Pytanie:
WIOŚ w trakcie kontroli w zakładzie stwierdził, że do rowu melioracyjnego są odprowadzane ścieki deszczowe zmieszane ze ściekami poprodukcyjnymi. Wystąpił do starosty, aby ten wszczął postępowanie z art. 77 ustawy z 18.07.2001 r. Prawo wodne - dalej pr. wod. Starosta sprawdził stan na gruncie i stwierdził, że wylot został wykonany bez pozwolenia wodnoprawnego, na odprowadzanie ścieków prowadzący nie posiada pozwolenia, a rów jest drożny, pomimo znajdujących się w nim szlamów do odprowadzonych ściekach. Poinformowano WIOŚ, że nie ma podstaw do wszczęcia postępowania ze wskazanego przepisu i jednocześnie pouczono prowadzącego o braku możliwości dalszej eksploatacji przedmiotowego wylotu.
Co powinien zrobić starosta, aby zakład usunął znajdujący się szlam w rowie?
Z jakiego przepisu skorzystać?
Czy trafne byłoby zastosowanie art. 362 ustawy z 27.04.2001 r. Prawo ochrony środowiska - dalej p.o.ś., jak wskazuje WIOŚ?
Odpowiedź:
W przypadku tego rodzaju naruszeń wydaje się, że opisany przypadek może kwalifikować się jako rodzaj działalności negatywnie oddziaływającej na środowisko. Wówczas rzeczywiście można zastosować sankcje przewidziane w dziale III "Odpowiedzialność administracyjna" p.o.ś. Zgodnie z art. 362 p.o.ś., w takich właśnie przypadkach, organ ochrony środowiska może, w drodze decyzji, nałożyć obowiązek: ograniczenia oddziaływania na środowisko i jego zagrożenia, przywrócenia środowiska do stanu właściwego. Zgodnie z art. 378 ust. 1 p.o.ś., organem właściwym w sprawach, o których mowa m.in. w art. 362 ust. 1-3 p.o.ś., jest starosta.
Bez bliższej znajomości całości sprawy nie jestem w stanie wskazać, jakie konkretne zapisy powinny znaleźć się w decyzji wydanej w trybie art. 362 ust. 1 i 2 p.o.ś. Treść omawianego przepisu wskazuje na to, że decyzja taka powinna zawierać takie elementy, jak: zakres ograniczenia oddziaływania na środowisko lub stan, do jakiego ma ono zostać przywrócone; czynności zmierzające do ograniczenia oddziaływania na środowisko lub przywrócenia go do stanu właściwego; termin wykonania obowiązku. Wymienione elementy decyzji nie są obligatoryjne, ponieważ w art. 362 ust. 1 p.o.ś. ustawodawca użył zwrotu "może nałożyć obowiązek". W ten sposób ustawodawca w ramach uznania administracyjnego pozostawił organom administracji publicznej zarówno ustalenie, w jakim czasie powinna nastąpić realizacja czynności zmierzających do ograniczenia negatywnego oddziaływania na środowisko, jak i ewentualne skonkretyzowanie, jakie czynności należy wykonać.
Należy także podkreślić, że decyzja wydana na podstawie omawianego przepisu p.o.ś. nie daje organowi administracji działającemu z urzędu podstaw do narzucenia stronie metody, jaką ma obowiązek zastosować, aby osiągnąć pożądany stan środowiska. Zgodnie bowiem z orzecznictwem administracyjnym (por. wyrok WSA w Warszawie z 1.02.2005 r., IV SA/Wa 11/04, LEX nr 164961) organ, wydając taką decyzję, może wskazać w niej stan, do jakiego ma zostać przywrócone środowisko, nie może jednak wskazywać metody takiego przywrócenia. Jednocześnie trzeba zauważyć, że obowiązek ograniczenia oddziaływania na środowisko i obowiązek przywrócenia środowiska do stanu pierwotnego może być nakładany w sytuacji, kiedy stan negatywnego oddziaływania na środowisko ma charakter ciągły i trwa przez jakiś czas. Jak przypuszczam, w rozważanym przypadku stan taki nie był incydentalny, skoro doszło do zanieczyszczenia rowu szlamami pościekowymi. Wydaje się, że w decyzji wydanej na podstawie art. 362 ust. 1 i 2 p.o.ś. organ administracji powinien określić, do jakiego stanu ma zostać przywrócone środowisko (w tym przypadku punktem wyjścia może być np. stan rowu, jego drożność, przed i po bezprawnym zrzucie ścieków), gdyż bez takiego określenia obowiązek ten mógłby być trudny do wykonania. Natomiast same czynności mające na celu przywrócenie rowu do stanu właściwego powinny mieć charakter wykonalny, zaś sposób ich doboru powinien znajdować odzwierciedlenie w uzasadnieniu orzeczenia. Również realny powinien być termin, w jakim zadania określone w decyzji mają być zrealizowane.
Ponadto, z uwagi na udowodnioną eksploatację instalacji bez wymaganego pozwolenia mogą zostać także zastosowane przepisy karne wynikające z p.o.ś. określone w art. 351 p.o.ś. (areszt lub ograniczenie wolności, albo grzywna). Ponadto na podmiocie korzystającym ze środowiska ciąży także odpowiedzialność administracyjna, gdyż zgodnie z art. 367 p.o.ś. za wprowadzanie do środowiska substancji lub energii bez wymaganego pozwolenia wojewódzki inspektor ochrony środowiska może wstrzymać, w drodze decyzji, użytkowanie takiej instalacji.
