Artykuł powstał na podstawie wystąpienia Agnieszki Żmuda-Kleśta – Compensation & Benefits Manager’a w Kompanii Piwowarskiej S.A. nt. „Benefity pozapłacowe” podczas Sympozjum Wynagrodzenia i benefity, które odbyło się w dniach 13-14 października 2009 r. w Warszawie oraz na podstawie materiałów firmy. Temat był również pogłębiony podczas rozmowy z Agnieszką Żmuda-Kleśta.
1. Wprowadzenie
Kompania Piwowarska S.A. jest największym przedsiębiorstwem piwowarskim w Polsce. Powstała w 1999 r. i obecnie posiada browary w Białymstoku, Poznaniu oraz Tychach. Od 2009 r. jedynym właścicielem spółki jest SABMiller (dawniej South African Breweries International), który w 1995 r. zakupił pakiety większościowe w Lech Browary Wielkopolski S.A., a rok później - w Browarach Tyskich Górny Śląsk S.A. Do portfela marek należy TYSKIE, ŻUBR, LECH, Dębowe Mocne, Pilsner Urquell, Redds, Grolsch, Miller Genuine Draft oraz Peroni Nastro Azzurro. W 2010 r. spółka w Polsce zatrudniała 3200 osób.
Misją Kompanii Piwowarskiej jest być najbardziej podziwianą firmą branży piwowarskiej w Polsce i tym samym wzmacniać reputację SABMiller na świecie. Spółka chce być preferowanym pracodawcą, partnerem biznesowym oraz posiadać w swoim portfelu preferowane marki. Firma wierzy, że to jakie ma wyniki zawdzięcza pracującym w niej ludziom. Dlatego m.in. w polityce wynagrodzeń stara się, aby wynagrodzenia w Kompanii Piwowarskiej były konkurencyjne z punktu widzenia rynku, sprawiedliwe wewnętrznie (spółka dba by pracownicy byli wynagradzani tak samo za tą samą pracę), nastawione na wynagradzanie specjalistycznej wiedzy i opierające się na wynikach pracownika, zespołu jak i całej firmy. Punktem odniesienia dla poziomu płac na danych stanowiskach jest rynek, na którym Kompania Piwowarska konkuruje o pracowników na danym poziomie czyli takim jak w ponad 30 czołowych polskich firm FMCG (rynek dóbr szybkozbywalnych). Poniżej przedstawione zostanie w jaki sposób spółka kształtuje system benefitów pozapłacowych, będący jednym z elementów polityki wynagrodzeń.
2. Benefity pozapłacowe a inne elementy systemu wynagrodzeń
W Kompanii Piwowarskiej system świadczeń dodatkowych do pakietu wynagrodzeń jest bardzo bogaty. Kształtowany jest on od wielu lat. Natomiast największa zmiana w systemie nastąpiła w 2008 r., kiedy częścią ze świadczeń dostępnych wcześniej tylko dla kadry menedżerskiej (opieka medyczna), zostali objęci wszyscy pracownicy spółki.
Tabela 1. Rola wynagrodzeń i ich wpływ
|
składniki pakietu
|
wpływ na: |
||
|
przyciąganie
|
motywowanie |
utrzymanie |
|
|
płacastała |
duży |
umiarkowany |
duży |
bodźcekrótkoterminowe |
duży |
duży |
umiarkowany |
|
bodźcedługoterminowe |
umiarkowany |
umiarkowany |
duży |
|
benefity
|
mały |
mały |
umiarkowany |
Źródło: materiały firmy
Nie ulega wątpliwości, że polityka wynagrodzeń wpływa na przyciąganie, motywowanie i utrzymanie pracowników. Jak widać jednak benefity pozapłacowe mają umiarkowany bądź mały wpływ na wymienione elementy. Mimo to, jak pokazuje praktyka rynkowa, środki zainwestowane w świadczenia pozapłacowe dają większy zwrot niż te same środki dane pracownikom w formie pieniężnej. Do otrzymanej podwyżki, pracownik szybko się przyzwyczaja i o niej zapomina. W przypadku świadczeń dodatkowych dużo zależy od percepcji pracowników. Jeśli faktycznie benefity wpisują się w ich potrzeby, to będą dla nich miały nawet większą wartość niż płaca podstawowa. Dodatkowo niektóre świadczenia są korzystne ze względów podatkowych. Dlatego właściwe zbudowanie systemu benefitów daje pracodawcy siłę przetargową na rynku pracy. Biorąc pod uwagę fakt, że obecnie jest duża dostępność informacji rynkowej, warto odpowiednio system tych benefitów kształtować i komunikować.
