Określenie „firma rodzinna" może oznaczać zarówno sytuację, w której osoba fizyczna wykonując jednoosobową działalność gospodarczą, tj. na podstawie wpisu do CEIDG (Centralnej Ewidencji Informacji o Działalności Gospodarczej) korzysta z pomocy członka rodziny jako osoby współpracującej, pracownika, zleceniobiorcy czy przedsiębiorcy-partnera, jak również taką, w której członkowie rodziny są równorzędnymi partnerami gospodarczymi pozostając wspólnikami spółki cywilnej, osobowej prawa handlowego czy nawet kapitałowej.
Konsekwencje podatkowe determinowane są tym, w jakiej formule członkowie rodziny realizują cele gospodarcze.
Zobacz także: Aby założyć firmę trzeba znaleźć źródło finansowania
1. Członek rodziny jako osoba współpracująca
Korzystając przy wykonywaniu działalności gospodarczej z pomocy członka rodziny jako osoby współpracującej musi uwzględnić to, iż pojęcie takie ma swoje źródło w regulacjach dotyczących ubezpieczeń społecznych. Prawo podatkowe w żaden sposób nie posługuje się określeniem osoby współpracującej, nie nadając przy tym takiej osobie żadnego szczególnego statusu podatkowego.
Uwaga!
Według przepisów normujących zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym za osobę współpracującą uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego).
W praktyce za osobę współpracującą uznasz członka rodziny, którego współpracą z tobą cechuje się pewną stabilnością o charakterze ekonomicznym, ma charakter zorganizowany i ciągły (a nie ad hoc, sporadyczny).
Pamiętaj!
Osoby współpracujące obligatoryjnie podlegają ubezpieczeniom: emerytalnym, rentowym i zdrowotnym, a dobrowolnie chorobowemu.
Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób współpracujących finansujesz w całości ty z własnych środków, a ich wysokość jest taka sama jak twoje (chyba, że ty korzystasz z obniżenia dla nowych przedsiębiorców to wówczas składki osoby współpracującej są wyższe). Gdyby osoba taka miała inny tytuł ubezpieczenia wówczas zapłacisz tylko składkę zdrowotną.
Gdybyś wypłacał członkowi rodziny - osobie współpracującej wynagrodzenie, wówczas wygeneruje ono u niej przychód podatkowy. Od takiego przychodu pobierasz zaliczki na podatek dochodowy jak od wynagrodzenia pracowniczego, potrącając uprzednio koszty pracownicze i ewentualnie kwotę wolną (o ile otrzymałeś oświadczenie PIT-2), ale nie obniżasz podstawy opodatkowania ani kwoty podatku o składki na ubezpieczenia gdyż takie przecież ty finansujesz.
Jeżeli osobie współpracującej nie wypłacasz wynagrodzenia, wówczas i tak musisz opłacać składki (są one niezależne od tego czy przysługuje takiej osobie wynagrodzenie), jednak nie musisz obawiać się, że wystąpi u ciebie przychód z nieodpłatnego świadczenia do opodatkowania.
Owszem, przychód uzyskujesz ale korzysta on ze zwolnienia od PIT. Zwolniona bowiem jest wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn – zwolnienie nie ma jednak zastosowania do świadczeń otrzymywanych na podstawie stosunku pracy, pracy nakładczej lub na podstawie umów będących podstawą uzyskiwania przychodów zaliczonych do źródła działalność wykonywana osobiście (np. zlecenia, o dzieło).
Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki cywilnej lub osobowej spółki handlowej – także małżonków i małoletnich dzieci wspólników.
Zobacz także: Nie wszystkie wydatki związane z działalnością można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów
Zwróć uwagę na to, że bez znaczenia dla powyższego wyłączenia z kosztów jest to jaki jest ustrój majątkowy małżonków.
Pomimo braku definicji ustawowej, w praktyce dominuje wykładania, wedle której za wartość własnej pracy małżonka i dzieci podatnika należy uznać w szczególności:
– diety i inne kwoty wydatkowane w związku z odbywaniem podróży służbowej,
– wydatki na podnoszenie ich kwalifikacji (m.in. szkolenia zawodowe, studia kierunkowe),
– inne wydatki takie jak koszty używania samochodu prywatnego, świadczenia zdrowotne itp.
Jednak kosztem mogą być inne niż „wartość własnej pracy" małżonka czy dzieci podatnik, a wydatki związane z ich pracą. Od przychodu możesz odjąć w szczególności wydatki związane z podróżami służbowymi, czy inne o celowym charakterze.
Ważne!
Wyłączenie z kosztów nie obejmuje wartości pracy pełnoletnich dzieci oraz innych niż małżonek członków rodziny.
Z drugiej strony, małżonek, z którym podatnik pozostaje w separacji cały czas jest małżonkiem a to oznacza, że wartość jego pracy nie jest kosztem uzyskania przychodu przedsiębiorcy.
Jednak przy wyznaczaniu własnej podstawy opodatkowania w PIT odejmiesz od swojego dochodu nie tylko zapłacone w roku podatkowym bezpośrednio na własne ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe, ale również takie same składki osoby współpracującej.
Ze względu na to, że w przypadku osoby współpracującej składki do ZUS finansujesz i opłacasz ty, a nie stanowią elementu wynagrodzenia, dokładnie tak jak w przypadku swoich własnych składek możesz rozliczyć je – na zasadach ogólnych – w podatkowych kosztach uzyskania przychodu.
Zapamiętaj!
Gdyby ustało małżeństwo nie może być mowy o osobie współpracującej a to oznacza, że dla dalszej faktycznej współpracy należy zawiązać umowę o prace lub umowę cywilnoprawną.
(...)
Czytaj więcej: Kompas Księgowo-Kadrowy
| Dowiedz się więcej z książki | |
 |
Stawka większa niż biznes. Strategie rozwoju firm rodzinnych
|