Urząd Patentowy RP udzielił na rzecz spółki z o.o. ochrony na słowno-graficzny znak towarowy "Mistrz", z pierwszeństwem od dnia 9 października 2003 r.

Wniosek o unieważnienie znaku

Znak ten przeznaczony został do oznaczania towarów typu "krzyżówki, czasopisma i książki z krzyżówkami". Został zarejestrowany jako oznaczenie o jasnopomarańczowych polach, składające się z kratek, opisanych jako diagram krzyżówki, prostokątnej ramki w kolorze pomarańczowym, umieszczonej dookoła kratki oraz słowa "Mistrz" znajdującego się na tle ramki nad kratką, u góry z lewej strony.

 

Czytaj: Długa, ale skuteczna batalia Messiego o prawo do znaku>>
 

W listopadzie 2008 r. Bożena O. wniosła o unieważnienie spornego znaku towarowego. Jako podstawę prawną wniosku wskazała art. 129 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 120 ust. 1 ustawy z 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej. W odpowiedzi na wniosek spółka stwierdziła, że  jej znak towarowy posiada zdolność odróżniającą dla towarów z klasy 16.

Urząd Patentowy RP oddalił w 2013 r. wniosek o unieważnienie prawa ochronnego na sporny znak towarowy.

Uchylenie decyzji Urzędu

Od tej decyzji skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie złożyła Bożena O.

Wojewódzki Sąd Administracyjny uwzględnił skargę wnioskodawcy i uchylił zaskarżoną decyzję Urzędu Patentowego RP. Uznał, że istotnym mankamentem procesowym zaskarżonej decyzji był brak dokonania przez Urząd całościowej oceny zdolności odróżniającej spornego znaku w formie zgłoszonej do ochrony, co odnosi się w szczególności do oceny części graficznej i kolorystycznej tego znaku.  Zwłaszcza kolorowych pól diagramu krzyżówki, a także obramowania znaku, tj. barwnego prostokąta. Elementy te wchodziły w zakres spornego znaku, co wynika z treści opisu zgłoszenia znaku do ochrony w Urzędzie Patentowym. Dlatego pominięcie przy ocenie zdolności odróżniającej spornego znaku omawianych wyżej elementów sąd I instancji uznał za przejaw naruszenia przez organ art. 7, art. 77 § 1, art. 80, a także art. 107 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego. W związku z art. 129 ust. 2 pkt 2 Prawa własności przemysłowej.

Urząd uznając słowo "Mistrz" za element dystynktywny spornego znaku - z naruszeniem przepisów postępowania - nie przeprowadził także swojej argumentacji pod kątem rozumienia tego słowa przez osoby często zajmujące się tego rodzaju rozrywką. Uznając słowo "Mistrz" za określające osobę lepszą od innych w jakiejś dziedzinie stwierdził, że nie odnosi się bezpośrednio i konkretnie do towarów oznaczanych spornym znakiem, a tym samym nie sposób uznać tego słowa za opisowe w stosunku do tych towarów.

Od tego wyroku skargę kasacyjną wniosła spółka.

Zdolność odróżniająca jest istotna

NSA zgodził się z sądem I instancji, że Urząd Patentowy RP nie dokonał całościowej oceny zdolności odróżniającej spornego znaku w formie zgłoszonej do ochrony.

Zdaniem NSA pominięcie przy ocenie zdolności odróżniającej spornego znaku elementów graficznych i kolorystycznych zasadnie Sąd I instancji uznał za przejaw naruszenia przez organ przepisów postępowania mające w sprawie istotne znaczenie, gdyż te elementy spornego znaku, są objęte przedmiotem ochrony. Zdolność odróżniająca miała istotne znaczenie praktyczne z uwagi na używanie przez spółkę tych elementów znaku w krzyżówkach i wydawnictwach krzyżówkowych.

Sąd kasacyjny podkreślił, że Urząd Patentowy RP nadmierne i decydujące znaczenie dla zdolności odróżniającej całego znaku towarowego przypisał elementowi słownemu, podczas gdy przy ogólnym wrażeniu, jakie całościowo znak wywiera na obserwatorze - ten element znaku nie ma istotnego znaczenia.

Urząd Patentowy RP - ponownie rozpoznając sprawę - w kwietniu 2016 r. - oddalił wniosek o unieważnienie prawa ochronnego na sporny znak towarowy.

UPRP za niezasadny uznał zarzut udzielenia spornego prawa w odniesieniu do krzyżówek z naruszeniem art. 129 ust. 1 pkt 1. W tym kontekście wyjaśnił, że krzyżówka jest towarem, który może być przedmiotem transakcji handlowych, jako czasopismo szaradziarskie mogące zawierać nie tylko zadania diagramowe (krzyżówki), ale i inne zagadki (np. szarady), w tym także podawane na stronach internetowych różnych kolporterów.