3. Benefity versus wartości korporacyjne
W Kompanii Piwowarskiej rozszerzając system benefitów zastanawiano się przede wszystkim co może być dla pracowników najbardziej korzystne i przydatne w pracy oraz w życiu pozazawodowym. Wszelkie propozycje musiały się oczywiście wpisywać w strategię spółki, cele i możliwości finansowe. Istotne również było oparcie się o wartości, którymi spółka się kieruje. Pierwsza z nich brzmi: „ludzie stanowią naszą najtrwalszą przewagę”. Dlatego m.in. Kompania Piwowarska stara się z pracownikami wiązać na długo i inwestować w ich rozwój. Myśląc o benefitach spółce zależało, by były one dostępne dla jak najszerszej grupy i faktycznie pozwalały zadbać o stan fizyczny, psychiczny oraz o komfort pracowników. To było przesłanie, którym się kierowano szukając rozwiązań poszerzających ówczesny wachlarz świadczeń. I rzeczywiście odzwierciedlają to przede wszystkim dwa zaproponowane pracownikom benefity: opieka medyczna i pakiet sportowy, które umożliwiają pracownikom dbanie o zdrowie. Na poziomie profilaktyki (uprawianie sportu – również w gronie rodzinnym oraz dostęp do lekarzy wszystkich specjalności) i nie tylko (pakiet medyczny daje pracownikom komfort - dostęp do lekarzy bez kolejek i długiego czasu oczekiwania).
4. Na co zwrócić uwagę?
W Kompanii Piwowarskiej w prace nad koncepcją rozszerzenia pakietu świadczeń pozapłacowych zaangażowany był przede wszystkim dział personalny oraz osoba odpowiedzialna wewnątrz firmy za komunikację. Konstruując pakiet firma patrzyła co oferuje rynek. Zależało jej bowiem na tym, żeby pakiety były konkurencyjne i interesujące dla pracowników. Dlatego porównywano ofertę rynkową w stosunku do tego co było dostępne w firmie oraz co było dla Kompanii Piwowarskiej ważne (m.in. wspomniane wartości). Oferta bowiem powinna być nie gorsza niż rynkowa. Łatwiej dostrzegalny jest deficyt atrakcyjno-retencyjny pakietu niż w przypadku innych elementów wynagrodzenia (w tym pieniężnych). Należy natomiast pamiętać, że świadczenia nie zredukują efektu niewłaściwego wynagrodzenia pieniężnego jak i elementu motywacji wewnętrznej. Są one ważniejsze niż wynagrodzenia mierzalne. Bardzo ważnym etapem było również poznanie preferencji pracowników. To ważne by mieli oni szansę się wypowiedzieć. Dodatkowo pozwala to zweryfikować oczekiwania i percepcję pracowników względem celów wyznaczonych przez organizację dla elementów pakietu wynagrodzeń. W tym celu w 2004 r. wśród pracowników przeprowadzona została ankieta koncentrująca się głównie na świadczeniach związanych z opieką medyczną.
Oczywiście zawsze trzeba mieć świadomość, że konstruując pakiet nigdy nie będzie się w stanie zaspokoić potrzeb wszystkich współpracowników. Natomiast to co może pracownikom dać poczucie większej satysfakcji i co brane było w Kompanii Piwowarskiej pod uwagę, to danie pracownikom możliwości wyboru, który może być nawet pozorny. Dlaczego? Bo powoduje on konfuzję – wzrost zainteresowania pracowników. Przykładowo w spółce oferując pracownikom opiekę medyczną, dano im możliwość wyboru spośród trzech operatorów usług medycznych. To naprawdę zwiększa w oczach pracowników atrakcyjność pakietu i daje inny sposób dopasowania do oczekiwań. Warto też – o ile to możliwe - wprowadzać zasady partycypacji i różnicować świadczenia względem szczebli zarządzania. Również zmienianie konstrukcji (lub choćby detali) oferowanych benefitów tak często jak to możliwe i sensowne podtrzymuje zainteresowanie pracowników oferowanym przez firmę pakietem.
