Odpowiedź:
Zgodnie z art. 36a ust. 6 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane - dalej pr. bud. to projektant dokonuje kwalifikacji zamierzonego odstąpienia od zatwierdzonego projektu budowlanego oraz jest obowiązany zamieścić w projekcie budowlanym odpowiednie informacje (rysunek i opis) dotyczące odstąpienia, o którym mowa w ust. 5. Wynika to z art. 20 ust. 1 pkt 4 lit. b pr. bud., który stanowi, że do podstawowych obowiązków projektanta należy sprawowanie nadzoru autorskiego na żądanie inwestora lub właściwego organu w zakresie uzgadniania możliwości wprowadzenia rozwiązań zamiennych w stosunku do przewidzianych w projekcie, zgłoszonych przez kierownika budowy lub inspektora nadzoru inwestorskiego. Kryteria normatywne definiujące, czym jest istotne odstępstwo od projektu budowlanego zostały ustalone za pomocą wyliczenia negatywnego w art. 36a ust. 5 pr. bud. Na podstawie analizy logicznej tego przepisu można bowiem wywnioskować, iż odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę nie zalicza się do istotnych, gdy nie dotyczy:
1) zakresu objętego projektem zagospodarowania działki lub terenu,
2) charakterystycznych parametrów obiektu budowlanego: kubatury, powierzchni zabudowy, wysokości, długości, szerokości i liczby kondygnacji,
3) zapewnienia warunków niezbędnych do korzystania z tego obiektu przez osoby niepełnosprawne,
4) zmiany zamierzonego sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części,
5) ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz nie wymaga uzyskania opinii, uzgodnień, pozwoleń i innych dokumentów, wymaganych przepisami szczególnymi.
Pytanie pochodzi z publikacji Serwis Budowlany
W konsekwencji wydawałoby się, że każda zmiana powyższych parametrów stanowi o istotnym odstąpieniu od zatwierdzonego projektu budowlanego. Niemniej w judykaturze kwestionuje się tego rodzaju rozumowanie, wskazując, że nie każde odstępstwo dotyczące przedmiotowych parametrów, stanowić będzie odstępstwo istotne. O tym, czy dane odstępstwo ma charakter istotny winien decydować całokształt okoliczności konkretnego przypadku ocenianego przy uwzględnieniu charakteru inwestycji oraz wartości wyrażonych w art. 4, 5 i 9 pr. bud. – zob. wyrok NSA z dnia 25 czerwca 2010 r. II OSK 1273/09. W szczególności chodzi tu o możliwość naruszenia tą zmianą występujących w obszarze oddziaływania obiektu uzasadnionych interesów osób trzecich – zob. wyrok WSA w Poznaniu z dnia 6 kwietnia 2016 r., sygn. akt II SA/Po 50/16. Przy tym dokonanie przez projektantów kwalifikacji, o której mowa w art. 36a ust. 6 pr. bud., nie ma charakteru wiążącego dla organów administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego. Gdyż w przypadkach spornych to do tych organów należy ocena, czy dokonana przez projektanta kwalifikacja jest prawidłowa w świetle zgromadzonego materiału dowodowego sprawy – zob. wyrok NSA z dnia 11 września 2012 r., II OSK 224/11. LEX nr 1251923. Zgodnie bowiem z art. 81 ust. 1 pkt 1 pr. bud. do podstawowych obowiązków organów administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego należy nadzór i kontrola nad przestrzeganiem przepisów prawa budowlanego. Ponadto trzeba pamiętać, że nad organami administracji publicznej kontrolę sprawują sądy administracyjne- zob. art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. W ramach zatem kompetencji kontrolnych wpierw organy, a następnie sądy, czuwają nad prawidłową interpretacją art. 36a ust. 5 pr. bud. Jeżeli więc projektant dokonał błędnej kwalifikacji zamierzonego odstąpienia od zatwierdzonego projektu budowlanego, to wskazane uchybienie w postępowaniach prowadzonych przez wyżej wymienione organy zostanie stwierdzone, a ewentualne szkody poniesione na skutek takiej nieprawidłowej kwalifikacji odstąpienia mogą stać się podstawą do ewentualnych roszczeń cywilnoprawnych inwestora wobec projektanta – zob. WSA w Gliwicach z dnia 13 lipca 2016 r., II SA/Gl 95/16, LEX nr 2098351. Podstawą dokonywania przez organy ocen w tym zakresie są bowiem przepisy proceduralne obligujące organy administracji publicznej do dokonywania ustaleń w sprawie zgodnie z zasadą dochodzenia do prawdy obiektywnej, co powoduje, że ocena projektanta może zostać podważona w postępowaniu przez inny dowód (np. opinię biegłego powołanego przez organ). Wskazana bowiem informacja projektanta dotycząca oceny "istotności" odstąpienia musi być traktowana zgodnie z poglądem utrwalonym w orzecznictwie sądowym jako opinia eksperta (dowód prywatny), a to znaczy, że jak każdy dowód prywatny podlega swobodnej ocenie organu pod kątem jego wiarygodności oraz mocy dowodowej. Przy czym na etapie postępowania sądowo-administracyjnego sądy badają, czy reguły wskazanej oceny nie zostały przekroczone, a tym samym, czy dokonana ocena jest właściwa. Stąd też, w wyżej powołanych wyrokach (tj. NSA z dnia 11 września 2012 r., II OSK 224/11 i WSA w Gliwicach z dnia 13 lipca 2016 r., II SA/Gl 95/16) znajdują się przykłady zakwestionowania ustaleń organów dotyczących oceny prawidłowości dokonanej przez projektanta kwalifikacji badanego odstąpienia.
Filip Wasilewski
odpowiedzi udzielono: 22 września 2016 r.
Jak ocenić istotność odstąpienia od zatwierdzonego projektu budowlanego?
Pytanie pochodzi z publikacji Serwis Budowlany:Czy prawo określa według jakich kryteriów projektant ma ocenić istotność odstąpienia od zatwierdzonego projektu budowlanego?Czy i kto może zakwestionować decyzję projektanta w sprawie oceny istotności, jeśli nie dano jasnych wytycznych?Na jakiej podstawie sąd może zakwestionować decyzję projektanta?Proszę o przykłady z wyroków sądu.
