Pytanie: Jak bezpiecznie i zgodnie z wymaganiami prawnymi zorganizować przechowywanie benzyny ekstrakcyjnej w ilości 20 l oraz ON w dwóch kanistrach po 30 l w kontenerze warsztatowym (kontener morski), który jest przewożony na miejsce świadczenia danej usługi?
Jak oznaczyć kontener aby służby BHP i ppoż firmy zlecającej usługę na swoim terenie nie miały uwag co do sposobu przechowywania?
W kontenerze warsztatowym znajduje się szlifierka stołowa, instalacja elektryczna w wykonaniu zwykłym nie EX) i oczywiście sprzęt pomocniczy poukładany na regałach (elektronarzędzia itp).
Czy można także przechowywać wodę mineralną w zamkniętych pojemnikach w tym samym kontenerze jeśli znajdują się tam benzyna ekstrakcyjna oraz ON w kanistrach?
ON używany jest do napełnienia zbiornika w myjce wodnej spalinowej używanej poza kontenerem. Benzyna ekstrakcyjna używana jest do przecierania małej armatury przemysłowej. Wykonuje się to czasami w kontenerze jeśli warunki pogodowe nie pozwalają na pracę na zewnątrz.
Odpowiedź:
1. Benzyna ekstrakcyjna i olej napędowy przechowywany w kanistrach powinny być składowane na podłodze z dala od źródeł ciepła i/lub zapłonu, przy czym stwierdzenie dopuszczalności przechowywania, a tym bardziej stosowania cieczy łatwopalnych i/lub wybuchowych, jakimi są ww., w niewielkim, nieprzystosowanym specjalnie do tego celu pomieszczeniu, powinno być poprzedzone wykonaniem oceny ryzyka związanego z możliwością wystąpienia w miejscach pracy tzw. atmosfery wybuchowej w opisanym kontenerze.
2. Kontener, w którym przechowywane są kanistry z cieczami łatwopalnymi, i w którym z uwagi na ich przechowywanie może wystąpić atmosfera wybuchowa, należy opatrzyć znakiem ostrzegawczym informującym o możliwości wystąpienia atmosfery wybuchowej w ilościach zagrażających bezpieczeństwu i zdrowiu. Znak ten powinien mieć trójkątny kształt i zawierać napis – czarnymi literami na żółtym tle z czarnym obramowaniem – "EX".
3. W kontenerze, w którym przechowywane są substancje chemiczne (benzyna, olej napędowy itp.), nie powinno przechowywać się produktów spożywczych (np. wody mineralnej).
Uzasadnienie:
Paliwa płynne stwarzają poważne zagrożenia, zarówno ze względu na swą łatwopalność, wybuchowość ich par zmieszanych z powietrzem, jak i toksyczność. I olej napędowy, i – w szczególności – benzyna ekstrakcyjna to ciecze łatwo zapalne. Ich pary tworzą mieszaniny wybuchowe, a że są cięższe od powietrza, gromadzą się przy powierzchni ziemi i w dolnych partiach pomieszczeń. Zapłon może nastąpić zarówno od otwartego płomienia, iskry, jak i gorącej powierzchni.
Nawet w niewielkich stężeniach mogą działać szkodliwie na organizm człowieka, powodując zaburzenia czynności układu nerwowego i niedokrwistość. Mogą również powodować objawy podobne do upojenia alkoholowego. Silne zatrucia mogą powodować zatrzymanie akcji serca, rdzenia kręgowego oraz mózgu a w konsekwencji nawet śmierć. Jeśli nawet osobę zatrutą uda się uratować, to mogą u niej występować konsekwencje objawiające się m.in. uszkodzeniami narządów oddychania, zaburzeniami działania przewodu pokarmowego, układu nerwowego itp.
Z uwagi na tak poważne zagrożenia, pracodawca powinien podjąć szczególne działania profilaktyczne, których celem będzie ochrona pracowników.
