Definicja robót budowlanych w świetle ustawy Prawo zamówień publicznych, ustawy Prawo budowlane oraz kodeksu cywilnego

Komentarz jest poświęcony zagadnieniu robt budowlanych w rozumieniu ustawy Prawo zamwień publicznych, ustawy Prawo budowlane oraz w świetle Kodeksu cywilnego. Autor przedstawia definicję robt budowlanych, jaka funkcjonuje w polskim porządku prawnym oraz prawidła rozumienia tej definicji na gruncie zamwień publicznych. Porusza także kwestię umowy o roboty budowlane i wynikających z niej konsekwencji prawnych.

Roboty budowlane

Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (tekst. jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655 z późn. zm.) – dalej p.z.p., jest niejednorodnym aktem prawnym łączącym elementy prawa cywilnego, administracyjnego i finansowego. Poprawne zinterpretowanie jej przepisów zależy w wielu przypadkach od analizy innych aktów normatywnych. W niektórych miejscach ustawa odsyła wprost do zdefiniowanych w innych gałęziach prawa instytucji. W odniesieniu czynności podejmowanych przez zamawiającego w postępowaniu oraz w odniesieniu do umów, p.z.p. odsyła zaś ogólnie do stosowania przepisów kodeksu cywilnego w zakresie nieuregulowanym w ustawie.
Powiązania p.z.p. z innymi ustawami są szczególnie wyraźne w przypadku zamówień na roboty budowlane. Termin „roboty budowlane” pojawia się bowiem w trzech zasadniczych dla tego zakresu zamówień ustawach, tj. w samej p.z.p., ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118) oraz w art. 647-658 Kodeksu cywilnego. Wszystkie trzy ustawy regulują różne, choć wzajemnie dopełniające się, sfery zamówień publicznych, których przedmiotem są roboty budowlane.

Ustawa – Prawo zamówień publicznych reguluje postępowanie w sprawie zamówienia publicznego, którego przedmiotem są roboty budowlane. Reguluje zatem sferę całego procesu udzielenia zamówienia i jego zasady w odniesieniu do tego szczególnego przedmiotu zamówienia. Prawo budowlane pozwala na poprawne zdefiniowanie przedmiotu zamówienia, a tym samym poprawne zastosowanie przepisów p.z.p. w trakcie postępowania o jego udzielenie. Z kolei na podstawie kodeksu cywilnego ocenić można charakter łączącego strony stosunku prawnego oraz konsekwencje cywilnoprawne zawarcia umowy

P.z.p. przewiduje trzy podstawowe kategorie przedmiotu zamówienia publicznego, tj. usługi, dostawy oraz roboty budowlane. Katalog ten jest zamknięty i wyczerpujący, tzn. każde świadczenie z tytułu umowy w sprawie zamówienia publicznego należy do jednej z wymienionych kategorii. O ile ustawa definiuje dostawy i usługi wprost, o tyle roboty budowlane zdefiniowane są poprzez odesłanie do stosownych zapisów prawa budowlanego.

Ustawodawca, biorąc pod uwagę wielkość i ilość tego rodzaju zamówień, podobnie jak w regulacjach prawnych Unii Europejskiej wyodrębnił roboty budowlane, jako szczególną kategorię przedmiotu zamówienia, wyznaczając dla nich w wielu przypadkach odmienne niż dla dostaw i usług warunki prowadzenia postępowania. 

Szczególne regulacje dotyczące zamówień na roboty budowlane odnoszą się w szczególności do: ogłoszeń o zamówieniach (art. 13 i 40 p.z.p.), sposobu opisu przedmiotu zamówienia (art. 31 p.z.p.), ustalania wartości zamówienia (art. 33 i 35 p.z.p.), terminów i poszczególnych przesłanek wyboru trybu udzielenia zamówienia.

Roboty budowlane w rozumieniu ustawy - Prawo zamówień publicznych

Ustawa – Prawo zamówień publicznych definiuje roboty budowlane jako wykonanie albo zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane, a także realizację obiektu budowlanego w rozumieniu ustawy Prawo budowlane za pomocą dowolnych środków, zgodnie z wymaganiami określonymi przez zamawiającego.
W obrębie zamówień na roboty budowlane obecnie można zatem wyróżniać trzy ich rodzaje, tj. zamówienia obejmujące:

• wykonywanie robót budowlanych,
• zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych,
• realizacja obiektu budowlanego zgodnie z wymaganiami określonymi przez zamawiającego.

Ustawa przewiduje zatem możliwość łącznego zaprojektowania i wykonania robót budowlanych. Jeżeli przedmiotem zamówienia są obie te czynności należy przeprowadzić jedno postępowanie w sprawie zamówienia publicznego. Zamawiający może jednak zlecić zaprojektowanie robót innemu podmiotowi. W takim wypadku powinien przeprowadzić postępowanie w sposób przyjęty dla usług.
Należy też zauważyć, że, zgodnie z art. 6 p.z.p. jeżeli zamówienie obejmuje równocześnie roboty budowlane oraz usługi, do udzielenia zamówienia stosuje się przepisy dotyczące tego przedmiotu zamówienia, którego wartościowy udział w danym zamówieniu jest największy, zaś jeżeli zamówienie obejmuje równocześnie roboty budowlane oraz dostawy niezbędne do ich wykonania, do udzielenia takiego zamówienia stosuje się przepisy dotyczące robót budowlanych. Jeżeli jednak zamówienie obejmuje równocześnie usługi oraz roboty budowlane niezbędne do wykonania usług, do udzielenia zamówienia stosuje się przepisy dotyczące usług.

Tomasz Robaczyński