Unijne przepisy wzmacniają mechanizmy ochrony zbiorowych interesów konsumentów. Umożliwiają m.in. organizacjom, które działają na rzecz ochrony konsumentów, występowanie z powództwami przedstawicielskimi. Chodzi o powództwa wytaczane w imieniu konsumentów, aby doprowadzić do zaprzestania stosowania przez przedsiębiorcę szkodliwej praktyki lub w celu uzyskania środków odszkodowawczych.

Najważniejsze rozwiązania

Projekt przewiduje, że obok dotychczasowego modelu ochrony zbiorowych interesów konsumentów – opartego na postępowaniu prowadzonym przez prezesa UOKiK – wprowadzony zostanie model wytaczania powództw przeciwko przedsiębiorcom przed sądem powszechnym. Powództwa takie będą mogły wytaczać podmioty upoważnione, np. organizacje pozarządowe, w tym m.in. konsumenckie. Uprawnienie takie będzie miał także rzecznik finansowy (w przypadku spraw, które wynikają z umów finansowych).

Czytaj też w LEX: Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym >

Podmioty upoważnione będą mogły dochodzić wobec przedsiębiorcy zaniechania stosowania praktyk, które naruszają ogólne interesy konsumentów, a także roszczeń związanych z ich stosowaniem. Chodzi m.in. o odszkodowanie, naprawę, obniżenie ceny czy zwrot zapłaty. Podmioty, w tym organizacje pozarządowe, które będą chciały zostać podmiotem upoważnionym, będą musiały spełniać kryteria fachowości i niezależności. Zadaniem statutowym organizacji będzie musiało być zapewnienie ochrony interesów konsumentów i nieosiąganie zysku, będzie musiała też prowadzić działalność na rzecz ochrony interesów konsumentów od co najmniej 12 miesięcy. Organizacja nie będzie mogła podlegać wpływom osób innych niż konsumenci, w szczególności przedsiębiorstw, które mogłyby odnieść korzyść gospodarczą z wytoczenia powództwa grupowego.

Czytaj też w LEX: Nowe rozwiązania w zakresie ochrony konsumenta przewidziane w DSA >

Aby ułatwić dostęp do powództw grupowych, podmioty upoważnione będą zwolnione z kosztów sądowych. Rejestr podmiotów upoważnionych, które będą mogły składać pozwy, prowadzić będzie prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Nowe rozwiązania mają wejść w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Czytaj też w LEX: Ochrona sądowa tzw. strony słabszej na gruncie przepisów kodeksu postępowania cywilnego (zagadnienia wybrane) >

Rezygnacja z kontrowersyjnych rozwiązań 

Poprzednie dwie wersje projektu zakładały wprowadzenie prejudykatów w sprawach konsumenckich. Propozycja ta wzbudziła jednak sporo kontrowersji, m.in. ze względu na potencjalną możliwość naruszenia prawa do obrony. Dlatego ostatecznie się z niej wycofano. 

Czytaj więcej: UOKiK wycofuje się z wprowadzenia prejudykatów w sprawach konsumenckich

Czytaj też w LEX: Postępowanie grupowe a zasada pełnego odszkodowania >