Mechanizm odwrotnego obciążenia w budownictwie na przykładach

Jakie warunki musi spełniać usługodawca i usługobiorca, by procedura odwrotnego obciążenia znalazła zastosowanie? Czy podlegają jej wszystkie roboty budowlane? Te kwestie wyjaśnia ekspertKompasu Księgowo-Kadrowego.

Podatnikami VAT z tytułu dostaw towarów oraz świadczenia usług są, co do zasady, sprzedawcy (dostawcy towarów oraz usługodawcy). Nie jest to jednak zasada bezwzględnie obowiązująca. W przypadkach określonych przepisami art. 17 ust. 1 pkt 4-8 ustawy z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług – dalej u.p.t.u., podatnikami z tytułu dostaw towarów oraz świadczenia usług mogą być również nabywcy (w ramach tzw. mechanizmu odwrotnego obciążenia; ang. reverse charge mechanism).

Nabywcy są podatnikami VAT z tytułu świadczenia usług najczęściej w przypadkach, gdy są one świadczone przez zagranicznych usługodawców (jest to tzw. import usług – zob. art. 2 pkt 9 w zw. z art. 17 ust. 1 pkt 4 u.p.t.u.). Do końca 2016 r. z tytułu zakupu od krajowych usługodawców nabywcy mogli być podatnikami tylko w przypadku zakupu usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych (zob. art. 17 ust. 1 pkt 8 u.p.t.u. w brzmieniu obowiązującym od 1.01.2016 r.).

Wskazana na wstępie ustawa rozszerzyła zakres mechanizmu odwrotnego obciążenia w transakcjach krajowych na usługi stanowiące roboty budowlane (klasyfikowane na gruncie stosowanego do celów podatkowych PKWiU z 2008 r. w grupowaniach 41-43). Jak czytamy w uzasadnieniu projektu tej ustawy, „powodem, dla którego rozwiązanie takie jest wprowadzane do przepisów u.p.t.u., są nieprawidłowości zaobserwowane na tym rynku, w szczególności problem oszustw w zakresie podatku VAT (w tym również przy użyciu faktur, które nie odzwierciedlają rzeczywistych transakcji)”.  

Podatnikami z tytułu świadczenia robót budowlanych są nabywcy, jeżeli łącznie są spełnione cztery warunki, tj.:
1) świadczona usługa należy do robót budowlanych wymienionych w poz. 2-48 projektowanego załącznika nr 14 do u.p.t.u.,
2) usługodawcą jest podatnik, który nie korzysta z tzw. zwolnienia podmiotowego,
3) usługobiorcą jest podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT czynny,
4) usługodawca świadczy usługę jako podwykonawca (zob. dodany z dniem 1 stycznia 2017 r. art. 17 ust. 1h u.p.t.u.).

Czytaj: Zastosowanie odwrotnego obciążenia w budownictwie na przykładach