Powszechne użycie krzyżówek

Towary objęte kwestionowanym znakiem, należą do towarów powszechnego użytku, skierowanych do nieograniczonej liczby odbiorców, czyli potencjalnie do wszystkich konsumentów. Z uwagi na niską cenę są towarami ogólnodostępnymi. Ich nabywcami są osoby w różnym wieku, niezależnie od płci, wykształcenia, statusu społecznego. Osoby, które regularnie nabywają krzyżówki są zainteresowane ich rozwiązywaniem i nierzadko to hobbyści, którzy dokonują bardziej wnikliwej percepcji opatrywanych nimi oznaczeń i identyfikują tak oznaczone krzyżówki z określonym przedsiębiorcą. Według organu przeciętny odbiorca to osoba należycie poinformowana, dostatecznie uważna i rozsądna.

Oceniając kwestię zdolności odróżniającej spornego znaku, UPRP omówił szatę graficzną organ, ponownie odwołując się do znaczenia słowa "Mistrz" wskazał, ze dopiero po pewnej analizie grupa odbiorców, w tym hobbyści mogą skojarzyć to słowo z trudnością krzyżówek. Dopiero częste zakupy tego typu towaru i zajmowanie się tego rodzaju rozrywką może budzić pewne skojarzenia dotyczące stopnia trudności krzyżówek. Natomiast ogół odbiorców korzystających z tego typu towarów nie musi wcale wiedzieć, że są to krzyżówki o różnym stopniu trudności. Dlatego ocenę spornego znaku towarowego należało przeprowadzić traktując znak jako integralną całość i w odniesieniu do wszystkich potencjalnych odbiorców tego typu towarów.

WSA oddala skargę, NSA - uchyla wyrok

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z października 2017 r. oddalił skargę Bożeny O. Jednak nie dała ona za wygraną i złożyła skargę kasacyjną.

Naczelny Sąd Administracyjny uchylił drugi raz wyrok sądu I instancji i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Uznał, że istota sporu w rozpoznawanej sprawie dotyczy kwestii posiadania przez sporny słowno-graficzny znak towarowy "Mistrz" konkretnej zdolności odróżniającej w odniesieniu do towarów z klasy krzyżówek, czasopism z krzyżówkami.

Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że trafny jest zarzut naruszenia art. 153 p.p.s.a., ponieważ zarówno Urząd Patentowy, jak i Sąd I instancji - przy ponownym rozpoznaniu sprawy - nie zastosowali się do oceny prawnej i wskazań co do dalszego prowadzenia postępowania, wyrażonych przez WSA i Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 8 lipca 2015 r.

Urząd Patentowy w zaskarżonej decyzji z kwietnia 2016 r. nie tylko nie uwzględnił oceny prawnej, zawartej w wyroku NSA, ale oceniając sporny znak przyjął całkowicie odmienne stanowisko – co nieprawidłowo zaakceptował sąd I instancji.

Słowo "Mistrz" nie ma decydującego znaczenia

Urząd Patentowy uznał, że element słowny "Mistrz" w spornym znaku towarowym nadaje całemu spornemu oznaczeniu charakter wyróżniający. Tymczasem NSA w swoim pierwszym wyroku stwierdził, że Urząd Patentowy nadmierne i decydujące znaczenie dla oceny zdolności odróżniającej spornego znaku towarowego jako całości przypisał słowu "Mistrz".

Zdaniem NSA ten element słowny nie ma istotnego znaczenia. Zatem Urząd Patentowy nie tylko nie zastosował się do oceny prawnej, sformułowanej przez NSA, ale wbrew tej ocenie przyjął, że właśnie z uwagi na ten element sporny znak towarowy jest w stanie przyciągnąć uwagę zainteresowanego kręgu odbiorców i pozwolić mu na odróżnienie towarów, co następnie podzielił sąd I instancji.

Urząd Patentowy nie wykonał również wytycznych, w zakresie oceny, jakie znaczenie dla dostatecznych znamion odróżniających spornego znaku mają elementy graficzne, tj. kolorowa ramka i kratki - diagram, stanowiące.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Urząd Patentowy musi brać również pod uwagę stanowisko NSA w którym wskazał, że dla stwierdzenia opisowego charakteru nie jest konieczne, by każdy element spornego znaku towarowego określał wyłącznie cechy charakterystyczne towaru i nie posiadał żadnych innych znaczeń. 

Znak towarowy ma charakter opisowy i jest pozbawiony dostatecznych znamion odróżniających, jeżeli przynajmniej w jednym ze swych możliwych znaczeń określa cechę towarów.  A to stanowi bezwzględną podstawę unieważnienia udzielonego na ten znak prawa ochronnego.

Urząd Patentowy oceni również, czy osoby nabywające pisma z krzyżówkami kojarzą wprost element słowny "Mistrz", zawarty w spornym znaku towarowym, jako informację o stopniu trudności krzyżówki. Wystarczy bowiem, żeby część kręgu odbiorców, tzn. osoby nabywające pisma z krzyżówkami, postrzegała ten element znaku jako opisowy, czyli wskazujący na cechę towaru, ażeby uznać opisowy charakter spornego znaku towarowego. Nie jest przy tym istotne, że słowo "Mistrz" może mieć wiele innych znaczeń.

Sygnatura akt II GSK 758/18 - Wyrok NSA z 26 maja 2021 r.