprawnień jest inny – mówi Prawo.pl Przemysław Hinc, doradca podatkowy i członek zarządu w kancelarii PJH Doradztwo Gospodarcze. I dodaje: - Wiele na to wskazuje, że prokurenci, do czasu zmiany przepisów, nie powinni płacić składek na ubezpieczenie zdrowotne, tak jak osoby powoływane do pełnienia rozmaitych funkcji zarządczych i nadzorczych w przedsiębiorstwach.
Czytaj w LEX: Prokura - szczególny rodzaj pełnomocnictwa - KOMENTARZ PRAKTYCZNY >
Zmienić ma się to 1 lipca 2022 r. wraz z wejściem w życie projektowanej nowelizacji. W art. 7 zakłada ona także zmiany w ustawie z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1285, z późn. zm.6). Zgodnie z propozycją MF, nowe brzmienie ma otrzymać w art. 66 ust. 1 pkt 35. Przepis ten mówi o obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego. Obecnie, na jego podstawie, obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie. Natomiast od 1 lipca 2022 r. mają podlegać osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania oraz prokurenci, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym niezależnie od kwalifikacji do źródła przychodu w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Projektodawca chce przy okazji zmienić art. 81 ust. 8 pkt 11a ustawy świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, który został dodany do tej ustawy przez art. 15 pkt 6 lit. c ustawy z 29 października 2021 r. (Dz.U. z 2021 r., poz. 2105), z dniem 1 stycznia 2022 r. W konsekwencji podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla osób, o których mowa we ww. art. 66 ust. 1 pkt 35a, będzie kwota odpowiadająca wysokości wynagrodzenia pobieranego z tego tytułu.
Cena promocyjna: 314.1 zł
|Cena regularna: 349 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Doprecyzowanie czy rozszerzenie zakresu podmiotowego przepisów?
- Celem zmiany jest doprecyzowanie obowiązującego stanu prawnego w zakresie podstawy składki zdrowotnej osób powołanych do pełnienia funkcji i uzyskujących wynagrodzenie z tego tytułu. Zgodnie z wprowadzonym ustawą z 29 października 2021 r. art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy o świadczeniach zdrowotnych, obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie. Obecne brzmienie zmienianego art. 81 ust. 8 pkt 11a ustawy o świadczeniach zdrowotnych także wskazuje, że to kwota odpowiadająca wysokości wynagrodzenia otrzymywanego z tytułu powołania stanowi podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. Prawodawca w momencie uchwalenia ww. przepisów prawa nie ograniczył wskazanej w nich kategorii „wynagrodzenia” do żadnych konkretnych źródeł przychodu, a zatem wszelkie przychody związane z pełnieniem funkcji na podstawie „aktu powołania” stanowią podstawę ustalenia składki zdrowotnej (lege non distinguente) – czytamy w uzasadnieniu do projektu.
Czytaj też: Pełnomocnictwo udzielane przez zarząd spółki kapitałowej a prokura >
Zdaniem jego autorów, wynagrodzenie otrzymywane przez osoby powołane do pełnienia funkcji na podstawie aktu powołania należy odczytać w sposób szeroki, tj. jako wszelką formę przychodu przewidzianą przez przepisy prawa podatkowego jako podstawę ustalenia obowiązków daninowych. - Celem doprecyzowania obowiązku podmiotu wypłacającego to wynagrodzenie w zakresie obliczania, pobierania z wynagrodzenia ubezpieczonego i odprowadzania składki na ubezpieczenie zdrowotne (zob. art. 85 ust. 17a ustawy o świadczeniach zdrowotnych), uzasadnione jest wprowadzenie zmiany potwierdzającej powyższe wskazane konsekwencje obowiązujących regulacji art. 66 ust. 1 pkt 35a i art. 81 ust. 1 pkt 11a ustawy o świadczeniach zdrowotnych – podkreślają projektodawcy. I dalej wyjaśniają: - Jednocześnie w związku z pojawiającymi się wątpliwościami co do podlegania pod wskazany tytuł prokurentów proponuje się wprost wskazać, że katalog osób powołanych obejmuje także prokurentów. Prokura jako forma szczególna pełnomocnictwa jest ustanawiana, przy czym dochodzi do tego w drodze aktu powołania, o czym świadczy stosowanie przez prawodawcę wyrażenia „powołanie” w art. 208, art. 300(58) par. 7, art. 300(64), art. 300(75), art. 371 ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. 2020 poz. 1526, ze zm.; dalej jako „K.s.h.”). Według MF, powołanie prokurenta jest czynnością, która przynależy do zakresu wyrażenia „akt powołania”, a zatem na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy o świadczeniach zdrowotnych, prokurenci są objęci obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym. Mając jednak na uwadze wskazane powyżej wątpliwości, celem ich jednoznacznego rozstrzygnięcia, proponuje się doprecyzowanie przepisu.
