Powierzenie realizacji określonego zakresu działań podmiotowi zewnętrznemu stanowi już właściwie powszechną praktykę wśród przedsiębiorców. Obsługa przedsiębiorstwa przez podmioty zewnętrzne dotyczy głównie usług wewnętrznych, czyli nie stanowiących głównego przedmiotu działalności przedsiębiorcy, ale niezbędnych do jego prawidłowego i sprawnego funkcjonowania. Do obszaru zadań najczęściej powierzanych podmiotom zewnętrznym zaliczyć można: usługi księgowe, prawne, HR czy IT.
Coraz częściej jednak przedsiębiorcy zauważają potencjalne korzyści mogące płynąć z posługiwania się podmiotami zewnętrznymi w zakresie realizacji zadań stanowiących ich przeważający przedmiot działalności. Podstawowym zagadnieniem staje się w tej sytuacji przeprowadzenie procesu wyłączenia określonego działu ze struktury przedsiębiorstwa i powierzenie wykonywania odpowiednich zadań podmiotowi zewnętrznemu w sposób zgodny z prawem, bezpieczny dla pracodawcy i pracowników, a także nie budzący wątpliwości organów państwa.
Czytaj również: Outsourcing pracowniczy - nowe wyzwania w czasie pandemii>>
Pojęcie umowy outsourcingu
Umowa outsourcingu należy do tzw. kategorii umów nienazwanych, tj. umów, które nie zostały zdefiniowane i szczegółowo uregulowane w przepisach. Polega ona na powierzeniu wyodrębnionych organizacyjnie funkcji i zadań wyspecjalizowanemu podmiotowi. Szczegółowe relacje między stronami umowy outsourcingu pozostają w sferze swobody zawierania umów, a jej charakter najczęściej zbliżony jest do umowy o świadczenie usług, uregulowanej w art. 750 kodeksu cywilnego, czasem z elementami umowy zlecenia lub umowy o dzieło.
W orzecznictwie przyjęto, że istotą outsourcingu jest jego zewnętrzność i równorzędny charakter stosunków pomiędzy przedsiębiorcą zlecającym a przedsiębiorcą przyjmującym zlecenie. Wyróżniono również outsourcing w znaczeniu węższym, dotyczącym wewnętrznej obsługi przedsiębiorcy (np. konkretne usługi księgowe) oraz w znaczeniu szerszym, dotyczącym właściwej działalności przedsiębiorcy zlecającego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 października 2009 r., sygn. akt V ACa 418/09). Koncepcja outsourcingu zewnętrznego polega więc na tym, że przedsiębiorca zawiera umowę z podmiotem zewnętrznym a nie z pracownikami, i zleca mu kompleksowe wykonywanie ściśle określonego rodzaju prac.
Cena promocyjna: 269.09 zł
|Cena regularna: 299 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 224.25 zł
Cele i korzyści z zawarcia umowy outsourcingu
Reorganizacja struktury przedsiębiorstwa i zawieranie umów outsourcingu zewnętrznego ma na celu zmniejszenie kosztów bieżącego funkcjonowania i skupienie się na podstawowej działalności przedsiębiorcy.
Za główne korzyści wynikające z zawarcia umowy outsourcingu uważa się:
- korzyści finansowe – zmniejszenie kosztów związanych z zatrudnianiem własnych pracowników, brak konieczności ponoszenia kosztów związanych z wyposażeniem pracowników w odpowiedni sprzęt, zmniejszenie kosztów związanych z utrzymaniem zaplecza technicznego;
- możliwość korzystania z wykwalifikowanej kadry podmiotu zewnętrznego;
- korzyści związane z dostępem do zasobów, którymi nie dysponuje przedsiębiorca zlecający;
- rozłożenie ryzyka za dany obszar działalności na podmiot zlecający i przyjmujący zlecenie.
Czytaj również: Wiluś-Antoniuk: Przełomowy wyrok Sądu Najwyższego dotyczący outsourcingu>>
Przeprowadzenie procesu reorganizacji przedsiębiorstwa
W przypadku przedsiębiorcy, który prowadząc już działalność, decyduje się na reorganizację przedsiębiorstwa, kluczowy będzie sposób przeprowadzenia transferu pracowników.
Transfer pracowników może nastąpić poprzez rozwiązanie umów o pracę z dotychczasowymi pracownikami i nawiązanie nowych stosunków pracy z podmiotem zewnętrznym lub też przez przejście części zakładu pracy na innego pracodawcę w trybie art. 231 kodeksu pracy.