Szczegółowym aktem prawnym regulującym zagadnienia związane z atmosferą wybuchową w środowisku pracy jest rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej – dalej r.w.a.w. Przepis § 4 r.w.a.w. zobowiązuje pracodawcę do zapobiegania wybuchom i zapewnienia ochrony poprzez stosowanie odpowiednich do rodzaju działalności, technicznych lub organizacyjnych środków ochronnych. W tym celu należy dokonać kompleksowej oceny ryzyka związanego z możliwością wystąpienia w miejscach pracy atmosfery wybuchowej, biorąc pod uwagę co najmniej:
- prawdopodobieństwo i czas występowania atmosfery wybuchowej,
- prawdopodobieństwo wystąpienia oraz uaktywnienia się źródeł zapłonu, w tym wyładowań elektrostatycznych,
- eksploatowane przez pracodawcę instalacje, używane substancje i mieszaniny, zachodzące procesy i ich wzajemne oddziaływania,
- rozmiary przewidywanych skutków wybuchu.
W miejscach pracy, gdzie atmosfera wybuchowa może wystąpić w ilościach zagrażających zdrowiu i bezpieczeństwu osób pracujących, pracodawca, zgodnie z przeprowadzoną oceną ryzyka, jest zobligowany zapewnić bezpieczeństwo i właściwy nadzór nad tymi osobami, wprowadzając adekwatne do zagrożenia środki ochronne.
Niezależnie od powyższego, przepisy § 37 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, obligują pracodawcę do dokonania oceny zagrożenia wybuchem. Ocena ta powinna obejmować wskazanie pomieszczeń zagrożonych wybuchem, wyznaczenie w pomieszczeniach i przestrzeniach zewnętrznych odpowiednich stref zagrożenia wybuchem wraz z opracowaniem graficznej dokumentacji klasyfikacyjnej oraz wskazanie czynników mogących w nich zainicjować zapłon. Graficzna dokumentacja klasyfikacyjna powinna zawierać plany sytuacyjne obrazujące rodzaj i zasięg stref zagrożenia wybuchem oraz lokalizację i identyfikację źródeł emisji, zgodnie z zasadami określonymi w Polskich Normach (np. PN-EN 1127-1:2011 Atmosfery wybuchowe. Zapobieganie wybuchowi i ochrona przed wybuchem. Część 1: Pojęcia podstawowe i metodyka.). Oceny zagrożenia wybuchem powinien dokonać: inwestor, projektant lub użytkownik decydujący o procesie technologicznym.
Udostępnienie przez pracodawcę miejsca pracy, w którym istnieje możliwość wystąpienia atmosfery wybuchowej, wiąże się z koniecznością spełnienia minimalnych wymagań określonych w r.m.w.a.w. W szczególności, zgodnie z § 7 ust. 1 r.w.a.w., przed udostępnieniem miejsca pracy, pracodawca powinien sporządzić dokument zabezpieczenia przed wybuchem, na podstawie przeprowadzonej uprzednio oceny ryzyka. Dokument ten powinien zawierać m.in.: opis działań ochronnych, jakie zostaną podjęte w celu spełnienia niezbędnych wymagań prawnych oraz ograniczenia szkodliwych skutków wybuchu, a także wykaz przestrzeni zagrożonych wybuchem wraz z ich klasyfikacją na strefy.
Co ważne, instalacji, urządzeń, systemów ochronnych i elementów łączących, w szczególności kabli, przewodów, rur, wolno używać jedynie pod warunkiem, że w dokumencie zabezpieczenia przed wybuchem określono, iż mogą być one bezpiecznie używane w atmosferze wybuchowej.
Z uwagi na to, że przestrzenie, w których istnieje możliwość wystąpienia atmosfery wybuchowej w ilościach zagrażających bezpieczeństwu i zdrowiu, należy odpowiednio oznakować, wejście do kontenera powinno być oznakowane znakiem ostrzegawczym, którego wzór określa załącznik do r.m.w.a.w. Znak ten, powinien mieć trójkątny kształt i zawierać napis – czarnymi literami na żółtym tle z czarnym obramowaniem – EX. Żółte tło ma stanowić co najmniej 50% powierzchni znaku.
Ponadto w pomieszczeniach, w których przechowywane są niebezpieczne substancje, takie jak: benzyna, olej napędowy itp., nie powinno się przechowywać żadnych produktów spożywczych (np. wody mineralnej), a tym bardziej ich spożywać. Powyższa zasada bhp znajduje odzwierciedlenie w kartach charakterystyk wszystkich substancji niebezpiecznych, w tym również wymienionych powyżej.