Odpowiedź
Przepisy dotyczące przeprowadzania szkoleń wstępnych oraz składu zespołu powypadkowego posługują się pojęciem pracownika. Oznacza to, iż zadania w nich określone pracodawca może powierzyć osobie zatrudnionej na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Osoba odbywająca staż podpisuje umowę o staż z urzędem pracy i pracę wykonuje bez nawiązywania stosunku pracy z pracodawcą, u którego ten staż ma miejsce. Zatem stażysta, nie posiadając statusu pracownika nie może, mimo posiadania stosownych kwalifikacji, przeprowadzać instruktażu ogólnego ani być członkiem zespołu powypadkowego.
Uzasadnienie
Zgodnie z § 10 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860 z późn. zm.) instruktaż ogólny prowadzi:
- pracownik służby bhp,
- osoba wykonująca u pracodawcy zadania tej służby
- pracodawca, który sam wykonuje takie zadania, lub
- pracownik wyznaczony przez pracodawcę posiadający zasób wiedzy i umiejętności zapewniający właściwą realizację programu instruktażu, mający aktualne zaświadczenie o ukończeniu wymaganego szkolenia w dziedzinie bhp.
Natomiast stosownie do § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 105, poz. 870), w skład zespołu powypadkowego wchodzi pracownik służby bhp oraz społeczny inspektor pracy, przy czym przepisy przewidują w tym zakresie liczne wyjątki – w zależności od stanu zatrudnienia w zakładzie oraz przyjętego przez pracodawcę systemu realizacji zadań w dziedzinie bhp, i tak:
a) u pracodawcy, który zgodnie z art. 237[11] § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.) nie ma obowiązku tworzenia służby bhp, zamiast pracownika tej służby, w skład zespołu powypadkowego wchodzi pracodawca lub pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu pracodawca powierzył wykonywanie zadań służby bhp albo specjalista spoza zakładu pracy;
b) u pracodawcy, u którego nie działa społeczna inspekcja pracy, zamiast społecznego inspektora pracy, w skład zespołu powypadkowego wchodzi przedstawiciel pracowników posiadający aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w zakresie bhp;
c) jeżeli pracodawca nie może dopełnić obowiązku utworzenia zespołu powypadkowego w składzie dwuosobowym, określonym w pkt a i b, ze względu na małą liczbę zatrudnionych pracowników, okoliczności i przyczyny wypadku ustala zespół powypadkowy, w którego skład wchodzi pracodawca oraz specjalista spoza zakładu pracy.
Obydwa cytowane przepisy posługują się pojęciem pracownika. Oznacza to, iż zarówno w przypadku szkoleń wstępnych, jak i uczestnictwa w pracach zespołu powypadkowego, musi to być osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.
Osoba odbywająca staż na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 645 z późn. zm.), podpisuje umowę o staż z urzędem pracy. Pracę wykonuje u pracodawcy, do którego jest kierowana przez urząd pracy, ale bez nawiązywania stosunku pracy z pracodawcą. Fakt, że do zawarcia stosunku pracy nie dochodzi powoduje, że stażysta w dalszym ciągu pozostaje osobą bezrobotną i tym samym nie posiada statusu pracownika. Nie może zatem, mimo stosownych kwalifikacji, przeprowadzać instruktażu ogólnego ani być członkiem zespołu powypadkowego.
Grzegorz Łyjak, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.
Odpowiedzi udzielono: 16 czerwca 2016 r.
Czy stażysta może wchodzić w skład zespołu powypadkowego?
Ekspert Serwisu BHP odpowiada na pytanie Użytkownika programu:W dziale bhp roczny staż odbywa absolwent studiów magisterskich na Politechnice Śląskiej (Wydział Górnictwa i Geologii, specjalizacja technika organizacji bezpieczeństwa i higieny pracy). Czy w ramach stażu (prowadzonego przez PUP) w komórce bhp, na podstawie programu stażu, w którym ujęto np. zagadnienia szkoleń wstępnych bhp, uczestnictwa w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy itd., stażysta może prowadzić np. szkolenie wstępne bhp (na podstawie zatwierdzonego programu szkolenia) i podpisywać dokumenty związane ze szkoleniem, tj.: kartę szkolenia wstępnego w zakresie bhp? Podobnie rzecz ma się z uczestnictwem w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, jako członek zespołu wypadkowego, czy stażysta ma uprawnienie do podpisania się w protokołach powypadkowych jako członek zespołu?
