Roboty ziemne to roboty budowlane polegające na wydobywaniu gruntu naturalnego, jego przemieszczaniu na inne miejsce i nadawanie mu kształtu, zgodnie z wymaganiami dokumentacji projektowej. Występują one w określonym stopniu prawie we wszystkich rodzajach budownictwa lądowego i wodno-inżynieryjnego jako roboty pomocnicze lub tymczasowe, a tylko niekiedy maja charakter robót podstawowych.
Roboty ziemne prowadzi się podczas realizacji:

 -   Budowli podziemnych, np. zbiorników, tuneli, schronów, garaży podziemnych,
 -   Fundamentów budowli naziemnych,
 -   Instalacji podziemnych, np. sieci, przyłącza, rurociągów, kabli,
 -   Podłoży pod nawierzchnie, np. drogi, parkingi, linie kolejowe, lotniska, place,
 -   Kształtowania terenu np. usypywania wałów, nasypów, tworzenia sztucznych wzniesień i dolin
 

Z uwagi na charakter i specyfikę przedmiarowania roboty ziemne możemy podzielić na trzy podstawowe grupy:

1. Roboty ziemne podstawowe - do robót podstawowych zalicza się: makroniwelację, wykopy szerokoprzestrzenne pod obiekty budowlane, wykopy wąskoprzestrzenne pod rowy i instalacje, wykopy liniowe pod drogi, nasypy, zasypki i podsypki z zagęszczeniem, niwelację i ostateczne kształtowanie terenu.
2. Roboty ziemne wykończeniowe - obejmują: wyrównanie dna wykopów szerokoprzestrzennych, wykopy pod ławy i stopy fundamentowe, profilowanie nasypów i wyrównywanie skarp, zagęszczanie skarp i podłoży, mikroniwelację, kształtowanie małej architektury, układanie ziemi roślinnej lub darni w terenie i na skarpach budowli ziemnej.
3. Roboty ziemne przygotowawcze i porządkowe – zaliczamy do nich usunięcie darniny i ziemi roślinnej, wycinanie starodrzewu, karczowanie pni i krzewów, wytyczanie budowli ziemnych, odprowadzenie wód opadowych, czasowe obniżenie poziomu wód gruntowych, spulchnianie gruntu spoistego, roboty ziemne porządkowe.
Zazwyczaj roboty ziemne wykończeniowe, przygotowawcze i porządkowe oraz nie zmechanizowana część robót podstawowych stanowią ok. 10% ogólnej wielkości robót ziemnych.

Bistyp - lider baz cenowych w budownictwie. Sprawdź aktualne promocje i wyprzedaże katalogów z poprzednich kwartałów >>

Przedmiarowanie wybranych rodzajów robót ziemnych zależy od wielu czynników odnoszących się do właściwości gruntów, warunków lokalnych zależnych od umiejscowienia obiektu oraz technologii wykonywania robót. Jednostki miary robót ziemnych zależą od najbardziej charakterystycznych cechy danej roboty. Na przykład zdjęcie humusu lub umocnienie skarp mierzy się w jednostkach powierzchni, wykonanie wykopów, nasypów i zasypów obmierza się w metrach sześciennych, wycinanie drzew i karczowanie liczy się w sztukach, a pompowanie wody – w godzinach.
Roboty ziemne obmierza się według zasad przyjętych w poszczególnych rozdziałach i tabelach Katalogów Nakładów Rzeczowych KNR lub innych im pokrewnych. Podstawowymi  katalogami w zakresie przedmiarowania i wyceny robót ziemnych jest KNR 2-01 lub KNR-W 2-01 Budowle i roboty ziemne, które zawierają nakłady w zakresie: budownictwa ogólnego, komunikacyjnego, hydrotechnicznego, wodno-melioracyjnego i instalacji podziemnych, odwodnienia wykopów.

