Odpowiedź: przedsiębiorcy nie przysługuje urlop wychowawczy. Od 1 września 2013 r. osoby fizyczne sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem, które prowadziły pozarolniczą działalność gospodarczą przez okres co najmniej 6 miesięcy i zaprzestały jej prowadzenia albo zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowymi, a składki na te ubezpieczenia są finansowane ze środków budżetu państwa.

Uzasadnienie: urlop wychowawczy przysługuje pracownikowi, czyli osobie zatrudnionej na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę - art. 2 i art. 186 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) – dalej k.p. Prawa do urlopu wychowawczego nie ma zatem osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą. Z dniem 1 września 2013 r. weszła jednak w życie ustawa z dnia 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 983), na mocy którego do ustawy ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 z późn. zm.) – dalej u.s.u.s., zostały wprowadzone przepisy regulujące podleganie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym przez osoby fizyczne, które sprawują osobistą opiekę nad dzieckiem własnym, swojego małżonka lub dzieckiem przysposobionym. Do tych osób należą m.in. osoby fizyczne, które prowadziły pozarolniczą działalność gospodarczą przez okres co najmniej 6 miesięcy i zaprzestały jej prowadzenia albo zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej. Osoby te podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem własnym, swojego małżonka lub dzieckiem przysposobionym przez okres do 3 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 5 roku życia, a w przypadku dziecka, które z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności wymaga osobistej opieki tej osoby, przez okres do 6 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18 roku życia (art. 4 pkt 17 i art. 6a ust. 1 pkt 1 u.s.u.s.). Warunek prowadzenia pozarolniczej działalności przez okres co najmniej 6 miesięcy uważa się za spełniony, jeżeli osoby sprawująca osobistą opiekę nad dzieckiem, podlegały z tego tytułu nieprzerwanie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym bezpośrednio przed dniem rozpoczęcia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem i opłacała składki na te ubezpieczenia (art. 6a ust. 2 u.s.u.s.). Sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem stanowi dla osoby fizycznej, która prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą przez okres co najmniej 6 miesięcy i zaprzestała jej prowadzenia albo zawiesiła jej wykonywanie, tylko wtedy, gdy drugi rodzic nie jest objęty ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tego tytułu albo ubezpieczeniami określonymi w art. 6 ust. 1 pkt 19 lub art. 6b u.s.u.s. (art. 6a ust. 3 u.s.u.s.). Prawo do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem może być wykorzystane w całości lub w nie więcej niż 4 częściach (art. 6a ust. 5 u.s.u.s.). Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osoby sprawującej osobistą opiekę nad dzieckiem, która prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą przez okres co najmniej 6 miesięcy i zaprzestała jej prowadzenia albo zawiesiła jej wykonywanie, stanowi kwota 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, a składki te są finansowane ze środków budżetu państwa (art. 16 ust. 8 i art. 18 ust. 5b u.s.u.s.). Zgłoszenia takiej osoby do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych dokonuje ZUS (art. 36 ust. 2b u.s.u.s.). Osoby te są zobowiązane do przedłożenia w ZUS:

a) skróconego odpisu aktu urodzenia dziecka,

b) oświadczenia o zamiarze podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, które powinno obejmować imię i nazwisko osoby sprawującej osobistą opiekę nad dzieckiem oraz jej numer PESEL, a w razie gdy nie nadano numeru PESEL – serię i numer dowodu osobistego lub paszportu, miejsce zamieszkania, dzień rozpoczęcia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, dzień zakończenia sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, imię i nazwisko dziecka oraz datę jego urodzenia, informację o ostatnim okresie ubezpieczenia oraz informację o korzystaniu lub niekorzystaniu przez drugiego rodzica z uprawnień określonych w art. 6 ust. 1 pkt 19 lub art. 6a ust. 1 lub art. 6b ust. 1 u.s.u.s.,

c) orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, w przypadku posiadania przez dziecko takiego orzeczenia (art. 36 ust. 15 u.s.u.s.).

Tym samym przedsiębiorca sprawujący osobistą opiekę nad dzieckiem własnym, swojego małżonka lub dzieckiem przysposobionym na warunkach określonych w u.s.u.s. może z tytułu tej opieki podlegać obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, a składki będą finansowane ze środków budżetu państwa.