Jeżeli przedmiotem akcji promocyjnej jest nieodpłatne wydanie towarów lub usług, należy ustalić:
 
• czy organizatorowi akcji będzie przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego z tytułu nabycia towarów i usług związanych z nieodpłatnym wydaniem lub świadczeniem;
 
• czy organizator będzie musiał naliczyć VAT należny w związku z nieodpłatnym wydaniem towarów lub świadczeniem usług.
 
 
Prawo do odliczenia VAT naliczonego
Podatnikowi VAT przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, jeżeli nabywane towary i usługi są wykorzystywane do czynności opodatkowanych VAT. Organy podatkowe oraz sądy administracyjne nie kwestionują prawa do odliczenia VAT naliczonego przy nabyciu towarów i usług związanych z działaniami o charakterze promocyjnym, w tym także podlegających nieodpłatnemu wydaniu.
 
Przykład 
Spółka XYZ organizuje akcje promocyjną, w ramach której klientom będą wydawane towary należące do jej asortymentu. Dodatkowo firma ponosi wydatki związane z rozpowszechnianiem informacji o niniejszej akcji (drukowanie ulotek, ogłoszenia w lokalnej stacji radiowej).
 
Z uwagi na cel akcji promocyjnej, jakim jest zwiększenie sprzedaży towarów i usług podlegającej VAT, spółce przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego od nabycia towarów i usług związanych z promocją (tzn. od nabycia nagród oraz usługi reklamy radiowej).
Co ciekawe, NSA dopuścił nawet odliczenie 100% VAT naliczonego od nabycia samochodu osobowego podlegającego nieodpłatnemu wydaniu w ramach konkursu dla partnerów handlowych, chociaż w stanie prawnym tego orzeczenia nabycie samochodów osobowych pozwalało na odliczenie jedynie kwoty 60% VAT naliczonego.
 
Pamiętaj!
Nabycie towarów i usług wykorzystanych w ramach akcji promocyjnej daje prawo do odliczenia VAT naliczonego.
 
Obowiązek naliczenia VAT należnego
Przepisy o VAT przewidują obowiązek naliczenia VAT należnego z tytułu nieodpłatnego przekazania towarów oraz nieodpłatnego świadczenia usług (w tym udostępniania towarów należących do przedsiębiorstwa). Na potrzeby oceny skutków podatkowych akcji promocyjnych przepisy można streścić w następującej formie:
 
• nieodpłatne świadczenie usług nie podlega VAT, jeżeli jest wykonywane w celu związanym z prowadzoną działalnością gospodarczą. Jeżeli więc akcja promocyjna obejmuje nieodpłatne świadczenie usług (np. „10. strzyżenie włosów gratis”, wyjazd na wycieczkę zagraniczną, o której mowa w przykładzie 9), usługi te nie będą podlegały VAT;
 
• nieodpłatne przekazanie towarów (w tym wszelkie formy darowizny) zasadniczo podlega VAT, jeżeli podatnikowi przysługiwało w całości lub w części prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych. Nieodpłatne wydanie towarów zasadniczo podlega VAT, nawet jeżeli jest wykonywane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Ustawa o VAT zawiera wyjątki od obowiązku naliczenia VAT od nieodpłatnego wydania towarów (stąd sformułowanie „zasadniczo”).
 
Co istotne, istnieje możliwość uniknięcia opodatkowania nieodpłatnego przekazania towarów poprzez ich sprzedaż za symboliczną kwotę, znacznie niższą od ich wartości rynkowej (np. za 1 zł).
 
Pamiętaj!
Nieodpłatne świadczenie usług w ramach akcji promocyjnych nie podlega VAT.
Nieodpłatne wydanie towarów w ramach akcji promocyjnych zasadniczo podlega VAT.
 
Wyjątki
Jak wspomniano wyżej, opodatkowanie VAT nieodpłatnego wydania towarów stanowi zasadę, od której ustawa przewiduje wyjątki.
 
Prezenty do 10 zł
Nie podlega VAT nieodpłatne wydanie prezentów, jeżeli:
 
• przekazanie prezentu następuje na cele działalności gospodarczej. Warunek ten jest oczywiście spełniony w przypadku organizacji akcji promocyjnych mających na celu zwiększenie sprzedaży w ramach prowadzonej działalności. Warunek nie byłby spełniony w przypadku przekazania prezentów o wartości do 10 zł np. na cele osobiste. W tym kontekście jeszcze raz należy podkreślić konieczność sporządzenia regulaminu promocji, który będzie dokumentował charakter nieodpłatnego wydania towarów również na potrzeby VAT;
 
• jednostkowa cena nabycia prezentu (bez VAT), a w przypadku produktów własnych koszt wytworzenia (bez VAT) określony w momencie przekazania prezentu nie przekracza 10 zł.
 
