Rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek wystąpił do Marleny Maląg, ministra rodziny i polityki społecznej o ponowne rozważenie zainicjowania procesu ratyfikacji Protokołu Fakultatywnego do Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. Bo choć 10 lat temu Polska przystąpiła do ww. konwencji, to nadal nie ratyfikowała protokołu fakultatywnego do niej. Jego ratyfikacji umożliwiałaby składanie skarg indywidualnych z naszego kraju do odpowiedniego Komitetu ONZ.

Czytaj więcej: RPO pyta o ratyfikację protokołu do konwencji o prawach osób niepełnosprawnych >

Czytaj też: Standardy ochrony osób starszych i niepełnosprawnych w orzecznictwie międzynarodowym >>>

Konwencja a przegląd polskiego ustawodawstwa

Celem Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych jest popieranie, ochrona i zapewnienie pełnego i równego korzystania ze wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności przez wszystkie osoby z niepełnosprawnościami oraz popieranie poszanowania ich przyrodzonej godności. Wraz z ratyfikacją Polska przyjęła na siebie zobowiązanie do podjęcia wszelkich właściwych środków ustawodawczych, administracyjnych i innych w celu wdrożenia praw uznanych w Konwencji. 

Czytaj też: Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych w interpretacji Komitetu do spraw praw osób niepełnosprawnych a podstawowe instytucje prawa cywilnego >>>

Według RPO, mimo postępów w tym zakresie, do podstawowych wyzwań nadal należy zaliczyć zapewnienie skuteczności postanowieniom Konwencji za pomocą środków prawnych. Jednym z nich jest Protokół Fakultatywny, który przyznaje Komitetowi ONZ ds. Praw Osób z Niepełnosprawnościami kompetencje rozpoznawania zawiadomień osób lub ich grup, które twierdzą, że są ofiarami naruszenia Konwencji przez państwo. Po rozpatrzeniu skargi Komitet może formułować rekomendacje i zalecenia pod adresem danego państwa. Z tego uprawnienia wciąż nie mogą jednak skorzystać osoby z Polski. Ratyfikacja Protokołu Fakultatywnego jest jedną z najważniejszych rekomendacji wobec Polski Komitetu ONZ po pierwszym przeglądzie okresowym w 2018 r. Do dziś Polska jednak ani nie podpisała, ani nie ratyfikowała tego Protokołu. Zabiegali o to kolejni Rzecznicy Praw Obywatelskich - dr Janusz Kochanowski, prof. Irena Lipowicz oraz prof. Adam Bodnar.

Czytaj w LEX: Standardy ochrony osób starszych i niepełnosprawnych w orzecznictwie międzynarodowym >>>

Apel RPO do Prezesa Rady Ministrów z 21 stycznia 2016 r. o przystąpienie Polski do tego Protokołu poparło 170 organizacji pozarządowych działających na rzecz praw osób z różnymi niepełnosprawnościami. W odpowiedzi na apel MRiPS wskazało, że obecnie Polska nie planuje przystąpienia do protokołu. Wyraziło obawy, że Komitet ONZ będzie się doszukiwać w zapisach dotyczących praw społecznych elementów praw podmiotowych i będzie mógł oprzeć się na koncepcji „minimum core standards" (minimalnych standardów zasadniczych). Gdyby państwa negocjujące tekst umowy międzynarodowej zamierzały nadać charakter podmiotowy prawom społecznym przewidzianym w Konwencji, to znalazłoby to odpowiednie odzwierciedlenie w tekście umowy.

Dotychczas Komitet ONZ rozpoznał 34 zawiadomienia, z czego 21 uznał za uzasadnione, 3 nie podjął dalszych działań, a 9 odrzucił z przyczyn formalnych. Niektóre zalecenia Komitetu mogłyby znaleźć bezpośrednie zastosowanie do sytuacji w Polsce. 

W ocenie RPO ratyfikacja Protokołu Fakultatywnego może być również istotną motywacją, by zmieniać i weryfikować polskie ustawodawstwo, tak by jak najpełniej odzwierciedlało zapisy Konwencji.

 

 

Maląg: Ratyfikacja nie jest planowana

Odpowiadając na wystąpienie Rzecznika z 1 września br. (pismo XI.516.1.2015.MWR) Marlena Maląg przekazała, że stanowisko Polski w kwestii ratyfikowania tej umowy międzynarodowej nie uległo zmianie – ratyfikacja nie jest planowana. Aktualne pozostają wyjaśnienia i ich uzasadnienie, udzielane Rzecznikowi Praw Obywatelskich w latach ubiegłych. 

- Brak ratyfikacji protokołu przewidującego procedurę skargową w najmniejszym stopniu nie oznacza, że Polska nie przestrzega Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, bądź że może odstąpić od gwarantowania praw przewidzianych przez Konwencję. Nie oznacza to także, by zamknięta była sądowa droga dochodzenia realizacji praw osób niepełnosprawnych – sądy mają możliwość orzekania nie tylko na podstawie ustaw krajowych, ale także nadających się do bezpośredniego stosowania postanowień Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych – podkreśliła Maląg.

Czytaj w LEX: Instytucja ubezwłasnowolnienia w perspektywie unormowań Konstytucji RP oraz Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych >>>

Czytaj w LEX: Prawna analiza koncepcji dostępności (accessibility) >>>

Jak zapewniła szefowa resortu rodziny i polityki społecznej, kwestia odpowiedniej realizacji praw osób niepełnosprawnych jest przedmiotem stałej jej uwagi oraz pełnomocnika rządu do spraw osób niepełnosprawnych. Na dowód przytacza realizowane obecnie działania na rzecz wdrożenia Strategii na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami na lata 2021–2030, których celem jest doprowadzenie do stworzenia osobom niepełnosprawnym warunków umożliwiających prowadzenie niezależnego życia i pełnego udziału we wszystkich jego sferach, na zasadzie równości z innymi członkami społeczeństwa.

Jednocześnie poinformowała, że planowane jest podjęciem w 2023 roku analiz skarg przedłożonych Komitetowi do spraw Praw Osób Niepełnosprawnych, zapadłych rozstrzygnięć oraz przebiegu monitorowania realizacji uwag końcowych komitetu. - Wyniki tych prac będą mogły być wykorzystane na potrzeby ponownej analizy stanowiska polskiego w kwestii ewentualnego związania się postanowieniami protokołu fakultatywnego – zapewniła minister Maląg.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.