Kryterium klasyfikacji środowiska termicznego jest wartość wskaźnika PMV (przewidywana ocena średnia). Kryterium to zostało wprowadzone rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 16 czerwca 2009 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 105, poz. 873). Na tej podstawie określamy zarówno gorący, jak i zimny mikroklimat:
wartość wskaźnika PMV w zakresie powyżej 2,0 charakteryzuje mikroklimat gorący,
wartość wskaźnika PMV w zakresie poniżej -2,0 charakteryzuje mikroklimat zimny.
Obciążenie termiczne w mikroklimacie gorącym określa się za pomocą wskaźnika WBGT wyrażonego w stopniach Celsjusza (°C).
Obciążenie termiczne w mikroklimacie zimnym określa się pośrednio za pomocą wymaganej izolacji termicznej IREQ. W przypadku pracy na zewnątrz budynków ocenę zagrożenia odmrożeniami przeprowadza się za pomocą oceny siły chłodzącej powietrza charakteryzowanej przez wskaźnik WCI wyrażony w kilokaloriach na metr kwadratowy i godzinę (kcal*m^(-2)*h^(-1)).
Definicje pojęć i metody pomiaru określają Polskie Normy.
Warunki cieplne na stanowisku pracy mają istotne znaczenie m.in. dla samopoczucia, zdrowia czy też wydajności pracownika. Zgodnie z art. 94 pkt 2a ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) pracodawca jest obowiązany organizować pracę w sposób zapewniający zmniejszenie jej uciążliwości. Zapewnienie właściwych warunków pracy powinno być realizowane m.in. przez przeprowadzanie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowiskach pracy. Kwestię tą regulują przepisy rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 33, poz. 166) - dalej r.b.p.c. Przepisy r.b.p.c. nie określają wartości najwyższych dopuszczalnych natężeń (NDN), a jedynie tryb, metody, rodzaj i częstotliwość wykonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia. Wartości NDN zostały określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 217, poz. 1833 z późn. zm.) - dalej r.n.d.n.
Dla mikroklimatu zimnego oraz gorącego wartości najwyższych dopuszczalnych natężeń określone są w załączniku 2, lit. C do r.n.d.n. Aby określić wartości NDN, konieczne jest wyznaczenie wskaźnika PMV. Jest on wykorzystywany w ocenie, czy mamy do czynienia z mikroklimatem gorącym lub zimnym. Wskaźnik PMV można ustalić, gdy zostanie oceniona aktywność fizyczna człowieka, oporność cieplna odzieży i gdy zostaną zmierzone następujące parametry środowiska: temperatura powietrza, średnia temperatura promieniowania, prędkość ruchu powietrza i jego wilgotność. Elementy te określają odpowiednie Polskie Normy. W sytuacji, gdy:
-
wartość wskaźnika PMV jest w zakresie powyżej 2,0, mówimy o mikroklimacie gorącym,
-
wartość wskaźnika PMV jest w zakresie poniżej -2,0, mówimy o mikroklimacie zimnym.
Dla mikroklimatu gorącego ustalono dopuszczalną wartość wskaźnika obciążenia termicznego WBGT (wet bulb globe temperature). Wskaźnik WBGT obliczany jest na podstawie trzech podstawowych wielkości tj.: temperatury powietrza, średniej temperatury promieniowania, wilgotności bezwzględnej. Jest on podawany w stopniach Celsjusza dla pięciu różnych poziomów tempa metabolizmu organizmu (związanego z wielkością wysiłku fizycznego pracownika): spoczynek, praca lekka, umiarkowana, ciężka, bardzo ciężka.
W przypadku mikroklimatu zimnego, ustalono dwa wskaźniki (z uwagi na fakt, że oddziaływanie środowiska zimnego może prowadzić zarówno do miejscowego wychłodzenia, jak i oziębienia całego ciała):
-
wskaźnik WCI (wind chill index), służący do oceny miejscowego oddziaływania zimna na organizm człowieka;
-
wskaźnik IREQ (required clothing insulation), pozwalający na ocenę ogólnego oddziaływania środowiska zimnego na organizm człowieka przez określanie wartości izolacyjności termicznej odzieży zalecanej do pracy w danym środowisku.
Metody pomiaru powyższych wskaźników określają Polskie Normy.
Łukasz Wawszczak