Przykład 
Wydanie gratisowej piątej puszki napoju (zob. przykład 1) nie podlega VAT, gdyż jej cena jednostkowa nie będzie przekraczała 10 zł netto.
Co istotne, wydanie prezentów o jednostkowej cenie do 10 zł netto nie wymaga prowadzenia ewidencji obdarowanych osób.
 
Pamiętaj!
Przekazanie w ramach promocji prezentów o wartości netto do 10 zł nie podlega VAT.
 
Prezenty do 100 zł
 
Nie ma obowiązku naliczania VAT od nieodpłatnego wydania prezentów, jeżeli:
 
• przekazanie następuje na cele związane z działalnością gospodarczą (zob. wyżej),
 
• łączna wartość przekazywanych w roku podatkowym jednej osobie towarów nie przekracza 100 zł. W tym kontekście powstaje wątpliwość, czy kwota wymieniona w ustawie stanowi wartość netto, czy brutto. W mojej osobistej ocenie limit 100 zł jest kwotą brutto. Za takim rozumieniem przepisu przemawia fakt, iż w przypadku prezentów o wartości do 10 zł (opisanych powyżej) ustawa wyraźnie precyzuje, iż kwota 10 zł jest ceną netto (bez podatku). W przypadku kwoty 100 zł brak takiego doprecyzowania, stąd w celu uniknięcia ryzyka sporu z organami podatkowymi warto wydawać towary o wartości do 100 zł brutto. Z uwagi na istnienie pozytywnego orzecznictwa NSA w tej sprawie (w wyroku z dnia 1 lipca 2014 r. NSA potwierdził, iż jest to wartość netto) można rozważyć wydawanie towarów do wartości 100 zł netto (czyli w zależności od stawki podatku odpowiednio 105 zł, 108 zł lub 123 zł brutto) po uzyskaniu pozytywnej interpretacji indywidualnej w tym zakresie;
• podatnik prowadzi ewidencję obdarowanych osób pozwalającą na ustalenie ich tożsamości.
 
Przykład 
Księgarnia prowadzi program lojalnościowy, w ramach którego wydaje imienne karty chipowe. Wydanie karty chipowej poprzedzone jest ujęciem danych osobowych klienta w systemie elektronicznym, dzięki czemu księgarnia ewidencjonuje wartość dokonywanych zakupów oraz przekazanych danej osobie nagród. Osobom, które nabyły łącznie towary o wartości 1000 zł rocznie, przysługuje prezent w postaci książki o wartości 100 zł brutto. Przekazanie prezentu nie podlega VAT.
 
Pamiętaj!
Przekazanie w ramach promocji prezentów o wartości brutto do 100 zł dla jednej osoby w ramach jednego roku podatkowego nie podlega VAT, jeżeli przedsiębiorca prowadzi ewidencję obdarowanych osób.
 
Próbki
Przekazanie próbek towarów również nie podlega VAT. Pod pojęciem próbki przepisy o VAT definiują identyfikowalny jako próbka egzemplarz towaru lub jego niewielką ilość, które pozwalają na ocenę cech i właściwości towaru w jego końcowej postaci, przy czym ich przekazanie (wręczenie) przez podatnika:
 
• ma na celu promocję tego towaru oraz
 
• nie służy zasadniczo zaspokojeniu potrzeb odbiorcy końcowego w zakresie danego towaru, chyba że zaspokojenie potrzeb tego odbiorcy jest nieodłącznym elementem promocji tego towaru i ma skłaniać tego odbiorcę do zakupu promowanego towaru.
Tę pozornie skomplikowaną definicję próbki można wyjaśnić na konkretnych przykładach.
 
Przykład 
Wydanie próbki w ramach akcji promocyjnej nie podlega VAT. Wydanie próbek w innych okolicznościach (np. przedsiębiorca likwiduje perfumerię i przekazuje nieodpłatnie 100 próbek różnych perfum) podlega VAT.
 
Przykład
Wydanie próbki ma pozwolić na zapoznanie się z produktem, nie na konsumpcję. Wydanie próbki produktu spożywczego (np. kawałka kabanosa na degustacji) nie podlega VAT; wydanie całego produktu (np. opakowania kabanosów) podlega VAT.
 
Przykład 
Jeżeli charakter promocji wymaga skonsumowania całego produktu celem zapoznania się z jego właściwościami, cały produkt ma charakter próbki. Przykładowo przekazanie jednorazowej ręcznej maszynki do golenia nie podlega VAT. Jednorazowa maszynka do golenia jest sama w sobie towarem i próbką. Jej nieodpłatne wydanie ma na celu zapoznanie się przez konsumenta z jej właściwościami oraz przystąpienie do regularnego korzystania z tych maszynek.
 
(...)