Niedziele i święta są co do zasady dnami wolnymi od pracy (art. 151(9) par. 1 Kodeksu pracy, dalej: k.p.), ale w oczywisty sposób ustawodawca tworząc taką zasadę musiał jednocześnie stworzyć od niej wyjątki. Wyjątki te wymienione są w katalogu zawartym w art. 151(10) k.p.
Czytaj też: Praca w niedziele i święta - usługi świadczone drogą elektroniczną >>>
Czytaj również: Są godziny graniczne pracy w niedziele i święta>>
Prace dopuszczalne w niedziele i święta
Nie przytaczając całego katalogu wskazanego w art. 151(10) k.p. podajmy przykładowo, że praca w niedziele i święta jest dozwolona m.in. :
- przy pracy zmianowej,
- przy niezbędnych remontach;
- w transporcie i w komunikacji;
- przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności
Skoro katalog zawiera wyjątki od reguły niedzieli i święta jako dni wolnych to należy je interpretować maksymalnie ściśle.
W katalogu przy znacznej części prac nie zawarto dodatkowych warunków poza wskazaniem samej rodzajowo pracy (np. prace przy ochronie osób i mienia). Pojawia się także jednak warunek niezbędności („przy niezbędnych remontach”). Czy zatem można stawiać pracodawcy realne zarzuty, że nie dokonał oceny „niezbędności” wykonywania remontu akurat w niedziele lub święto? Teoretycznie tak, w praktyce jednak kompletnie nierealne byłoby dokonywanie przez organ kontrolny zobiektywizowanych ocen w tym zakresie. Ponadto, w ocenie autora o niezbędności subiektywnie decyduje pracodawca biorąc pod uwagę przyjmowane przez siebie ryzyka związane z wpływem remontu na funkcjonowanie firmy czy na możliwość realizacji zlecenia, organizację pracy itp.
Czytaj też: Pojęcie doby pracowniczej przy rozliczaniu czasu pracy >>>
Katalog zawarty w art. 15110 k.p. odnosi się do konkretnych prac, a nie do działalności zakładów pracy Przeważająca działalność np. transportowa w żadnym razie nie pozwala na zatrudnianie w niedziele i święta każdego pracownika firmy. Możliwość pracy w niedziele i święta obejmuje nie wszystkich pracowników ale tylko tych, którzy faktycznie wykonują np. prace transportowe (kierowcy) oraz tych prac, bez których te pierwsze nie mogą być wykonywane (np. osoby na bieżąco koordynujące pracę kierowców).
Przykład: W firmie zajmującej się działalnością związaną z codzienną obsługą ludności nie jest możliwe zatrudnianie w niedziele i święta osób zajmujących się naliczaniem wynagrodzeń pracowników. Są to prace związane jedynie z samym zatrudnianiem pracowników danego podmiotu, ich wykonywanie nie jest bezpośrednio konieczne w związku z pracą w niedziele czy święto części osób zatrudnionych. Prace te nie mają nic wspólnego z codzienną, niezbędną obsługa ludności.
Cena promocyjna: 99 zł
|Cena regularna: 99 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 0 zł
Praca zmianowa
Dosyć istotny wyjątek od zakazu pracy w niedziele obejmuje prace zmianowe. Zatrudnienie w te dni możliwe jest przy pracy zmianowej bez żadnych dalszych zastrzeżeń. Wystarczające jest zatem samo stosowanie pracy zmianowej – bez względu na rodzaj wykonywanych prac – by możliwe było zlecanie pracownikom pracy w przedziale czasowym uznawanym za pracę w niedzielę i święta.
Według definicji zawartej w art. 128 par. 2 pkt 1 k.p., przez pracę zmianową należy rozumieć wykonywanie pracy według ustalonego rozkładu czasu pracy przewidującego zmianę pory wykonywania pracy przez poszczególnych pracowników po upływie określonej liczby godzin, dni lub tygodni. Nie omawiając w tym miejscu istoty pracy zmianowej należy wskazać, że definicja ta jest w dalece idącym zakresie nieprecyzyjna. Wprost stosowana pozwala na przyjęcie jako pracy zmianowej tych prac, w których pracodawca stosuje w grafikach różne godziny pracy. Tutaj należy jednak zwrócić uwagę na art. 2 pkt 5 dyrektywy 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 4 listopada 2003 r. dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy. Zgodnie z tym przepisem, "praca w systemie zmianowym" oznacza każdą formę organizacji pracy w systemie zmianowym, zgodnie z którą pracownicy zmieniają się na tych samych stanowiskach pracy według określonego harmonogramu, łącznie z systemem następowania po sobie, który może mieć charakter nieprzerwany lub przerywany oraz pociąga za sobą konieczność wykonywania pracy przez pracownika o różnych porach w ciągu określonych dni lub tygodni.
Czytaj też: Ergonomiczne planowanie pracy zmianowej >>>
Czytaj więcej: Praca w niedzielę, święto oraz dni wolne od pracy - komentarz praktyczny >>>
Sprawdź również książkę: Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - Nr 9/2023 >>
Szczególne potrzeby pracodawcy
W katalogu z art. 151(10) k.p. nie wymienia się prac wykonywanych w oparciu o szczególne potrzeby pracodawcy. Aby mieć możliwość zlecenia pracy w związku z ich zaistnieniem w niedziele lub święto prace wykonywane przez pracownika musiałyby mieścić się w tym katalogu. Sama szczególna potrzeba w oderwaniu od wyjątków pozwalających na pracę w niedziele lub święta nie jest wystarczająca.
Czytaj też: Godziny nadliczbowe - przekroczenie dobowej i przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy >>>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