WZORY DOKUMENTÓW:
- Ustanowienie prokury w spółce z o.o. >
- Udzielenie samoistnej prokury do reprezentowania spółki >
- Zgoda prokurenta na pełnienie funkcji zarządcy sukcesyjnego >
Sprawdź również książkę: Kodeks cywilny. Komentarz >>
MZ: Ustanowienie prokury i powołanie prokurenta nie jest błędem, lecz celowym zabiegiem
W stanowisku Ministerstwa Zdrowia z 18 lutego 2022 r. dotyczącym osób powołanych do pełnienia funkcji, resort prezentuje dwa powody, dla których prokurenci powinni być objęci składką zdrowotną. Pierwszy to intencja ustawodawcy. MZ odsyła tu do uzasadnienia projektu ustawy Polski Ład, w którym napisano, że zaproponowana zmiana art. 66 ust. 1 ustawy o NFZ polega na zrównaniu praw i obowiązków osób podlegających obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu z osobami powołanymi do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie (są to m.in. członkowie zarządu, członkowie Komisji Rewizyjnej, prokurenci oraz członkowie komisji egzaminacyjnych)”. - Jak wynika z dalszej części uzasadnienia, celem prawodawcy, a więc ratio legis art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy o świadczeniach zdrowotnych, było objęcie ww. podmiotów obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym: „Objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym tej grupy osób, będzie skutkowało zapewnieniem dodatkowych środków w systemie powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego oraz pełniejszą realizacją zasady solidaryzmu społecznego. W aktualnym stanie prawnym ww. osoby w sytuacji, w której nie posiadają obowiązkowego tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego są zgłaszane m.in. do ubezpieczenia jako członkowie rodziny przez współmałżonka posiadającego własny tytuł ubezpieczeniowy” – podkreśla dalej MZ.
Drugi powód to wynik wykładni językowej i systemowej. Według MZ, zgodnie z art. 109(1) par. 1 K.c. prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do CEiDG albo do rejestru przedsiębiorców KRS, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Literalnie z tego przepisu wynika, że co do zasady prokura jest udzielana, analogicznie jak pełnomocnictwo. Również w odniesieniu do spółek osobowych ustawodawca posługuje się pojęciem ustanowienia prokury (art. 41 par. 1, art. 79 par. 2 K.s.h.). Niemniej w spółkach kapitałowych następuje akt powołania prokurenta, o czym świadczy stosowanie przez prawodawcę wyrażenia „powołanie” w art. 208 par. 6, art. 300(64) par. 2, art. 300(75) par. 3 i art. 371 par. 4 K.s.h. Resort zdrowia wskazuje, że również w stosunku do spółek kapitałowym posłużono się pojęciem ustanowienia prokury w art. 205 par. 3, 208 par. 9, art. 284, art. 300(58) par. 7, art. 300(66) par. 3, art. 300(78) par. 3, art. 373 par. 3 i art. 470 par. 2 K.s.h.
- Należy uznać, że stosowanie przez ustawodawcę zwrotów „ustanowienie prokury” i „powołanie prokurenta”, nie jest jednak błędem lub niedokładnością, lecz celowym zabiegiem. Czynność ustanowienia prokury składa się bowiem z decyzji o ustanowieniu prokury co do zasady oraz powołania prokurenta - jako wyrażeniu decyzji co do osoby, wobec której ustanawia się prokurę. Oznacza to, że ustanawia się prokurę, ale powołuje się prokurenta, co oznacza, że niezależnie od podmiotu ustanawiającego prokurę, w takim układzie konsekwencją ustanowienia prokury jest powołanie prokurenta. Potwierdza to również uzasadnienie do ustawy z 14 lutego 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 408), która powtórnie uregulowała prokurę, gdzie wskazano m.in., że „projekt rezygnuje z formuły, zgodnie z którą prokury może udzielić tylko spółka handlowa, przyjmując – w art. 109(1) par. 1 – że prokurentów mogą powoływać przedsiębiorcy podlegający obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców” – podkreśla MZ. W ten sposób ministerstwo dochodzi do wniosku, że powołanie prokurenta jest czynnością, która przynależy do zakresu wyrażenia „akt powołania”, a zatem na podstawie art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy o świadczeniach zdrowotnych, prokurenci są objęci obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym.
