W myśl art. 229 § 4 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) – dalej k.p., pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Orzeczenia wydają lekarze medycyny pracy w następstwie badań wstępnych, okresowych i kontrolnych. Koszty badań pokrywa pracodawca (art. 229 § 6 k.p.).
Zagadnienie pracowniczych badań profilaktycznych zostało uregulowane w rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 69, poz. 332 z późn. zm.) – dalej r.b.l.p. Zgodnie z § 4 ust. 1 r.b.l.p. badanie profilaktyczne przeprowadza się na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę, zawierającego m.in. określenie stanowiska pracy, na którym osoba ta ma być zatrudniona oraz informacji o występowaniu na stanowisku pracy czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych, a także aktualne wyniki badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach.
Rolą pracodawcy jest scharakteryzowanie stanowiska pracy, a lekarza medycyny pracy – dobór badań specjalistycznych, jakim pracownik powinien być poddany. Do tego celu lekarzom służą "Wskazówki metodyczne w sprawie przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników", stanowiące załącznik nr 1 do r.b.l.p., a także inne szczegółowe przepisy (np. rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 stycznia 2004 r. w sprawie badań lekarskich kierowców i osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, Dz. U. Nr 2, poz. 15 z późn. zm., dalej r.b.l.k.).
O rodzaju badań specjalistycznych (okulistycznych, neurologicznych, itp.), którym pracownik będzie obowiązany się poddać, zdecyduje lekarz medycyny pracy. Decyzję tę podejmie w oparciu o wiedzę medyczną, informacje podane przez pracodawcę w skierowaniu itd. Niewątpliwie jednak, nim lekarz medycyny pracy wyda orzeczenie potwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania pracy na danym stanowisku pracy, zobligowany zapisami § 4 ust. 4 pkt 5 r.b.l.k., skieruje (a przynajmniej powinien) pracownika na specjalne badania okulistyczne, pozwalające ocenić widzenie zmierzchowe i zjawisko olśnienia. Dla pracodawcy nie ma większego znaczenia, jakie badania specjalistyczne zostaną zlecone przez lekarza medycyny pracy. Istotne jest, aby w aktach osobowych znalazło się ważne orzeczenie lekarskie dotyczące dopuszczenia do pracy. Warto również przechowywać kopię skierowania na badania profilaktyczne, po to, aby pracodawca był w stanie wykazać, że należycie dopełnił swoich obowiązków i poinformował lekarza medycyny pracy o narażeniach zawodowych pracownika.
Jeżeli jednak pracodawca nie wypłaca pracownikowi zryczałtowanego ekwiwalentu za użytkowanie prywatnego pojazdu do celów służbowych (pracownik ma możliwość skorzystania np. z zapewnianych przez pracodawcę biletów kolejowych, jednakże woli pojechać własnym samochodem na swój koszt), to nie ma obowiązku zapisywania tego faktu w skierowaniu na badania profilaktyczne.
Więcej na ten temat w Serwisie BHP.