Bezpieczeństwo i higiena pracy na stanowiskach pracy, na których użytkowane są źródła promieniowania jonizującego

Komentarz zawiera wymagania techniczne i wymagania ochrony radiologicznej dotyczące pracowni stosujących źródła promieniotwórcze lub urządzenia zawierające takie źródła, wzory tablic informacyjnych do oznakowania wejść do pracowni, wzór tablicy informacyjnej do oznakowania miejsca przechowywania źródeł promieniotwórczych oraz podział pracowni izotopowych z otwartymi źródłami promieniotwórczymi na klasy i kryteria tego podziału.

1. Rodzaje i źródła promieniowania
Promieniowaniem możemy określić proces, w którym następuje wysyłanie i przenoszenie energii na odległość. Energia ta, może być wysyłana w różnych postaciach m.in. w postaci ciepła, światła, fal elektromagnetycznych albo w postaci cząstek.
Do źródeł promieniowania możemy zaliczyć naturalne i sztuczne źródła promieniowania. Źródłem naturalnym jest Słońce, natomiast sztuczne źródła promieniowania to lampa, grzejnik, nadajnik telewizyjny czy radiowy. Słońce jest źródłem promieniowania ultrafioletowego, grzejniki emitują promieniowanie cieplne (podczerwone), natomiast nadajniki radiowe i telewizyjne wysyłają fale radiowe i promieniowanie elektromagnetyczne.
W zależności od długości fali wyróżniamy różne rodzaje promieniowania. I tak począwszy od najkrótszych długości fali, kończąc na najdłuższych długościach, mamy promieniowanie:
1) ultrafioletowe – promieniowanie elektromagnetyczne o długości fali krótszej niż światło widzialne i dłuższej niż promieniowanie X. Oznacza to zakres długości od 10 nm do 380 nm. Wyróżnia się dwa schematy podziału promieniowania ultrafioletowego na zakresy:
• techniczny
• daleki ultrafiolet – długość 10-200 nm
• bliski ultrafiolet – długość 200-380 nm
• ze względu na działanie na człowieka
• UV-C – długość 10-280 nm
• UV-B – długość 280-315 nm
• UV-A – długość 315-380 nm
2) widzialne – światłem widzialnym nazywamy tę część promieniowania elektromagnetycznego, która jest odbierana przez siatkówkę oka ludzkiego. Zawiera się ona w przybliżeniu w zakresie długości fal 380-780 nm.
3) podczerwone – podczerwień (IR) to promieniowanie elektromagnetyczne mieszczące się w zakresie długości fal pomiędzy światłem widzialnym i mikrofalami. Oznacza to zakres od 700 nm do 1 mm. Podczerwień często dzieli się na bliską (NIR, 0,7-5 µm), średnią (MIR 5-30 µm) oraz daleką (FIR 30-1000 µm), ale są to tylko umowne granice. Podczerwień często wiąże się z ciepłem, co wynika z faktu, że obiekty w temperaturze pokojowej samoistnie emitują promieniowanie o takiej długości.
4) mikrofale – promieniowanie elektromagnetyczne o długości fali pomiędzy podczerwienią i falami radiowymi, co oznacza zakres 1 mm-30 cm (częstotliwość 1-300 GHz).
5) radiowe – promieniowanie elektromagnetyczne o częstotliwości 3 kHz-3 THz (3*103 - 3*1012 Hz).
Promieniowanie możemy podzielić na promieniowanie niejonizujące i jonizujące.
Promieniowanie niejonizujące to rodzaj promieniowania elektromagnetycznego (fali elektromagnetycznej), które nie wywołuje jonizacji ośrodka, przez który przechodzi. Podział ten związany jest także z rodzajami oddziaływań na zdrowie ludzi i zwierząt w obszarze występowania tego rodzaju promieniowania.
Promieniowanie jonizujące jest rodzajem promieniowania, wywołującym w obojętnych atomach i cząsteczkach materii zmiany w ładunkach elektrycznych, czyli jonizację. Głównym skutkiem promieniowania jonizującego, wywoływanym przy przejściu promieniowania przez materię jest właśnie jonizacja atomów środowiska absorbującego i może ona prowadzić do rozrywania wiązań chemicznych.
Granica pomiędzy promieniowaniem jonizującym a niejonizującym przyjęta została na granicy widma światła widzialnego i ultrafioletu (zakres UV-A, długość fali 320-380 nm). Czyli fala elektromagnetyczna o częstotliwości mniejszej od 8 x 1014 Hz, to promieniowanie niejonizujące, a o częstotliwości większej, to promieniowanie jonizujące.

Więcej na ten temat w Serwisie BHP.