Czytaj też: Reprezentacja łączna mieszana w spółce kapitałowej a problem prokury łącznej mieszanej >
Jednak zdaniem Przemysława Hinca, adresat normy prawnej w prawie daninowym nie może domyślać się intencji ustawodawcy co do nakładanych obowiązków, lecz muszą one być wystarczająco jasno zdefiniowane w ustawie, na co wskazują zasady nakładania danin publicznych wynikające z przepisów art. 84 i 217 konstytucji. - Jeśli nawet ustawodawca chciał objąć hipotezą pewnej normy prawnej jakąś grupę, ale tego nie zrobił, to niedopuszczalne jest wyinterpretowywanie tego obowiązku z treści uzasadnienia do projektu ustawy. Zobowiązany do ponoszenia ciężarów publicznych - do płacenia podatków lub składek - nie może czerpać wiedzy o ciążących na nim obowiązkach z treści wykładni przepisów przygotowanej dla potrzeb jakiegoś resortu, na użytek wewnętrzny, gdyż nie jest to źródło powszechnie obowiązującego prawa - podkreśla Hinc. I wskazuje, że na ten temat wielokrotnie wypowiadały się sądy, np. Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 30 stycznia 2019 r. (sygn. akt VI ACa 923/17), w którym orzekł, że dopuszczalność sięgania do uzasadnienia projektu ustawy w procesie wykładni przepisów prawa jest zabiegiem wątpliwym, bo wola ustawodawcy winna wynikać z tekstu ustawy. To tekst ustawy jest nośnikiem intencji ustawodawcy. Jak podkreśla Przemysław Hinc, przepis jaki jest każdy widzi, zaś wykładnia jasnej normy prawnej z powołaniem się na projekt ustawy może prowadzić do wadliwych wniosków, ponieważ źródłem prawa jest ustawa, a nie jej uzasadnienie, co wynika z treści art. 87 konstytucji. - Owszem, zdarza się, że sąd czasem sięga do uzasadnienia projektu aktu normatywnego, jednak wyłącznie w celu rozwikłania wątpliwości w zakresie wykładni przepisu, zwłaszcza jeśli zawiodą wykładnia językowa lub systemowa - w takim przypadku można odszukać sens legislacji (jej aksjologię) właśnie poprzez odwołanie do uzasadnienia projektu aktu prawnego. Tu jednak wszystko na to wskazuje, że choć ustawodawca chciał objąć hipotezą art. 66 ust. 1 pkt 35 również prokurentów od 1 stycznia 2022 r., to tego nie zrobił, a późniejsza ekwilibrystyka interpretacyjna tylko potwierdza ten fakt – dodaje.
Wszystko będzie zależeć od interpretacji. Rozstrzygną sądy
Zdaniem Wojciecha Garczyńskiego, doradcy podatkowego z kancelarii C&C Chakowski & Ciszek, przepisy pozostawiają pole do interpretacji. – Wcześniej mówiono o powołaniu członków zarządu, ale czy można mówić o prokurentach, to jest już kwestia interpretacji. Można zgłaszać wątpliwości. Zobaczymy, jakie podejście będą miały sądy – mówi Wojciech Garczyński. Jak podkreśla, jeśli uznamy, że jest to doprecyzowanie obowiązującego od 1 stycznia 2022 r. przepisu, to można spodziewać, że ZUS, który zajmuje się pobieraniem składek, w tym także pobieraniem składki zdrowotnej i przekazywaniem do NFZ, będzie próbował pobrać ją od prokurentów od początku 2022 r. – Z drugiej jednak strony można spodziewać się, że jeśli zmianę przepisów potraktujemy jako nowy obowiązek, to firmy, które do tej pory płaciły składkę zdrowotną od wynagrodzenia prokurentów chuchając na zimne, teraz będą mogły wystąpić o stwierdzenie i zwrot nadpłaconych składek – zauważa Wojciech Garczyński.
Zdaniem Przemysława Hinca, ta zmiana przepisów, która ma wejść w życie 1 lipca 2022 r., nie powinna obowiązywać wstecz. - Znając jednak stanowisko Ministerstwa Zdrowia można obawiać się, że NFZ i MZ będzie interpretowało prawo w taki sposób, aby pobrać składki zdrowotne od prokurentów od początku roku. Tego przynajmniej należy się obawiać – mówi.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.