W przypadku rozwiązania umów z dotychczasowymi pracownikami, każdorazowo należy ocenić sposób rozwiązania umowy i ryzyko z tym związane, np. możliwość wniesienia odwołania przez pracowników do sądu pracy lub konieczność zapłaty odpraw.
W sytuacji przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę w trybie art. 231 kodeksu pracy, na mocy jednej czynności prawnej następuje przejście pracowników do nowego pracodawcy, bez konieczności zawierania odrębnej umowy o pracę z każdym pracownikiem. W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że wskazany powyżej przepis odnosi się do zakładu pracy, przez który należy rozumieć wyodrębnioną jednostkę organizacyjną tworzącą pewną zorganizowaną całość i zatrudniającą pracowników. Zastosowanie opisywanej formy transferu pracowników może znaleźć zastosowanie jedynie wówczas, gdy wraz ze strukturą osobową dojdzie do przejścia składników materialnych niezbędnych do wykonywania przez tych pracowników pracy.
Przeprowadzenie procesu przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę w sposób niekompletny, może skutkować uznaniem przejścia zakładu pracy i umowy outsourcingu pracowniczego za czynności pozorne, co może wiązać się z dotkliwymi skutkami dla obu podmiotów.
Uznanie umowy outsourcingu pracowniczego i przejścia zakładu pracy za czynności pozorne
W judykaturze ugruntowany jest pogląd, że przejęcie samych pracowników, bez przejęcia zadań i substancji majątkowej (pomieszczeń, maszyn, urządzeń, technologii) musi być oceniane jako „pozorny outsourcing pracowniczy” (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 8 listopada 2019 r., sygn. akt III AUa 509/19).
Konsekwencje zakwestionowania przejścia zakładu pracy i zawarcia umowy outsourcingu pracowniczego mogą być dotkliwe dla obu podmiotów. Przykładowo wskazać można na:
- możliwość ustalenia przez ZUS płatnika składek i powstanie zaległości z tytułu ubezpieczeń społecznych po stronie przedsiębiorcy zlecającego;
- możliwość ustalenia przez urząd skarbowy który z podmiotów należy uznać za płatnika zaliczek na podatek dochodowy od wynagrodzeń pracowników;
- ryzyko uznania działalności przedsiębiorcy przyjmującego zlecenie za działalność agencji pracy tymczasowej i nałożenia grzywny gdy podmiot nie posiada odpowiedniego zezwolenia;
- możliwość zakwestionowania przez urząd skarbowy faktur wystawionych z tytułu realizacji umowy outsourcingu pracowniczego uznanej za pozorną.
Sprawdź również książkę: System prawa pracy. Tom III. Indywidualne prawo pracy. Część szczegółowa >>
Jak poprawnie zreorganizować strukturę przedsiębiorstwa i zawrzeć umowę outsourcingu?
Wskazane powyżej ryzyka nie oznaczają jednak, że procesu transferu pracowników nie można zorganizować prawidłowo, w sposób minimalizujący ryzyko zakwestionowania dokonanych czynności.
Przede wszystkim pamiętać należy, że przejście zakładu pracy w trybie art. 231 kodeksu pracy musi obejmować wszystkie składniki majątkowe niezbędne do funkcjonowania wyodrębnianego zakładu. Proces ten powinien zostać przeprowadzony rzetelnie z uwzględnieniem specyfiki danego przedsiębiorcy i wykorzystywanego do działalności majątku.
Zawarcie umowy outsourcingu pracowniczego porównać można do świadczenia usług. Wyklucza to element bezpośredniego i stałego podporządkowania (zarówno prawnego, jak i faktycznego) pracowników realizujących usługi w ramach umowy outsourcingu w stosunku do podmiotu, u którego takie usługi są wykonywane.
Postanowienia umowy outsourcingu powinny zostać sformułowane na tyle precyzyjnie, aby uniknąć wątpliwości co do hierarchii pracowników, zakresu i sposobu świadczonych usług, czy też odpowiedzialności obu podmiotów.
Proces reorganizacji struktury przedsiębiorstwa jest złożony i warto podzielić go na etapy. Wyodrębnienie wyłącznie pracowników, którzy zostaną przeniesieni do podmiotu zewnętrznego z całą pewnością będzie niewystarczające.
Olga Łata jest radcą prawnym w kancelarii KBZ Żuradzka i Wspólnicy.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