Z wykonaniem robót ziemnych wiąże się wiele pojęć i określeń, których znajomość jest konieczna do przedmiarowania i wyceny. Na podstawie Katalogów Nakładów Rzeczowych możemy przytoczyć znaczenie wybranych określeń koniecznych przy przedmiarowaniu i kosztorysowaniu robót ziemnych:

-  wykopy szerokoprzestrzenne i wąskoprzestrzenne liniowe dla fundamentów lub dla urządzeń instalacji podziemnych (rurociągów, kabli, kolektorów itp.) oraz miejsca rozbiórki nasypów, wałów lub hałd ziemnych; obmiar robót w metrach sześciennych wykopu z wyjątkiem wykopów dla kabli mierzonych w metrach i kilometrach;
-  przekopy - wykopy podłużne otwarte dla linii kolejowych, dróg kołowych, kanałów spławnych i melioracyjnych oraz rowów; obmiar w metrach sześciennych przekopu; - ukopy - miejsca poboru ziemi, z których wydobyta ziemia zostaje użyta do budowy nasypu lub wykonania zasypki, sam zaś ukop pozostaje bezużyteczny; obmiar w metrach sześciennych ukopu;
-  wykopy jamiste - wykopy oddzielne ze skarpami głębsze od 1,0 m, o powierzchni dna do 9,0 m2 przy wykonaniu mechanicznym i do 2,25 m2 przy wykonaniu ręcznym;
-  nasypy - użytkowe budowle ziemne wznoszone wzwyż od poziomu terenu; obmiar w metrach sześciennych wykopów lub ukopów, z których wydobyto ziemię na wykonanie nasypu, z wyjątkiem specjalnie zaznaczonych przypadków, gdy obmiar dokonywany jest w metrach sześciennych nasypu, np. nasypy zapór ziemnych;
-  odkład - grunt uzyskany z wykopu lub przekopu złożony w określonym miejscu bez przeznaczenia użytkowego lub z przeznaczeniem do późniejszego zasypania wykopu; obmiar w metrach sześciennych wykopu lub przekopu;
-  korona - powierzchnia płaska lub o zadanych spadkach poprzecznych budowli ziemnej liniowej (torowiska kolejowego, drogi, zapory ziemnej, wału ochronnego itp.) - górna w nasypie, dolna w przekopie;
-  plantowanie terenu - wyrównywanie terenu (w gruncie rodzimym) do zadanych projektem rzędnych przez ścięcie wypukłości i zasypanie wgłębień, o średniej wysokości ścięć i głębokości zasypań nie przekraczających 30 cm, przy odległości przemieszczania mas ziemnych do 50 m przy pracy zmechanizowanej do 30 m przy pracy ręcznej; obmiar w metrach kwadratowych;
-  rozplantowanie odkładu lub ziemi wydobytej z przekopu lub rowu - rozmieszczenie mechaniczne lub ręczne ziemi warstwą o określonej grubości bezpośrednio przy wykonywanym przekopie lub rowie; obmiar w metrach sześciennych przekopu;

Określając wielkość robót ziemnych , należy brać pod uwagę zarówno ich rodzaj i sposób wykonania, jak też pracochłonność wykonania jednostki pomiarowej roboty. Koszt wykonania robót ziemnych zależy od sposobu wykonania i rodzaju maszyn zastosowanych do odspojenia i transportu urobku, odległości przemieszczania urobku czy tez złożenia go na odkład, rodzaju nawierzchni tras transportu, kształtu i przekroju poprzecznego wykopu, sposobu umocnienia jego ścian itp. Z tego powodu oddzielnie należy dokonywać przedmiaru każdego rodzaju robót lub też tych robót, które są wykonywane w różny sposób. Należy pamiętać aby nie łączyć w jedną grupę robót wykonywanych przy zastosowaniu różnych technologii.
 

Opracowała:
mgr Małgorzata Borowska
Rzeczoznawca Kosztorysowy SKB
Ekspert systemu BISTYP
Wydawca publikacji kosztorysowych Wolters Kluwer Polska S.A.