5. Wyniki ankiety
Wyniki badania pokazały, że większość pracowników najbardziej doceni, jeśli w rozszerzonym pakiecie świadczeń pozapłacowych będą mieli możliwość korzystania z opieki medycznej oraz szerszego zakresu zajęć sportowych. Wcześniej te możliwości uzależnione były od lokalizacji, w której pracownicy wykonywali swą pracę. Firma wynajmowała m.in. hale sportowe, korty oraz udostępniała wejściówki na basen. Natomiast głównie korzystali z tych form pracownicy browarów. Dlatego ideą było dać taką możliwość wszystkim pracownikom na terenie całej Polski. Pewne zmiany pracownicy chcieli również wprowadzić w regulaminie korzystania z Funduszu Świadczeń Socjalnych. Kosztem zmniejszenia środków na dofinansowanie wczasów pracowniczych, zdecydowano zwiększyć zasoby na dofinansowanie wypoczynku dla dzieci pracowników.
6. Jak komunikować?
W Kompanii Piwowarskiej dba się o to by każdy pracownik miał równy dostęp do informacji na temat tego co dzieje się w firmie i w najbliższym otoczeniu. Nad zapewnieniem dostępu do informacji czuwa dział komunikacji wewnętrznej. Popularnymi w firmie kanałami informacyjnymi są:
1.Firmowy magazyn „Świat piwa”. Jest on tworzony dla pracowników i przez nich. Informacjami na jakie zawsze wszyscy czekają są aktualności z życia firmy czyli informacje o zmianach i osiągnięciach Kompanii Piwowarskiej jak i relacje z imprez integracyjnych.
2.Elektroniczny biuletyn „KP Aktualności”. Zawiera najświeższe i najciekawsze wiadomości o firmie i jej pracownikach – informacje, o których szczególnie warto dowiedzieć się jak najszybciej. Rozsyłany jest drogą e-mailową, a także wywieszany na tablicach ogłoszeń.
3.Infonet – czyli firmowy Intranet. Tu znajdują się wszelkie informacje związane z Kompanią Piwowarską, które mogą być potrzebne. Na co dzień Infonet jest źródłem przede wszystkim gotowych do pobrania formularzy, wzorów umów, szablonów i materiałów elektronicznych. Poza tym w Infonecie znajdują się aktualności, czat i forum oraz informacje o i dla poszczególnych działów.
W momencie rozszerzania zakresu pakietów świadczeń pozapłacowych Kompania Piwowarska nie przygotowała specjalnej komunikacji dotyczącej całego pakietu. Natomiast szczegółowo do grup docelowych były komunikowane poszczególne, wprowadzane elementy. Np. przy obejmowaniu pracowników opieką medyczną organizowane były spotkania z firmami świadczącymi te usługi. W biurach pojawiały się też plakaty i postery. Informacje były też przesyłane bezpośrednio do miejsca zamieszkania pracownika. W momencie zaś wprowadzania pakietu sportowego (co nastąpiło ok. roku od objęcia pracowników opieką medyczną), informacje w tej sprawie pojawiały się w Infonecie oraz w formie e-mailowej.
W odniesieniu do benefitów ważne jest, aby w komunikacji podkreślać całkowitą wartość pakietu wynagrodzeń. Istotne jest również, aby komunikacja w tym obszarze była częsta i przy każdej okazji. Najlepiej się też sprawdzają krótkie komunikaty, przy czym konieczna jest ich precyzja i prostota. Komunikaty powinny ułatwiać zainteresowanym pracownikom samodzielne pogłębianie wiedzy.
W Kompanii Piwowarskiej przypomina się też o świadczeniach pozapłacowych poprzez różnego rodzaju ankiety. Często taka ankieta skupia się na jednym beneficie. Pytając np. o ubezpieczenia dział personalny chce się dowiedzieć, czy pracownicy są zadowoleni z tych, z których mogą skorzystać. Przy okazji przypomina, że taki benefit jest dostępny oraz na jakich warunkach. Oprócz tej formy komunikacji cyklicznie zaplanowane są informacje przypominające w Infonecie, magazynie „Świat Piwa”, czy elektronicznym biuletynie „KP Aktualności”.
