Odpowiedź:
W obecnym stanie prawnym, jeżeli przedsiębiorca jest objęty dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym krócej niż 12 miesięcy kalendarzowych, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego (zasiłku macierzyńskiego) stanowi przeciętny miesięczny przychód za pełne miesiące kalendarzowe tego ubezpieczenia. Procedowany w Sejmie projekt ustawy zakłada jednak, że w 2015 r. wejdzie w życie przepis, na mocy którego w takim przypadku podstawę wymiaru zasiłku chorobowego (zasiłku macierzyńskiego) będzie stanowiła suma:
a) przeciętnej miesięcznej najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, oraz
b) kwoty stanowiącej iloczyn 1/12 przeciętnej kwoty zadeklarowanej jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, w części przewyższającej najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po doliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, oraz liczby tych miesięcy.
Uzasadnienie:
Zgodnie z art. 48 w zw. z art. 38 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 159) – dalej u.ś.p., podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego przedsiębiorcy zasadniczo stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jeżeli zaś przedsiębiorca podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, krócej niż 12 miesięcy kalendarzowych, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętny miesięczny przychód za pełne miesiące kalendarzowe poprzedzające miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. W przypadku przedsiębiorcy za przychód – co wynika z art. 3 pkt 4 u.ś.p. – uważa się kwotę stanowiącą podstawę wymiaru składek na jego ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe. Podkreślenia również wymaga, że z uwagi na brzmienie art. 52 u.ś.p. w wyżej przedstawiony sposób ustala się również podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego przysługującego przedsiębiorcy. Jak wynika zatem w powyższego, w obecnym stanie prawnym, jeżeli przedsiębiorca jest objęty dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym krócej niż 12 miesięcy kalendarzowych, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego (zasiłku macierzyńskiego) stanowi przeciętny miesięczny przychód za pełne miesiące kalendarzowe tego ubezpieczenia.
W Sejmie toczą się jednak prace legislacyjne nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 2832), zwany dalej „projektem ustawy”. Projekt ustawy przewiduje wprowadzenie m.in. istotnych zmian w zakresie sposobu ustalania podstawy wymiaru zasiłków z ubezpieczenia chorobowego, które przysługują ubezpieczonym niebędącym pracownikami, w tym przedsiębiorcom. Jedna z tych zmian dotyczy sposobu ustalania podstawy wymiaru zasiłków w sytuacji, gdy ubezpieczony niebędący pracownikiem zanim wystąpiło zdarzenie ubezpieczeniowe (np. niezdolność do pracy, poród) był objęty ubezpieczeniem chorobowym krócej niż 12 miesięcy kalendarzowych. Mianowicie zgodnie z art. 1 pkt 9 projektu ustawy u.ś.p. ma zostać dodany art. 48a ust. 1. Zgodnie z tym przepisem w przypadku ubezpieczonego, dla którego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe stanowi kwota zadeklarowana, podlegającego ubezpieczeniu chorobowemu krócej niż 12 miesięcy kalendarzowych, podstawę wymiaru zasiłku (np. zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego) będzie stanowiła suma:
a) przeciętnej miesięcznej najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, oraz
b) kwoty stanowiącej iloczyn 1/12 przeciętnej kwoty zadeklarowanej jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, w części przewyższającej najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po doliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, oraz liczby tych miesięcy. Projekt ustawy zakłada, że przepis art. 48a wejdzie w życie pierwszego dnia czwartego miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia tej ustawy i ma zasadniczo dotyczyć ustalania podstawy wymiaru zasiłków, do których prawo powstanie już po jego wejściu w życie. Ponieważ obecnie nie jest znana data publikacji wyżej przywoływanej ustawy i nie można również powiedzieć w jakiej dacie zacznie obowiązywać art. 48a. Można jedynie wspomnieć, że autorzy projektu ustawy zakładali, że wejdzie ona w życie 1 stycznia 2013 r., co oznaczałoby, że jej publikacja powinna nastąpić w grudniu 2014 r., a przepis art. 48a powinien zacząć obowiązywać w dniu 1 kwietnia 2015 r. Z informacji dostępnych na stronie internetowej Sejmu wynika, że projekt ustawy po pierwszym czytaniu został skierowany do pracy w odpowiedniej komisji sejmowej.
Piotr Kostrzewa, autor współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
Odpowiedzi udzielono 2 stycznia 2015 r.