Możliwość prowadzenia ksiąg rachunkowych w pierwszym roku działalności spółki jawnej

Czy spółka jawna rozpoczynająca działalność gospodarczą w trakcie roku podatkowego ma możliwość zaprowadzenia ksiąg rachunkowych?W mojej opinii spółka ma możliwość od razu prowadzenia ksiąg rachunkowych, jednak urząd skarbowy twierdzi inaczej powołując się na pismo z dnia 15 listopada 2006 r., Pierwszy Urząd Skarbowy Łódź-Górna, I-415/65/065. Zastanawiam się co doradzić wspólnikom, czy składać NIP-2 z wyborem ksiąg rachunkowych i później walczyć z urzędem, czy dać sobie spokój i wybrać KPiR, chociaż wiem, że i tak będę musiał później przejść z KPiR na księgi rachunkowe (będzie to działalność gospodarcza w szerszym zakresie).

Odpowiedź: obawiam się, że z formalnego punktu widzenia spółka jawna osób cywilnych w pierwszym roku obrotowym swojej działalności będzie musiała prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów, natomiast zasady rachunkowości, na podstawie ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 330 z późn. zm.) - dalej u.o.r. - będzie mogła stosować dopiero od początku następnego roku obrotowego - po wcześniejszym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego właściwego do spraw podatku dochodowego, o ile spółka nie zostanie zobligowana do przejścia na "pełną" rachunkowość ze względu na przekroczenie limitu przychodów określonego w art. 2 u.o.r.
 

Uzasadnienie: osobiście uważam, że spółka jawna powinna mieć możliwość stosowania przepisów ustawy o rachunkowości od rozpoczęcia działalności, jeżeli wspólnicy z jakiegokolwiek powodu uważają za wskazane prowadzenie rachunkowości podwójnego zapisu.
Niestety, art. 2 ust. 1 pkt 2 u.o.r. mówi, że przepisy ustawy o rachunkowości, stosuje się do mających siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych, spółek partnerskich oraz spółdzielni socjalnych, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 1.200.000 euro.
Należy przy tym zauważyć, że ustawodawca dał możliwość prowadzenia rachunkowości podwójnego zapisu przez wymienione wyżej jednostki, jeżeli nie został spełniony warunek osiągnięcia przychodów w wysokości 1.200.000 euro, w przeliczeniu na złote, jednak pod pewnymi warunkami. Art. 2 ust. 2 u.o.r. mówi, że: "Osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie mogą stosować zasady rachunkowości określone ustawą również od początku następnego roku obrotowego, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy są niższe niż równowartość w walucie polskiej 1.200.000 euro. W tym przypadku osoby te lub wspólnicy przed rozpoczęciem roku obrotowego są obowiązani do zawiadomienia o tym urzędu skarbowego, właściwego w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym".
Jak się wydaje, najprostsza interpretacja tego przepisu może być taka, że spółka jawna osób fizycznych w pierwszym roku obrotowym (podatkowym) ma obowiązek prowadzenia książki przychodów i rozchodów, ponieważ nie dotyczy jej art. 2 ust. 1 pkt 2 u.o.r., gdyż nie było poprzedniego roku obrotowego, w którym spółka osiągnęłaby wymienione przychody (w przeliczeniu na złote) w wysokości co najmniej 1.200.000 euro. Oznacza to, że spółka nie ma obowiązku stosowania przepisów ustawy o rachunkowości.
Nie ma również możliwości stosowania przepisów ustawy o rachunkowości z "własnej woli", ponieważ drugi przepis (ust. 2 w art. 2 u.o.r.) - zezwalający na stosowanie przepisów ustawy o rachunkowości stanowi, że wymienione jednostki, a więc także spółka jawna osób cywilnych, mogą stosować zasady rachunkowości określone ustawą również od początku następnego roku obrotowego, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy są niższe niż równowartość w walucie polskiej 1.200.000 euro.
Można postawić pytanie, jaką w tym przypadku rolę pełni słowo "również", zastosowane przez ustawodawcę w zacytowanym przepisie? Moim zdaniem, słowo "również" oznacza, że m.in. spółka jawna osób fizycznych może stosować przepisy ustawy o rachunkowości nie tylko w przypadku gdy w poprzednim roku obrotowym nie osiągnęła określonej wielkości przychodów, ale również w pierwszym roku obrotowym, jeżeli przed rozpoczęciem działalności zadeklaruje wobec naczelnika US chęć stosowania przepisów o rachunkowości.
Niestety nie znalazłem tzw. interpretacji indywidualnych lub rozstrzygnięć NSA, potwierdzających przedstawiony przeze mnie pogląd, prawdopodobnie dlatego, że w większości przypadków jednostki wolą prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów. Są natomiast interpretacje podatkowe, odmawiające prawa do prowadzenia ksiąg rachunkowych, ze względu na brak "poprzedniego roku obrotowego".
Odnośnie pytania co powinni Państwo doradzić wspólnikom w tej sprawie, mogę jedynie powiedzieć, co ja bym zrobił na Państwa miejscu. Przypuszczam, że zaprowadziłbym podatkową księgę przychodów i rozchodów, ponieważ nie chciałoby mi się walczyć w tej sprawie z urzędem skarbowym, chociaż uważam, że istnieją mocne argumenty przemawiające za możliwością rozpoczęcia działalności na księgach rachunkowych w pierwszym roku obrotowym, po wcześniejszym zawiadomieniu Naczelnika US, co jak się wydaje miało miejsce. Uważam, że niezależnie od wielkości przychodów spółka może przejść bez problemu na księgi rachunkowe od drugiego roku obrotowego, natomiast pierwszy rok poświęcić na prace przygotowawcze, m.in. wybór i przetestowanie systemu księgowego oraz opracowanie dokumentacji zasad rachunkowości i ZPK spółki.