7. Pakiet świadczeń
Niewątpliwie na postrzeganie przez pracowników systemu wynagrodzeń mają wpływ czynniki emocjonalne: styl życia i pracy oraz jakość pracy. W Kompanii Piwowarskiej na system wynagrodzeń składają się:
|
Benefityaktywne |
- nagrody materialne - samochody służbowe do użytku prywatnego - karta Multisport |
|
Benefitypasywnwe |
- opieka zdrowotna dla pracowników i ich rodzin - wakacje dla dzieci |
|
Krótkoterminowe zmienne
|
- premie roczne - premia sprzedaży - konkursy i nagrody |
|
Wynagrodzenia podstawowe
|
- płaca zasadnicza |
Dużą część całego systemu stanowią w Kompanii Piwowarskiej właśnie świadczenia pozapłacowe. System jest tak skonstruowany, że pracownik z pakietu, który mu się przynależy, może korzystać ale nie musi. Nie jest to jak na razie system kafeteryjny, choć pracownicy mają prawo do każdego z tych benefitów i w ramach benefitu mogą dokonać wyboru: opieki medycznej i deputatu piwnego. A zatem prześledźmy poniżej co w spółce wchodzi w skład świadczeń pozapłacowych.
1) Deputat piwny
Uprawnionymi do odebrania raz w miesiącu jednej zgrzewki piwa (24 puszki po 0,5 l) są wszyscy pracownicy zatrudnieni w ramach umowy o pracę. Można odebrać piwo takich marek jak: Lech Premium, Lech Free, Tyskie, Żubr, Dębowe Mocne, Redds Red, Redds Sun.
2) Opieka medyczna
Uprawnionymi do korzystania z opieki medycznej są pracownicy oraz członkowie ich rodzin. Opieka medyczna dostępna jest w postaci wykupionego abonamentu wybranego przez pracownika. Pracownicy mogą korzystać zarówno z opieki stacjonarnej jak i wizyt domowych o każdej porze dnia. To co jest czynnikiem wyróżniającym Kompanię Piwowarską na rynku w zakresie tego świadczenia, to danie pracownikom możliwości bezpłatnego korzystania z pakietu wraz z rodziną oraz możliwość wyboru w ramach trzech operatorów medycznych: Medicover oraz Grupy Lux Med, w tym Centrum Medycznego LIM. To jest bardzo cenne, bowiem każda placówka ma inną lokalizację oraz sposób traktowania pacjenta. Decydując się na usługi danej firmy, pracownik może mieć jeszcze korzyści w postaci zniżek na wybrane usługi, np. dentystyczne.
Takie skonstruowanie tego benefitu było świadomym wyborem spółki. Spółka ma wrażenie, że dzięki temu partnerzy jeszcze bardziej dbają o standard swych usług. I choć wydawałoby się, że u jednego operatora możnaby wynegocjować korzystniejsze warunki współpracy – choćby ze względu na liczbę wykupionych abonamentów – to jak pokazała praktyka Kompanii Piwowarskiej, nie musi to być regułą. Dlatego warto sięgać po niestandardowe rozwiązania.
3)Pakiet sportowy
Uprawnionymi do korzystania z pakietu sportowego są wszyscy pracownicy zatrudnieni w ramach umowy o pracę, członkowie ich rodzin oraz osoby towarzyszące. Pracownicy otrzymują od spółki sieciowy karnet sportowy, umożliwiający im korzystanie z różnych, nielimitowanych form sporotowo-rekreacyjnych na terenie kraju w różnych obiektach równocześnie (baseny, fitness, siłownie). W tym wypadku spółka zastosowała mechanizm partycypacji. Koszt pakietu dla pracownika jest w 50% dofinansowany przez pracodawcę, pozostałe pakiety są w 100% opłacane przez pracownika.
4) Samochody służbowe
Uprawnionymi do korzystania z samochodów służbowych do celów prywatnych są pracownicy – użytkownicy samochodów wykorzystywanych jako narzędzie ich pracy. Natomiast od pewnego poziomu zaszeregowania pracownika, samochód służbowy przysługuje jako benefit. Osoby zainteresowane wykorzystywaniem samochodu poza pracą, składają stosowne oświadczenie dotyczące korzystania z samochodów służbowych do celów prywatnych w oparciu o ryczałt będący podstawą do obliczenia zobowiązań podatkowych. Ryczałt stanowi bowiem przychód pracownika z tytułu wynagrodzenia o pracę.
