Jak określić liczbę pracujących przy obliczaniu wskaźnika częstotliwości wypadków przy pracy?

Pytanie pochodzi z publikacji Serwisu BHPPrzy obliczaniu wskaźnika częstotliwości wypadków trzeba podać liczbę pracujących, przez którą rozumie się średnią arytmetyczną z dwóch kolejnych stanów na dzień 31 grudnia. Co oznaczają dwa kolejne stany? Czy chodzi o 31 grudnia np. 2015 i 2016 r.?

Odpowiedź

W zakładach pracy, w których odnotowuje się większą liczbę wypadków przy pracy zasadne jest ustalanie wskaźników częstotliwości (częstości) oraz ciężkości wypadków. Zgodnie z powszechnie stosowanym wzorem, wyliczając częstotliwość wypadków, należy odwołać się do liczby pracujących rozumianych jako średnią arytmetyczną z dwóch kolejnych stanów na dzień 31 grudnia. W braku szczegółowych odmiennych wskazań, jak również stosownych regulacji, wydaje się, że można przyjąć, iż uwzględnia się liczbę pracujących w dniu 31 grudnia w dwóch kolejnych latach, która następnie jest dzielona przez dwa. Z części opracowań poświęconych wskaźnikom wypadków przy pracy nie wynika bezpośrednio obowiązek wyliczania średniej arytmetycznej liczby pracujących – wskazują one na ogólną „liczbę pracujących”. Posłużenie się średnią arytmetyczną uwzględniającą skrajne okresy będące podstawą do jej wyliczenia pozwala na precyzyjniejsze wyliczenie wskaźnika częstotliwości wypadków za dany rok – niż wykorzystanie wyłącznie informacji o liczbie pracujących według stanu na koniec roku.

Uzasadnienie

Obowiązki w zakresie oceny stanu technicznego bezpieczeństwa pracy wynikają z ogólnej normy zawartej w art. 207 ustawy z 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.), zgodnie z którą obowiązkiem pracodawcy jest ochrona zdrowia i życia pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Bardziej szczegółowo do problematyki oceny stanu bhp odwołuje się § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 2.09.1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 ze zm.). Zgodnie z jego brzmieniem, do zakresu działania służby bhp należy sporządzanie i przedstawianie pracodawcy, co najmniej raz w roku, okresowych analiz stanu bhp zawierających propozycje przedsięwzięć technicznych i organizacyjnych mających na celu zapobieganie zagrożeniom życia i zdrowia pracowników oraz poprawę warunków pracy. Problem w tym, że brak jest precyzyjnych wytycznych, co analiza stanu bhp powinna zawierać. Przyjmuje się, że tam, gdzie występują wypadki przy pracy – zwłaszcza ze szczególnym nasileniem, analiza powinna zawierać tzw. analizę wypadkową (wypadkowości).
Zależnie od analizowanych kwestii, w zakresie wypadkowości wykorzystuje się dwa podstawowe wskaźniki wypadków:
•wskaźnik częstości (zwany również wskaźnikiem częstotliwości),
•wskaźnik ciężkości.
Wskaźnik częstotliwości wypadków odnosi się do podstawowego parametru, jakim jest liczba wypadków. Wykorzystywany powszechnie wzór służący do ustalania częstotliwości wypadków nakazuje odwołać się do liczby pracujących - rozumianych jako średnią arytmetyczną z dwóch kolejnych stanów na dzień 31 grudnia. W braku szczegółowych regulacji omawianej kwestii, chcąc ustalić wskaźnik częstotliwości wypadków można mieć wątpliwości w zakresie „dwóch kolejnych stanów na dzień 31 grudnia”, które należy uwzględnić w obliczeniach. Wydaje się, że ustalając liczbę pracowników, trzeba uwzględnić stan zatrudnienia na dzień 31 grudnia z dwóch lat – roku, za który oblicza się wskaźnik oraz roku poprzedniego. Pozwala to na uwzględnienie stanu zatrudnienia z początku okresu, za który obliczany jest wskaźnik częstotliwości wypadków oraz z końca roku, który może się istotnie różnić.
Warto zwrócić uwagę, że część opracowań poświęconych analizie stanu bezpieczeństwa – w tym w zakresie wypadkowości, odwołuje się do wzoru obliczania wskaźnika częstotliwości wypadków, z którego wynika, iż uwzględnia się „ogólną liczbę pracujących” – bez wskazania, że chodzi o średnią arytmetyczną z dwóch kolejnych stanów (zatrudnienia) na dzień 31 grudnia. Jednak w takim przypadku posłużenie się jedną wartością – uwzględniając np. stan zatrudnienia tylko z początku lub końca okresu, za który ustala się wskaźnik częstości wypadków byłoby obarczone większym ryzykiem błędu – uwzględniając możliwe ruchy personalne skutkujące zmianą liczby pracujących na przestrzeni roku.
Zgodnie uwagami metodycznymi GUS w zakresie monitoringu rynku pracy, w obszarze wypadków przy pracy, wskaźnikiem wypadkowości jest liczba osób poszkodowanych przypadających na 1000 pracujących. Do obliczania wskaźnika przyjmuje się w takim przypadku przeciętną liczbę pracujących obliczaną przy zastosowaniu metody średniej arytmetycznej z „dwóch analogicznych stanów”.

Sebastian Kryczka, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono: 19 lutego 2017 r.

Więcej informacji i narzędzi znajdziesz w programie Serwis BHP Bądź na bieżąco ze zmianami prawnymi i korzystaj z aktualnych materiałów