Pytanie pochodzi z Kompasu Księgowo-Kadrowego:
 
Prowadzę działalność w zakresie handlu używanymi samochodami. W niektórych samochodach wymieniam zużyte części. Zakupione części nie zawsze zostają zamontowane do konkretnego samochodu.
Czy zakupione części samochodowe powinienem księgować w kolumnie 10 czy 13 PKPiR?
Jeśli w kolumnie 10, to jak wycenić w remanencie na koniec roku samochody, jeśli nie jestem w stanie ustalić co dokładnie i w którym aucie zamontowałem?
 
Odpowiedź
Zakupione części stanowią materiał zużyty w trakcie remontu samochodów i mają wpływ na koszty bezpośrednio związane z przychodami ze sprzedaży tych samochodów - a zatem moim zdaniem powinny być wpisywane w kolumnie 10. W celu wyceny samochodów niesprzedanych na ostatni dzień roku należy ewidencjonować użyte do ich remontu materiały w podziale na poszczególne auta. W przypadku usług remontowych, zakup materiałów i części zużywanych w procesie naprawy należy ujmować w kolumnie 10.
 
W opiniach organów skarbowych można znaleźć pogląd, że koszty naprawy towarów handlowych powinny być ujmowane w cenie ich zakupu, w kolumnie 10 - co spowoduje uwzględnienie tych kosztów w wycenie towaru podczas spisu z natury.
 
Materiały eksploatacyjne zużywane w sprzedawanych samochodach oraz materiały wykorzystywane do czyszczenia lub malowania przeznaczonych na sprzedaż samochodów lub ich części należy ujmować w kolumnie 10.
Zgodnie z objaśnieniami zawartymi w rozporządzeniu z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów - dalej r.p.k.p.r. - kolumna 10 jest przeznaczona do wpisywania zakupu materiałów oraz towarów handlowych według cen zakupu, natomiast kolumna 13 jest przeznaczona do wpisywania kosztów innych niż wymienionymi w kolumnach 10-12, z wyjątkiem kosztów, których nie uznaje się za koszty uzyskania przychodów. W kolumnie tej wpisuje się w szczególności takie wydatki, jak: czynsz za lokal, opłatę za energię elektryczną, gaz, wodę, c.o., opłatę za telefon, zakup paliw, wydatki dotyczące remontów, amortyzację środków trwałych, składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe pracowników w części finansowanej przez pracodawcę, składki na ubezpieczenie wypadkowe pracowników, wartość zakupionego wyposażenia.
 
Uzasadnienie
Jak stanowi definicja zawarta w 3 r.p.k.p.r.:
1) towarami handlowymi są wyroby przeznaczone do sprzedaży w stanie nieprzerobionym; towarami handlowymi są również produkty uboczne uzyskiwane przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej,
2) materiałami (surowcami) podstawowymi są materiały, które w procesie produkcji lub przy świadczeniu usług stają się główną substancją gotowego wyrobu; do materiałów podstawowych zalicza się również materiały stanowiące część składową (montażową) wyrobu lub ściśle z wyrobem złączone (np. opakowania - puszki, butelki) oraz opakowania wysyłkowe wielokrotnego użytku (np. transportery, palety), jeżeli opakowania te nie są środkami trwałymi,
3) materiałami pomocniczymi są materiały niebędące materiałami podstawowymi, które są zużywane w związku z działalnością gospodarczą i bezpośrednio oddają wyrobowi swoje właściwości.
 
Części samochodowe, kupowane w celu wyremontowania zakupionych samochodów lub części samochodowych przeznaczonych do sprzedaży, stanowią materiał i koszt ich nabycia powinien być ujęty w kolumnie 10 jako kupno materiałów. Zgodnie z przepisami u podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej i prowadzących księgi przychodów i rozchodów, dochodem z działalności jest różnica pomiędzy przychodem a kosztami uzyskania, powiększona o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego towarów handlowych, MATERIAŁÓW (SUROWCÓW) PODSTAWOWYCH I POMOCNICZYCH, półwyrobów, wyrobów gotowych, braków i odpadków, jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa niż wartość remanentu początkowego, lub pomniejszona o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego, jeżeli wartość remanentu początkowego jest wyższa.

Przytoczona wyżej definicja materiałów wskazuje na to, że w przypadku podatnika świadczącego usługi remontowe (serwis, naprawa itp.) zakupione elementy do maszyn i materiały zużywane w procesie naprawy powinien ujmować w kolumnie 10. Dotyczy to oczywiście także materiałów zużywanych w procesie czyszczenia, malowania czy innego sposobu przygotowania części samochodowych do sprzedaży. Fakt, iż materiały te są od razu zużywane i nie trafiają jako zapas do magazynu, nie zmienia sposobu ich ewidencji, może natomiast spowodować, iż spis z natury przeprowadzony na koniec roku będzie miał wartość zerową.
W przypadku podatnika prowadzącego handel samochodami używanymi, zakupione materiały eksploatacyjne takie jak oleje, płyny do chłodnic i spryskiwaczy itp. należy wpisywać w kolumnie 10. W przypadku, gdy podatnik dokona zakupu materiałów na zapas, w ilości większej niż na bieżąco zużywanej, materiały te zostaną uwzględnione w spisie z natury przeprowadzanym na koniec roku.
Przez cenę zakupu rozumie się cenę, jaką nabywca płaci za zakupione składniki majątku, pomniejszoną o podatek od towarów i usług, podlegający odliczeniu zgodnie z odrębnymi przepisami, a przy imporcie powiększoną o należne cło, podatek akcyzowy oraz opłaty celne dodatkowe, obniżoną o rabaty opusty, inne podobne obniżenia, w przypadku zaś otrzymania składnika majątku w drodze darowizny lub spadku - wartość odpowiadającą cenie zakupu takiego samego lub podobnego składnika.
Ważne! Podatnik prowadzący handel samochodami lub częściami samochodowymi, który nabywa różnego rodzaju materiały zużywane do naprawy sprzedawanych towarów, wykazuje niezużyte materiały w spisie z natury.