5) Korzystniejsze oferty u operatorów telefonii komórkowej i bankowych
Kompania Piwowarska współpracując z operatorami telefonii komórkowej i z bankami wynegocjowała również korzystniejszą od rynkowej ofertę handlową dla swoich pracowników. Pracownik chcąc z niej skorzystać może - pokazując swój identyfikator usługodawcy - zakupić np. telefon na korzystniejszych warunkach, czy otrzymać korzystniejsze warunki przy braniu kredytu. Oferta operatorów telefonów komórkowych zmienia się bardzo dynamicznie, tak więc daje to efekt świeżości benefitu i podtrzymuje zainteresowanie nim.
6) Pozostałe benefity
Pracownicy Kompanii Piwowarskiej mogą jeszcze korzystać z innych świadczeń, które nie będą już tutaj szczegółowo opisane, np.:
-świadczenia przewidziane przez Regulamin Fundusz Świadczeń Socjalnych (w tym np. tańsze bilety do kin, teatrów (50% ceny rynkowej), dofinansowanie wypoczynku dzieci pracowników, pożyczki, zapomogi, wczasy pod gruszą, itd.),
-spotkania w pubach,
-imprezy integracyjne (w tym możliwość uczestnictwa w wydarzeniach przygotowanych przez dział marketingu, promujących poszczególne marki Kompanii Piwowarskiej, np. w imprezach muzycznych, wydarzeniach sportowych, biesiadach piwnych),
8. Wyzwania związane z rozszerzeniem pakietu benefitów
Przy wdrażaniu pakietu świadczeń pozapłacowych w dużej organizacji, pewnym wyzwaniem na etapie udostępniania pracownikom wypracowanych świadczeń, może być skumulowanie prac administracyjnych z tym związanych. Tego też doświadczyli pracownicy działu personalnego Kompanii Piwowarskiej. Ułatwieniem w tym procesie było natomiast to, że dla wszystkich pracowników zostały przewidziane te same standardy usług, jak również fakt, że na potrzeby obsługi administracyjnej pakietu medycznego utworzony został specjalny system do elektronicznej administracji świadczeniami. To umożliwia pracownikom pewien poziom samoobsługi, m.in. elektroniczne zgłaszanie i rejestrowanie zmian danych osobowych.
Wdrożone pakiety świadczeń pozapłacowych po pewnym czasie zaczynają tworzyć swoiste środowisko pracy. Pracownicy przestają je wtedy zauważać, tylko uznają za normę. Dlatego należy stale im o nich przypominać, podkreślając ich wartość dodaną. To też w Kompanii Piwowarskiej się sprawdza – można powiedzieć, że jest to klucz do sukcesu.
9. Efekty podjętych działań
Trudno jednoznacznie ocenić efekty podjętych przez Kompanię Piwowarską działań. Niewątpliwie wyniki ankiety satysfakcji i zaangażowania pokazują, że pracownicy są zadowoleni i doceniają podejmowane przez firmę w obszarze budowania pakietu świadczeń pozapłacowych działania. Obserwuje się wręcz stały wzrost zadowolenia ze świadczeń oferowanych przez firmę. Wskaźnik zadowolenia w tym obszarze jest jednym z wyższych w wynikach badania. To jest dla firmy najważniejsze. Dlatego patrząc z dłuższej perspektywy czasu, warto o pracowników zadbać właśnie poprzez udostępnienie im pakietu świadczeń pozapłacowych wpisującego się w ich potrzeby.
10. Dalsze plany
Badania rynkowe pokazują, że obecnie można na rynku zaobserwować pewną tendencję w obszarze konstruowania pakietu benefitów pozapłacowych. Firmy wyraźnie wybierają kafeteryjne systemy świadczeń. Dlatego w Kompanii Piwowarskiej również o tym się myśli. Jest to obszar, w którym w niedługim czasie pewnie nastąpią zmiany. Tym bardziej, że to może wpłynąć na większą konkurencyjność firmy jako pracodawcy na rynku.