Aby uniknąć rozbiórki nielegalnie wybudowanego obiektu, trzeba złożyć do powiatowego inspektora nadzoru budowlanego wniosek o legalizację samowoli wraz z niezbędnymi dokumentami.

W celu udowodnienia, że obiekt nie narusza przepisów budowlanych należy dostarczyć zaświadczenie wójta/burmistrza/prezydenta miasta o zgodności tegoż obiektu z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego a gdy planu nie ma – decyzję ustalającą warunki zabudowy. Jeśli wnioskodawca spełnił wszelkie wymogi formalne, inspektor ustali opłatę, a po jej uiszczeniu zalegalizuje samowolę. Wysokość opłaty zależy od rodzaju samowoli. Dla obiektu wzniesionego bez wymaganego pozwolenia na budowę opłatę wylicza się mnożąc stawkę 500 zł przez 50 i przez odpowiedni współczynnik: kategorii obiektu i jego wielkości. W przypadku obiektu postawionego bez zgłoszenia opłata wynosi 2,5 lub 5 tys. zł. Z opłaty zwolnione są osoby, które zakończyły samowolę budowlaną po 31 grudnia 1994 r., ale przed 11 lipca 1998 r., a do 11 lipca 2003 r. nie zostało w tej sprawie wszczęte postępowanie administracyjne. Ponadto nigdy nie występowały o pozwolenie na użytkowanie ani nie próbowały w inny sposób zalegalizować samowoli. Dotyczy to jednak tylko tych osób, które wniosek o legalizację złożyły do 1 stycznia 2008 r.

źródło: Rzeczpospolita, 17 czerwca 2008 r., Renata Krupa-Dąbrowska