Nowości wprowadzane przez ustawę z 20 lipca br. to m.in. powstanie Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie – scentralizowanego podmiotu właściwego w sprawach gospodarki wodnej, zgoda wodnoprawna czy opłaty za usługi wodne. Nowe Prawo wodne to obszerny akt liczący 574 artykuły.
Ustawa z 20.07.2017 r. – Prawo wodne (Dz.U. poz. 1566) zastąpi obowiązującą ustawę z 18.07.2011 r. – Prawo wodne (Dz.U. z 2017 r. poz. 1121), która reguluje gospodarowanie wodami, w tym kształtowanie i ochronę zasobów wodnych, korzystanie z wód oraz zarządzanie zasobami wodnymi, sprawy własności wód oraz gruntów pokrytych wodami, a także zasady gospodarowania tymi składnikami w odniesieniu do majątku Skarbu Państwa.
Jak wskazano w trakcie prac nad nową ustawą, zasadność opracowania nowego aktu normatywnego podyktowana jest koniecznością stworzenia nowego, efektywnego systemu finansowania gospodarki wodnej oraz bodźców finansowych kształtujących potrzeby wodne społeczeństwa i gospodarki, opartych na odpłatności za usługi wodne przekraczające zakres zwykłego lub powszechnego korzystania z wód. Regulacja taka stanowić ma warunek korzystania ze środków pochodzących z programów operacyjnych Unii Europejskiej na lata 2014-2020, który zostanie spełniony w wyniku pełnej implementacji dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 23.10.2000 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej.
Ponadto, w celu realizacji dyrektywy Rady 91/676/EWG z 12.12.1991 r. dotyczącej ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego, ustawa zawiera przepisy zobowiązujące gospodarstwa rolne, pod rygorem nałożenia opłaty, do określonych działań związanych z przechowywaniem nawozów naturalnych, prowadzenia dokumentacji w tym zakresie oraz realizacji programu działań dotyczących środków i sposobów postępowania w zakresie praktyki rolniczej związanej z procesami nawożenia w gospodarstwach rolnych. W celu zmniejszenia zanieczyszczenia wód azotanami, minister właściwy do spraw gospodarki wodnej w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa opracowuje program działań.
Ustawa dokonuje zmiany systemu zarządzania zasobami wodnymi, przewidując zastąpienie dotychczasowych organów właściwych w sprawach gospodarki wodnej jednym podmiotem, jakim ma być Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, zwane dalej „Wody Polskie”. Podmiot ten ma realizować politykę zlewniową gospodarowania wodami na każdym poziomie zlewni, regionu wodnego oraz dorzecza.
Ustawa reguluje także kwestie zgody wodnoprawnej, która jest udzielana przez wydanie pozwolenia wodnoprawnego, przyjęcie zgłoszenia wodnoprawnego, wydanie oceny wodnoprawnej, określając zakres przedmiotowy każdej z wymienionych czynności, wraz z trybem ubiegania się o pozwolenie wodnoprawne oraz wymogami poszczególnych operatów wodnoprawnych. Za zgodę wodnoprawną ustawa uznaje również wydanie decyzji w przedmiocie zwolnienia z niektórych zakazów obowiązujących na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią, związanych z ruchem pojazdów po wodach powierzchniowych oraz gruntach pokrytych wodami lub związanych z ochroną wałów przeciwpowodziowych.
Przepisy działu X zawierają regulacje dotyczące spółek wodnych i związków wałowych, które zasadniczo utrzymując w mocy dotychczasowe rozwiązania, nieznacznie je modyfikują.
Jedną z istotnych modyfikacji obowiązujących dotychczas regulacji ustawy z 18.07.2011 r. – Prawo wodne są przepisy określające gospodarowanie mieniem Skarbu Państwa, zawarte w dziale VI ustawy. W świetle przyjętych rozwiązań, prawa właścicielskie w stosunku do wód publicznych stanowiących własność Skarbu Państwa będą wykonywać:
– Wody Polskie – w stosunku do śródlądowych wód płynących oraz wód podziemnych, z wyłączeniem śródlądowych dróg wodnych o szczególnym znaczeniu transportowym;
– minister właściwy do spraw gospodarki morskiej – w stosunku do wód morza terytorialnego oraz morskich wód wewnętrznych;
– minister właściwy do spraw żeglugi śródlądowej – w stosunku do śródlądowych dróg wodnych o szczególnym znaczeniu transportowym.
Zgodnie z przepisem przejściowym, wprowadzenie opłat za usługi wodne nie może stanowić podstawy do zmiany taryf, o których mowa w przepisach ustawy z 7.06.2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, określonych na rok 2018 oraz rok 2019.
Ustawa wejdzie w życie z dniem 1.01.2018 r., z wyjątkiem m.in. przepisów dotyczących ochrony wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych, wprowadzających zmiany w ustawie z 7.06.2011 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków oraz umożliwiających Prezesowi Rady Ministrów, w celu wykonania przepisów ustawy, przeniesienie planowanych dochodów i wydatków budżetowych. Przepisy te weszły w życie z dniem 24.08.2017 r.
Z dniem 31.12.2017 r. mają wejść w życie przepisy, w myśl których Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej oraz minister właściwy do spraw żeglugi śródlądowej podpisują protokoły zdawczo-odbiorcze dotyczące przejęcia przez tego ministra uprawnień właścicielskich do składników mienia ruchomego o szczególnym znaczeniu transportowym.
Z kolei z dniem 1.01.2020 r. mają wejść w życie przepisy, które określają górne jednostkowe stawki opłat za określone usługi wodne.
